مهره: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مَهره''' از قحطانیان و قبایل یمنی استکه قبل از [[اسلام]] طبیعتی غالباً [[بدوی]] داشتند و در جنوب شبه جزیره عربستان [[زندگی]] می‌کردند. اینان بعد از [[فتح مکه]] و سال [[وفود]]، نمایندگانی جهت اظهار [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}} عازم [[مدینه]] کرده و [[مسلمان]] شدند اما در جزیان ردّه [[مرتد]] شده و بیشتر آنها توسط [[سپاه]] [[ابوبکر]] کشته شدند.

مهره از [[قبایل یمنی]] و از نژاد [[مردم]] [[قضاعه]] است. آنان پیش از [[اسلام]] طبیعتی غالباً [[بدوی]] داشتند و در سایه سار کشت درختان کندر و پرورش شتر معروف [[عرب]] که به «شتر مهری» [[شهرت]] داشت، [[زندگی]] می‌‌کردند. پس از [[پذیرش اسلام]] در کنار دیگر [[قبایل عرب]] به امر [[فتوحات]] پرداختند و در [[فتوحات اسلامی]] قرون نخست [[هجرت]] بخصوص [[مصر]] و [[اندلس]] حضور [[قوی]] و مشارکت مؤثری را از خود به نمایش گذاشته است<ref> د. علی صالح الخلاقی، دور قبیلة مَهْرَة وأعلامها فی مصر فی القرون الثلاثة الأولی للهجرة (۱)، یافع نیوز.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>

از نظر [[سیاسی]] و [[اجتماعی]]، این قبیله از گذشته‌های دور در شمار [[قبایل]] تأثیرگذار در یمن محسوب می‌‌شده است؛ چندان که نام این قبیله در برخی نقوش برجای مانده از [[عهد قدیم]] در یمن به چشم می‌‌خورد. قدیمی‌ترین نقشی که در آن نامی از مهره به میان آمده است در یکی از کتیبه‌های المِعسَال در استان «البیضاء» است که در آن به خیزش أحرار یهبأر علیه العاذ یلط بن عم ذخر (العزیالوت) ـ [[پادشاه]] حضرموت ـ و مشارکت قبیله مهره در آن در سال ۲۲۰ میلادی سخن رفته است.  

مهری‌ها در محاورات خود از زبان خاص و منحصر بفردی بهره گرفتند که در السنه زبان شناسان و [[دانشمندان]] [[علم]] [[ادب]] به «زبان مهری» موسوم است. این زبان که در اصل لهجه ای از لهجه‌های [[عرب]] [[یمن]] قدیم بوده و [[عمر]] آن را ـ که تقریباً جز برای مهری‌ها برای دیگران چندان قابل [[فهم]] نیست، ـ [[متجاوز]] از سیصد هزار سال پیش تخمین زده شده است، قدیمی‌تر از زبان شبه [[جزیره عربستان]] و [[شام]] برآورد کرده‌اند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.

نقل است که در پی ظهور اسلام و [[تشکیل حکومت]] [[نبوی]] {{صل}} در [[مدینه]]، [[رسول خدا]] {{صل}} نامه‌ای به [[جیفر بن جلندی]] ـ امیر عمان ـ ارسال داشت و او را به اسلام [[دعوت]] کرد. وی اسلام پذیرفت و به تبع او و دعوت وی، دیگر [[مردمان]] [[عمان]] ـ از جمله قبیله مهره ـ اسلام پذیرفتند<ref> الموسوعة الحره، مقاله تاریخ المهره. درباره نامه حضرت به جیفر بن جلندی ر. ک. بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۷۸؛ مقریزی، امتاع الاسماع، ج۲، ص۳۶.</ref>. با [[فتح مکه]] در [[سال هشتم هجری]] و سرعت گرفتن [[وفود]] [[قبایل]] نزد [[رسول مکرم اسلام]] {{صل}} و [[اعلان]] [[سرسپردگی]] آنان به اسلام، قبیله مهره نیز نمایندگانی جهت اظهار [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}} عازم مدینه کرد<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.  

[[نمایندگان]] این [[قبیله]] به [[سرپرستی]] [[مَهری بن أبیَض]] به نزد [[پیامبر]] آمدند و [[رسول‌الله]] {{صل}} آنان را به اسلام [[دعوت]] کرد، آنان نیز [[مسلمان]] شدند و [[رسول خدا]] {{صل}} به ایشان [[محبت]] کرد و فرمانی برای آنان نوشت که: «هیچ کس نباید به ایشان [[حمله]] و [[غارت]] برد و دام‌ها را در مراتع آنان بدون اجازه بچرانند و برایشان است که [[احکام اسلام]] را برپا دارند»<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، المجلد الأول، ص۳۵۵.</ref>.<ref>[[اصغر منتظرالقائم|منتظرالقائم، اصغر]]، [[نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت (کتاب)|نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت]]، ص۶۹.</ref>

[[قبیله]] مهره را در شمار [[متمردان]] از [[حکومت مدینه]] پس از [[نبی خاتم]] {{صل}} گفته‌اند. در پی این واقعه، [[ابوبکر]] سپاهی را به [[فرماندهی]] [[عکرمة بن ابوجهل]] به سوی این قبیله گسیل داشت. [[عکرمه]] پس از ورود به مهره خود را در مقابل دو [[رهبر]] [[متخاصم]] دید: یکی «شخریت» که بر مناطق ساحلی این [[سرزمین]] [[تسلط]] داشت و به لحاظ عده و عُده در [[اقلیت]] بود و دیگر «المُصبح» که نفوذش بر مناطق مرتفع مهره بود و در [[اکثریت]] بودند. پس هر دو را به بازگشت به [[اسلام]] [[دعوت]] کرد. دعوت او مورد قبول «شخریت» قرار گرفت اما «المُصبح» [[امتناع]] کرد و بدین ترتیب دو طرف آماده [[نبرد]] با یکدیگر شدند. [[جنگ]] در گرفت؛ [[سپاه]] عکرمه به کمک شخریت و هزار تن از [[مردم]] [[قبیله]] او که به [[عکرمه]] پیوستند به [[پیروزی]] رسیدند. «المصبح» همراه با بسیاری از مهری‌ها کشته شدند و [[غنایم]] بسیاری از آنان نصیب [[مسلمین]] شد<ref> طبری، تاریخ الرسل و الملوک، ج۳، ص۳۱۶-۳۱۷؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۶، ص۳۳۰.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>

با آغاز فتوحات اسلامی در [[سال دوازدهم هجری]]، مردم قبیله مهره نیز همگام با بسیاری از [[قبایل عرب]] پا به عرصه فتوحات اسلامی نهادند و نقشی پررنگی در [[فتوحات]] [[عراق]] و [[شام]] و خراسان و [[مغرب]] [[عربی]] و دیگر شهرهایی که به دست مسلمین فتح شد، ایفا نمودند. نمود بارز این حضور گسترده و مؤثر را می‌‌توان در فتوحات شمال آفریقا خصوصاً در [[فتح مصر]] جست<ref> د. علی صالح الخلاقی، دور قبیلة مَهْرَة وأعلامها فی مصر فی القرون الثلاثة الأولی للهجرة (۱)، یافع نیوز.</ref>. پس از انجام فتوحات در شمال آفریقا، به تدریج [[رزمندگان]] مهره در [[اراضی]] سرزمین‌های مفتوحه سکونت [[اختیار]] کردند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.

علاوه بر جریان فتوحات، آثار حضور [[مردم]] [[قبیله]] مهره را می‌‌توان در برخی دیگر از رخدادهای قرون نخست [[اسلامی]] جست. از جمله این حضور و مشارکت را می‌‌توان در [[صفین]] یافت. نبردی که در سال ۳۷ هجری بین [[سپاه امیرالمؤمنین]] {{ع}} و [[سپاه معاویه]] در گرفت و در آن جمع بسیاری از دو طرف کشته شدند. منقری در کتاب خود در ذکر شهدای شاخص سپاه امیرالمؤمنین {{ع}}، به نام «[[یزید بن واصل مهری]]» اشاره می‌‌کند که این حضور و به احتمال حضور جمعی دیگر از مهری‌های همراه او حکایت از مشارکت مردم این قبیله در [[سپاه کوفه]] دارد<ref> منقری، وقعة صفین، ص۵۵۶.</ref>. از دیگر صحنه‌های حضور پررنگ مهری‌ها در [[کوفه]]، [[انتخاب]] [[بشر بن حسان مهری]] به عنوان [[فرماندار کوفه]] از سوی [[سلیمان بن عبدالملک اموی]] است<ref> خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۳۰۳.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>

ازدیان از [[قبایل]] معروف ساکن در [[بصره]] بودند. پس از [[صفین]] و با [[ظهور]] [[افکار]] خارجی‌گری، این [[اندیشه]] به سرعت در بین [[مردم]] بخصوص [[قبیله ازد]] و [[تمیم]] [[رشد]] کرد به طوری که بخش اعظمی از سران [[خوارج بصره]] را قبیله ازد به خود اختصاص داده بود. پس از [[جنگ نهروان]] و به عبارت صحیح‌تر پس از [[شهادت علی]] {{ع}} که [[یاران]] او و همچنین [[مخالفان]] و معترضان از [[خوارج]] پراکنده شده به دیار خویش رفتند، بصره و [[کوفه]] بیش از سایر [[شهرها]] خوارج را در خود پذیرا شدند. از آنجا که ازدیان بصره غالباً ازدیانی بودند که در سده نخست هجری از عمان به این شهر کوچ کرده بودند از این رو بین ازد عمان و ازد بصره بواسطه این [[قرابت]] و [[خویشاوندی]]، پیوند و [[ارتباط]] وثیقی [[حاکم]] بود. [[ارتباط]] میان این [[خویشاوندان]]، موجب رفت و آمد میان آنان و [[یاری]] و [[حمایت]] از همدیگر و در نتیجه نقل و انتقال [[عقائد]] و افکارشان به یکدیگر می‌گردید و چون عمده بزرگان و روسای [[بصره]] [[ازدی]] و عمانی‌الاصل بوده‌اند، [[افکار]] خارجی [[اباضی]] به سرعت در عمان گسترش یافت و این منطقه به یکی از مهمترین پایگاه‌های [[فرقه اباضی]] بدل گشت<ref>ر. ک: مجله پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، مقاله تبیین زمینه‌ها و علل شکل‌گیری و تداوم مذهب اباضیه در عمان، تألیف مصطفی پیرمرادیان، فرشته بوسعیدی، زهرا حسین هاشمی.</ref>. در پی این امر و بواسطه [[روابط]] تنگاتنگی که بین مهری‌ها و [[مردم]] عمان [[حاکم]] بود رفته رفته مهری‌ها هم مانند بسیاری از [[مردمان]] عمان، [[آیین]] خارجی پذیرفتند و به [[فرقه اباضیه]] در آمدند<ref>ابن خلدون، تاریخ، ج۴، ص۲۸۸.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>