گواهی در معارف و سیره سجادی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

== [[قتل فی سبیل الله]] ==

در [[روایات]] و به طور کلی در [[فرهنگ اسلامی]] شهید و شهادت به معنای دیگری نیز به کار می‌رود که حتی زودتر از معنای اولیه به [[ذهن]] [[انسان]] متبادر می‌شود و آن کشته شدن در [[راه خدا]] و در معرکه [[جنگ]] و [[جهاد]] است. [[امام سجاد]] {{ع}} در [[دعاهای صحیفه]] به هنگامی که از [[مرزداران]] [[سرزمین]] [[اسلامی]] یاد می‌کند شهادت را به این معنا به کار برده است: {{متن حدیث|فَإِنْ خَتَمْتَ لَهُ بِالسَّعَادَةِ، وَ قَضَيْتَ‏ لَهُ‏ بِالشَّهَادَةِ...}}<ref>دعای ۲۷.</ref>؛ «و اگر خواهی زندگی‌اش ([[مجاهد]] مرزدار) را به نیکبختی پایان دهی و به خلعت شهادتش بنوازی، چنان کن که شهادت او پس از آن باشد که دشمنت را هلاک ساخته یا او را به بند [[اسارت]] درآورده باشد. و نیز می‌فرماید: بارخدایا، هر [[مسلمانی]] که امر [[اسلام]] دل مشغولش دارد و [[بسیج]] [[مشرکان]] بر ضد [[مسلمانان]] ملولش کند و آهنگ جنگ در [[دل]] او پدید آید یا [[جهاد]] را کار بندد... (اما) مانعی بر سر راهش پدید آید، نامش در زمره [[عابدان]] بنگار و [[ثواب]] مجاهدانش ده و در شمار [[شهیدان]] و صالحانش درآر»<ref>دعای ۲۷.</ref>.

== گواهی ==

# '''شهادت [[خدا]] کافی است'''؛ [[امام سجاد]] {{ع}} خدا را [[شاهد]] می‌گیرد و شهادت او را در این [[گواهی]] بسنده از هر شهادت دیگری می‌داند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ وَ كَفَى‏ بِكَ‏ شَهِيداً}}<ref>دعای ۶.</ref>؛ «بارخدایا، تو را به شهادت می‌گیرم و تو شهادت را بسنده‌ای. این آموزه مهم یعنی کافی بودن شهادت و گواهی خدا در [[قرآن]] خیلی پررنگ مطرح شده است»<ref>{{متن قرآن|مَا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ وَأَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولًا وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا}} «(ای آدمی!) هر نیکی به تو رسد از خداوند است و هر بدی به تو رسد از خود توست. و (ای محمّد!) ما تو را برای مردم، پیامبر فرستاده‌ایم و خداوند، (شما را) گواه بس» سوره نساء، آیه ۷۹؛ {{متن قرآن|لَكِنِ اللَّهُ يَشْهَدُ بِمَا أَنْزَلَ إِلَيْكَ أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ وَالْمَلَائِكَةُ يَشْهَدُونَ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا}} «(کافران به درستی کتاب تو گواهی نمی‌دهند) لیکن، خداوند به (درستی) آنچه بر تو فرو فرستاده است، گواهی می‌دهد؛ با دانش خود فرو فرستاده است؛ و فرشتگان گواهی می‌دهند و خداوند، گواه، بس» سوره نساء، آیه ۱۶۶؛ {{متن قرآن|قُلْ كَفَى بِاللَّهِ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ شَهِيدًا يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِالْبَاطِلِ وَكَفَرُوا بِاللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ}} «بگو: خداوند، میان من و شما گواه بس (که) آنچه را در آسمان‌ها و زمین است می‌داند و آنان که به باطل ایمان آورده و به خداوند کفر ورزیده‌اند زیانکارند» سوره عنکبوت، آیه ۵۲؛ {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ إِنِ افْتَرَيْتُهُ فَلَا تَمْلِكُونَ لِي مِنَ اللَّهِ شَيْئًا هُوَ أَعْلَمُ بِمَا تُفِيضُونَ فِيهِ كَفَى بِهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ}} «بلکه می‌گویند: او خود آن (قرآن) را بربافته است، بگو، اگر من آن را بربافته باشم، شما در برابر (خشم) خداوند برای من کاری نمی‌توانید کرد، او به آنچه در آن (به ناروا) سخن می‌رانید داناتر است، او میان من و شما گواه بس، و او آمرزنده بخشاینده است» سوره احقاف، آیه ۸؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا}} «اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد و خداوند، گواه بس» سوره فتح، آیه ۲۸.</ref>.

# '''[[شهادت]] [[فرشتگان]]'''؛ [[خداوند]] [[اراده]] کرده است که امر [[تکوین]] و [[تدبیر]] عالم از مجرای مخلوقاتی [[نورانی]] و [[شریف]] به اسم [[ملائکه]] صورت گیرد. از این‌رو فرشتگان خود گواهانی تیزبین و صادق بر [[اعمال]] ما هستند: «بارخدایا، در هر [[ساعت]] از ساعت‌های [[روز]]، از سوی بندگانت برای ما حظی قرار ده و از [[سپاسگزاری]] [[نصیبی]] و از فرشتگانت [[گواه]] راستینی»<ref>نیایش ششم.</ref>.

# شهادت [[آسمان]] و [[زمین]] و ساکنان آن دو؛ همین زمینی که در روی آن گام می‌نهیم و همین آسمان که سقف بالای سر ما است، گواهانی از سوی [[خدا]] بر ما و اعمال ما هستند. [[امام سجاد]] {{ع}} در مناجاتی آن دو را [[شاهد]] می‌گیرد: «بارخدایا، تو را به شهادت می‌گیرم... و آسمان تو را و ساکنانش را در زمین تو را و ساکنانش را»<ref>نیایش ششم.</ref>.

# '''شهادت [[قرآن]]'''؛ قرآن را نباید در حد یک جلد کتاب صحافی شده دید، بلکه [[حقیقت]] [[نورانی]] [[قرآن]] [[شاهد]] بر ماست و در [[روز قیامت]] از جمله [[گواهان]] است. [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} می‌فرماید: و {{متن حدیث|وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ‏ شَافِعٌ‏ مُشَفَّعٌ‏...}} <ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۱۷۶.</ref>؛ «[[آگاه]] باشید که [[شفاعت]] قرآن پذیرفته، و سخنش [[تصدیق]] می‌گردد. آن کس که در [[قیامت]]، قرآن شفاعتش کند بخشوده می‌شود، و آن کس که قرآن از او [[شکایت]] کند محکوم است».

[[امام سجاد]] {{ع}} نیز عرض می‌کند: «بار خدایا بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] بفرست و به یُمن قرآن... ما را از [[صفات ناپسند]] و نکوهیده دور دار... تا در قیامت رهنمای ما به سوی [[خشنودی]] و [[بهشت]] تو باشد و ما را در [[دنیا]] از [[سخط]] تو و [[تجاوز]] از حدود [[حفظ]] کند و [[احکام]] [[حلال و حرام]] تو را [[گواه]] باشد»<ref>نیایش چهل‌و‌دوم.</ref>.<ref>صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم: قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی: قرآن مجید، ترجمه محمدمهدی فولادوند؛ نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، آدینه سبز، ۱۳۸۷، چاپ چهارم؛ المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، دفتر نشر کتاب، ۱۴۰۴ ه‍، چاپ؛ دوم.</ref>.<ref>[[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «شهادت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۳۰۳.</ref>