پرش به محتوا

تجارت در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۶: خط ۶:
}}
}}


==مقدمه==
== مقدمه ==
کسب و [[تجارت]] از [[مشاغل]] [[شریف]] و مورد توجه [[اسلام]] است؛ زیرا تجارت و کسب وسیله‌ای برای تبادل مواد اولیه و تولیدات صنعتی و محصولات [[کشاورزی]] و [[حیوانی]] است و این تبادل مواد و آوردن جنسی از کشوری به [[کشور]] دیگری از شهری به [[شهر]] یا دهات دیگر یا از عمده فروش برای خرده فروشی، کار بسیار مهمی است؛ زیرا هر کس نمی‌تواند به [[تنهایی]] هر چه را لازم دارد از منابع اصلی آن تهیه کند؛ لذا تجارت پایه [[زندگی]] همه، از جمله [[مسلمانان]] است و [[نظام جامعه]] بر آن [[استوار]] است. در غیر این صورت، [[جامعه]] به [[هرج و مرج]] گرفتار می‌شود، [[بیماری جسمی]] و [[روحی]]، اختلالات و زدوخوردها را به همراه خواهد داشت و این خود باعث نابودی و [[هلاکت]] مسلمانان خواهد شد و بی‌جهت نیست که در اسلام توجه خاصی به آن شده و [[روایات]] بسیار به آن کار [[ترغیب]] کرده و آنهایی را که تجارت را ترک کنند [[مذمت]] نموده است.
کسب و [[تجارت]] از [[مشاغل]] [[شریف]] و مورد توجه [[اسلام]] است؛ زیرا تجارت و کسب وسیله‌ای برای تبادل مواد اولیه و تولیدات صنعتی و محصولات [[کشاورزی]] و [[حیوانی]] است و این تبادل مواد و آوردن جنسی از کشوری به [[کشور]] دیگری از شهری به [[شهر]] یا دهات دیگر یا از عمده فروش برای خرده فروشی، کار بسیار مهمی است؛ زیرا هر کس نمی‌تواند به [[تنهایی]] هر چه را لازم دارد از منابع اصلی آن تهیه کند؛ لذا تجارت پایه [[زندگی]] همه، از جمله [[مسلمانان]] است و [[نظام جامعه]] بر آن [[استوار]] است. در غیر این صورت، [[جامعه]] به [[هرج و مرج]] گرفتار می‌شود، [[بیماری جسمی]] و [[روحی]]، اختلالات و زدوخوردها را به همراه خواهد داشت و این خود باعث نابودی و [[هلاکت]] مسلمانان خواهد شد و بی‌جهت نیست که در اسلام توجه خاصی به آن شده و [[روایات]] بسیار به آن کار [[ترغیب]] کرده و آنهایی را که تجارت را ترک کنند [[مذمت]] نموده است.


البته باید توجه داشت که این [[اشتغال]] نباید از حد [[اعتدال]] و نیاز جامعه فراتر رود و هر کس کار تولیدی را رها کند و به عنوان راحت‌ترین و پردرآمدترین [[شغل]] به آن بنگرد کار صنعتی و تولیدی و کشاورزی رکود پیدا خواهد کرد و از تکثیر مشاغل [[تجاری]]، کم کم شغل‌های کاذب و دلال [[بازی]] و کلاهبرداری که موجب گران شدن اجناس و بالا رفتن قیمت‌ها خواهد شد نمود می‌یابد که این خود [[مذموم]] و نابجاست. نظر [[روایات اسلامی]] به همان حد اعتدال و نیاز جامعه در امر تجارت و کسب و شغل است تا به دلال بازی و واسطه‌های فراوان و دست به دست کردن جنس و بالا رفتن قیمت‌ها، که به [[ضرر]] مسلمانان است، رواج نگیرد. اینک به چند نمونه از روایات اشاره می‌کنیم:
البته باید توجه داشت که این [[اشتغال]] نباید از حد [[اعتدال]] و نیاز جامعه فراتر رود و هر کس کار تولیدی را رها کند و به عنوان راحت‌ترین و پردرآمدترین [[شغل]] به آن بنگرد کار صنعتی و تولیدی و کشاورزی رکود پیدا خواهد کرد و از تکثیر مشاغل [[تجاری]]، کم کم شغل‌های کاذب و دلال [[بازی]] و کلاهبرداری که موجب گران شدن اجناس و بالا رفتن قیمت‌ها خواهد شد نمود می‌یابد که این خود [[مذموم]] و نابجاست. نظر [[روایات اسلامی]] به همان حد اعتدال و نیاز جامعه در امر تجارت و کسب و شغل است تا به دلال بازی و واسطه‌های فراوان و دست به دست کردن جنس و بالا رفتن قیمت‌ها، که به [[ضرر]] مسلمانان است، رواج نگیرد. اینک به چند نمونه از روایات اشاره می‌کنیم:


۱. [[امیر المؤمنین]]{{ع}}می‌فرماید: «به تجارت بپردازید؛ زیرا شما را از [[مردم]] [[بی‌نیاز]] می‌کند. همانا [[خداوند عزوجل]] شاغل [[امین]] را [[دوست]] دارد. مغبون، [[پسندیده]] نیست و [[پاداش]] نمی‌گیرد»<ref>وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۴.</ref>.
۱. [[امیر المؤمنین]] {{ع}}می‌فرماید: «به تجارت بپردازید؛ زیرا شما را از [[مردم]] [[بی‌نیاز]] می‌کند. همانا [[خداوند عزوجل]] شاغل [[امین]] را [[دوست]] دارد. مغبون، [[پسندیده]] نیست و [[پاداش]] نمی‌گیرد»<ref>وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۴.</ref>.


۲. از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] شده است: «[[برکت]] ده جزء دارد، نه جزء آن در [[تجارت]] و یک جزء آن در گوسفند است»<ref>صدوق خصال، ج۲، ص۴۴۵، باب عشره، حدیث ۴۴؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۳.</ref>.
۲. از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] شده است: «[[برکت]] ده جزء دارد، نه جزء آن در [[تجارت]] و یک جزء آن در گوسفند است»<ref>صدوق خصال، ج۲، ص۴۴۵، باب عشره، حدیث ۴۴؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۳.</ref>.


۳. [[امام صادق]]{{ع}} نیز می‌فرماید: «کسی که در تأمین معاش عیال خود بکوشد چون مجاهدی است که در [[راه خدا]] [[جهاد]] کرده است<ref>کافی، ج۵، ص۸۸.</ref>.
۳. [[امام صادق]] {{ع}} نیز می‌فرماید: «کسی که در تأمین معاش عیال خود بکوشد چون مجاهدی است که در [[راه خدا]] [[جهاد]] کرده است<ref>کافی، ج۵، ص۸۸.</ref>.


۴. [[اسباط بن سالم]] نقل می‌کند: همین که بر امام صادق{{ع}} داخل شدیم از حال [[عمر بن مسلم]] که از [[دوستان]] حضرتش بود سؤال کرد و فرمود: او چه می‌کند؟
۴. [[اسباط بن سالم]] نقل می‌کند: همین که بر امام صادق {{ع}} داخل شدیم از حال [[عمر بن مسلم]] که از [[دوستان]] حضرتش بود سؤال کرد و فرمود: او چه می‌کند؟
گفتم: او مرد شایسته‌ای است اما تجارت و [[بازرگانی]] را ترک کرده است.
گفتم: او مرد شایسته‌ای است اما تجارت و [[بازرگانی]] را ترک کرده است.


[[امام]]{{ع}} چون این را شنید سه بار فرمود: «کار [[شیطان]] است، آیا او نمی‌داند که [[پیغمبر]] [[خدا]]{{صل}} کالای کاروانی را که از [[شام]] آمده بود خرید و از آن [[معامله]]، چندان سودی برد که [[قرض]] خود را پرداخت و مازاد آن را میان بستگانش تقسیم کرد». بعد این [[آیه]] را [[تلاوت]] کرد: {{متن قرآن|رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ}}<ref>«مردانی که هیچ داد و ستد و خرید و فروشی آنان را از یاد خداوند و برپا داشتن نماز و دادن زکات (به خود) سرگرم نمی‌دارد» سوره نور، آیه ۳۷.</ref>.
[[امام]] {{ع}} چون این را شنید سه بار فرمود: «کار [[شیطان]] است، آیا او نمی‌داند که [[پیغمبر]] [[خدا]] {{صل}} کالای کاروانی را که از [[شام]] آمده بود خرید و از آن [[معامله]]، چندان سودی برد که [[قرض]] خود را پرداخت و مازاد آن را میان بستگانش تقسیم کرد». بعد این [[آیه]] را [[تلاوت]] کرد: {{متن قرآن|رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ}}<ref>«مردانی که هیچ داد و ستد و خرید و فروشی آنان را از یاد خداوند و برپا داشتن نماز و دادن زکات (به خود) سرگرم نمی‌دارد» سوره نور، آیه ۳۷.</ref>.


سپس اضافه کرد: قصه سرایان می‌گویند این آیه در [[ستایش]] کسانی است که تجارت نمی‌کنند. این قصه سرایان [[دروغ]] گفته‌اند؛ زیرا این آیه در [[شأن]] و ستایش کسی است که [[اشتغال]] به تجارت، ایشان را از ادای [[نماز]] در سر وقت باز نمی‌داشت. سپس [[حضرت]] فرمود: «اینها از کسانی که به نماز حاضر شوند و تجارت نکنند برترند»<ref>فروع کافی، ج۵، ص۷۵.</ref>.
سپس اضافه کرد: قصه سرایان می‌گویند این آیه در [[ستایش]] کسانی است که تجارت نمی‌کنند. این قصه سرایان [[دروغ]] گفته‌اند؛ زیرا این آیه در [[شأن]] و ستایش کسی است که [[اشتغال]] به تجارت، ایشان را از ادای [[نماز]] در سر وقت باز نمی‌داشت. سپس [[حضرت]] فرمود: «اینها از کسانی که به نماز حاضر شوند و تجارت نکنند برترند»<ref>فروع کافی، ج۵، ص۷۵.</ref>.


۵. [[فضیل بن یسار]] می‌گوید: به امام صادق{{ع}} عرض کردم که دست از تجارت کشیده و از آن خودداری نموده‌ام.
۵. [[فضیل بن یسار]] می‌گوید: به امام صادق {{ع}} عرض کردم که دست از تجارت کشیده و از آن خودداری نموده‌ام.
حضرت فرمود: «چرا؟ مگر عاجز از تجارتی؟ همین طور است که [[اموال]] شما از دستتان می‌رود. نه، تجارت را رها نکنید و با تجارت از [[فضل خدا]] کمک بخواهید»<ref>فروع کافی، ج۵، ص۱۴۹؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۷.</ref>.
حضرت فرمود: «چرا؟ مگر عاجز از تجارتی؟ همین طور است که [[اموال]] شما از دستتان می‌رود. نه، تجارت را رها نکنید و با تجارت از [[فضل خدا]] کمک بخواهید»<ref>فروع کافی، ج۵، ص۱۴۹؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۷.</ref>.


خلاصه در [[فضیلت]] [[تجارت]] همین بس که [[پیامبر اسلام]]{{صل}} تجارت و [[بازرگانی]] نیز می‌کرده است. حضرتش با عموی خود [[ابوطالب]] برای تجارت به [[شام]] می‌رفت، سپس عامل [[خدیجه]] شد و [[امانت‌داری]] و خوش [[رفتاری]] او در تجارت مایه [[تعجب]] خدیجه گردید که همین امر باعث شد خدیجه [[ثروتمند]] به [[حضرت]]، پیشنهاد [[ازدواج]] دهد و پس از آنکه حضرت به [[رسالت]] [[مبعوث]] شد، خدیجه تمام ثروتش را به پای [[اسلام]] ریخت و همین امر باعث [[شکوفایی]] [[اسلام محمدی]] شد.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۸۶.</ref>
خلاصه در [[فضیلت]] [[تجارت]] همین بس که [[پیامبر اسلام]] {{صل}} تجارت و [[بازرگانی]] نیز می‌کرده است. حضرتش با عموی خود [[ابوطالب]] برای تجارت به [[شام]] می‌رفت، سپس عامل [[خدیجه]] شد و [[امانت‌داری]] و خوش [[رفتاری]] او در تجارت مایه [[تعجب]] خدیجه گردید که همین امر باعث شد خدیجه [[ثروتمند]] به [[حضرت]]، پیشنهاد [[ازدواج]] دهد و پس از آنکه حضرت به [[رسالت]] [[مبعوث]] شد، خدیجه تمام ثروتش را به پای [[اسلام]] ریخت و همین امر باعث [[شکوفایی]] [[اسلام محمدی]] شد.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۸۶.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش