کشف معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها

== چیستی مکاشفه ==

* کشف در لغت به معنی رفع حجاب و در اصطلاح عارفان، اطلاع‌رسانی بر ماورای حجاب از معانی غیبی و حقیقی است<ref>جرجانی، ص۲۳۷</ref>. مکاشفه دارای مراتب و درجاتی است که به حسب مرتبه آن، قلمرو آن نیز گسترش می‌یابد. عارفان به آیاتی از قرآن و احادیثی از [[پیامبر]] {{صل}} و اوصیا نیز استشهاد می‌کنند که از کشف عوالم وجود برای پیامبرانی چون [[پیامبر|حضرت محمد]] {{صل}} و [[حضرت موسی]] {{ع}} و اولیایی چون [[حضرت علی]] {{ع}} حکایت دارد<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص ۲۴ - ۲۶.</ref>.

* در مصادیق مکاشفات موارد عدیده‌ای گزارش شده است مانند<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص ۲۴ - ۲۶.</ref>: مشاهده الواح مکتوب؛ شنیدن صدا از غیب؛ مشاهده افراد غایب و دیدن کارهای آن‌ها در لحظه انجام آن؛ مشاهده حالات و صفات افراد نیکو‌کار و گناهکار و خبر دادن از اعمال گذشته و آینده آن‌ها و ... .<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص ۲۴ - ۲۶.</ref>

== چیستی شهود ==

* مراد از "شهود" آن‌ است که افرادی بتوانند فراتر از قلمرو حواس، حقایقی از جهان غیب را‌ با‌ قلب‌ خود مشاهده کنند که دیگران قادر به دیدن آنها نیستند، این مشاهده، همان‌ چیزی‌ است‌ که در مباحث عرفانی از آن به شهود یاد می شود<ref>ر. ک. [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سیدعلی]]، [[شهود یکی از روش‌های علم‌آموزی ائمه (مقاله)|شهود یکی از روش‌های علم آموزی ائمه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۷، ص ۸۸۱؛ [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، صفحه؟ ؟؟</ref> برخی در تعریف شهود گفته اند:<ref>علیرضا مسجد جامعى، پژوهشى در معارف امامیه، ج ۲، ص ۶۷۵</ref> "علمی است که خداوند به پیامبر {{صل}} عطا فرموده است و بر خلاف ریاضیات و منطق، بی‌‏تحقیق و اجتهاد و قرائت و کتابت و صناعت کسب شده و به گذشت زمان نیازمند نیست. این علم بنا به مشیت خداوند، از طریق تزکیه و اشراق نفس حاصل می‌‏شود و با توفیق و حمایت و الهام و رسالات الهی، به حقیقت نائل می‌‏شود".<ref>[[محمد اصغری‌نژاد|اصغری نژاد، محمد]]، [[پژوهش در علم پیامبر (مقاله)|پژوهش در علم پیامبر]]، ص ۷۱</ref> راه شهود که طریقه‌‏ای ربّانی و الهی است، مخصوص افرادی است که دارای روحی صاف و صیقلی یافته و پاک و مطهر می‌‏باشند. در این طریق "معلّم"، خداست و "متعلّم"، ولیِّ بر حقّ خدا؛ یعنی پیامبر یا امام و "علم" از محضر ربوبی و نزد خداوند اخذ می‌‏شود. از این رو، به آن "علم لدنّی" می‌‏گویند. این علم بی‌‏واسطه بشری، به انسانِ کامل اعطا می‌‏شود.<ref>[[محمد اصغری‌نژاد|اصغری نژاد، محمد]]، [[پژوهش در علم پیامبر (مقاله)|پژوهش در علم پیامبر]]، ص ۷۱</ref>

== رابطه مکاشفه با رؤیا ==

* شاید بتوان کشف و مکاشفه را نوعی رؤیا در بیداری دانست. در حال رؤیا حواس ظاهری انسان از کار می‌افتد و آنچه را که ما در حال رؤیا با چشم یا گوش یا دیگر اعضا و جوارح احساس می‌کنیم, از طریق حواس باطن روح و نفسمان است<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص ۲۴ - ۲۶.</ref>.

* اهل مکاشفه نیز در هنگام کشف, با حواس دیگری غیر از حواس ظاهری مادی، اموری را مشاهده می‌کنند یا مطالبی را می‌شنوند و یا اشیائی را لمس می‌کنند؛ چراکه اگر این مکاشفات با چشم و گوش مادی بود، باید کسانی که در مجاورت آن‌ها هستند آن‌ها را ببینند و بشنوند، در حالی که چنین نیست<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص ۲۴ - ۲۶.</ref>.

* نتیجه آن‌که ماهیت و سرشت کشف با رؤیا یکی است و در هر دو، حواس ظاهری تعطیل و حواس باطنی نفس، فعال می‌شود. همان‌طور که رؤیاها همگی صادق نیستند, مکاشفات هم می‌توانند صادق و یا کاذب باشند. در قرآن کریم رؤیای [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} و نیز رؤیای [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به عنوان رؤیاهای صادق گزارش شده است<ref>ر. ک: قرآن کریم، سوره صافات، آیه: ۱۰۵ ـ ۱۰۲؛ سوره فتح، آیه:۲۷.</ref>. همچنین رؤیای [[حضرت یوسف]] {{ع}} در حال کودکی، که پدر و مادر و یازده برادر خود را به صورت خورشید و ماه و یازده ستاره دید. از رؤیاهای نمادین و صادق است که سال‌ها بعد به شکلی، که تفصیل آن در داستان [[حضرت یوسف]] آمده است، تحقّق یافت<ref>ر. ک‌: قرآن کریم، سوره یوسف، ۵ ـ ۴ و ۱۰۰.</ref>. اما با این همه در قرآن تصریح شده است که برخی از رؤیاها اضغاث احلام هستند<ref>ر. ک: قرآن کریم، یوسف، آیه:۴۴.</ref><ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص ۲۴ - ۲۶.</ref>.

* در روایات نیز آمده است که رؤیاها چند گونه‌اند: برخی حدیث نفس‌اند، برخی از جانب خداست، برخی از جانب فرشتگان و برخی نیز از جانب شیطان.<ref>[[محمد کاظم شاکر|شاکر، محمد کاظم]]، [[آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)|آشنایی با علوم قرآنی]]، ص ۲۴ - ۲۶.</ref>

== رابطۀ کشف و شهود و علم امام ==

* برخی از روایات نشان می‌دهند [[امامان]] {{عم}} دارای کشف و شهود بوده اند‌ و این شیوه، یکی از روش های علم آموزی و آگاهی از غیب بوده است.<ref>ر. ک. [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سیدعلی]]، [[شهود یکی از روش‌های علم‌آموزی ائمه (مقاله)|شهود یکی از روش‌های علم آموزی ائمه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۷، ص ۸۸۱؛ [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، صفحه؟ ؟؟</ref> در‌ روایات، تعبیر شاهد بودن بر مردم بسیار مورد استفاده قرار گرفته است، برخی علمای امامیه نیز تصریح کرده‌اند که امامان {{عم}} شاهد بر اعمال مردم هستند.<ref>ر. ک. [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سیدعلی]]، [[شهود یکی از روش‌های علم‌آموزی ائمه (مقاله)|شهود یکی از روش‌های علم آموزی ائمه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۷، ص ۸۸۱</ref> باید دانست، اشتراک امامان {{عم}} با عرفا در بهره‌مندی از این شیوه در صورت اثبات این شیوه‌ برای امامان {{عم}} به معنای آن نیست‌ که‌ شهود ائمه‌ با‌ شهود‌ عرفا در تمام ویژگی‌ها یکسان‌ است‌؛ مثلا پذیرفته‌ایم که [[امامان]]، [[معصوم]] هستند و گرفتار خطا نمی‌شوند، ایشان‌ تأییداتی‌ خاص دارند که دیگران از آن‌ بی بهره‌اند؛ بنابراین‌ شهود‌ ائمه در این گونه ویژگی‌ها مانند معصومانه‌بودن، با شهود عرفا متفاوت است؛ همچنین مصادیق شهود امامان {{عم}} بسیار قوی‌‌تر‌ و روشن‌‌تر از شهود‌ عرفاست‌ و نسبت به برخی حقایق‌، مانند‌ امور ویژه مقام امامت یا نیازمند تأییدات خاص، عرفا توان شهود ندارند.<ref>ر. ک. [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سیدعلی]]، [[شهود یکی از روش‌های علم‌آموزی ائمه (مقاله)|شهود یکی از روش‌های علم آموزی ائمه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۷، ص ۸۸۱</ref>

* [[کشف اهل بیت]] {{عم}}؛

* [[کشف فاطمه زهرا]] {{س}}.