پرش به محتوا

قیمومت: تفاوت میان نسخه‌ها

۴ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۸ اوت ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن '
جز (جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن ')
 
خط ۸: خط ۸:
«قیمومت» سِمَت [[قیّم]] است. در لغت قیّم کسی را گویند که محافظت و [[سرپرستی]] کسی یا چیزی را عهده‌‏دار است؛ از این رو، در [[قرآن کریم]]، [[مرد]] [[خانواده]]، قیّم [[زن]] معرفی شده است؛ {{متن قرآن|الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا}}<ref>«مردان سرپرست زنانند بدان روی که خداوند برخی از آنان را بر برخی دیگر برتری داده است و برای آنکه مردان از دارایی‌های خویش می‌بخشند؛ پس زنان نکوکردار، فرمانبردارند؛ در برابر آنچه خداوند (از حقوق آنان) پاس داشته است در نبود شوهر پاس (وی) می‌دارند و آن زنان را که از نافرمانیشان بیم دارید (نخست) پندشان دهید و (اگر تأثیر نکرد) در خوابگاه‌ها از آنان دوری گزینید و (باز اگر تأثیر نکرد) بزنیدشان آنگاه اگر فرمانبردار شما شدند دیگر به زیان آنان راهی مجویید که خداوند فرازمندی بزرگ است» سوره نساء، آیه ۳۴.</ref> زیرا عهده‌‏دار امور او است و نیازهای او را برآورده می‌‏سازد و از وی محافظت می‏‌کند. از [[صفات خدای تعالی]] نیز قیّوم است؛ چه اینکه [[خلق]] [[قائم]] به [[مشیت]] او است و او [[تدبیر]] کنندهء [[بندگان]] در تمامی احوال می‌‏باشد. <ref>النهایة (ابن اثیر)، واژهء «قیم»؛ لسان العرب، واژهء «قوم».</ref>
«قیمومت» سِمَت [[قیّم]] است. در لغت قیّم کسی را گویند که محافظت و [[سرپرستی]] کسی یا چیزی را عهده‌‏دار است؛ از این رو، در [[قرآن کریم]]، [[مرد]] [[خانواده]]، قیّم [[زن]] معرفی شده است؛ {{متن قرآن|الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا}}<ref>«مردان سرپرست زنانند بدان روی که خداوند برخی از آنان را بر برخی دیگر برتری داده است و برای آنکه مردان از دارایی‌های خویش می‌بخشند؛ پس زنان نکوکردار، فرمانبردارند؛ در برابر آنچه خداوند (از حقوق آنان) پاس داشته است در نبود شوهر پاس (وی) می‌دارند و آن زنان را که از نافرمانیشان بیم دارید (نخست) پندشان دهید و (اگر تأثیر نکرد) در خوابگاه‌ها از آنان دوری گزینید و (باز اگر تأثیر نکرد) بزنیدشان آنگاه اگر فرمانبردار شما شدند دیگر به زیان آنان راهی مجویید که خداوند فرازمندی بزرگ است» سوره نساء، آیه ۳۴.</ref> زیرا عهده‌‏دار امور او است و نیازهای او را برآورده می‌‏سازد و از وی محافظت می‏‌کند. از [[صفات خدای تعالی]] نیز قیّوم است؛ چه اینکه [[خلق]] [[قائم]] به [[مشیت]] او است و او [[تدبیر]] کنندهء [[بندگان]] در تمامی احوال می‌‏باشد. <ref>النهایة (ابن اثیر)، واژهء «قیم»؛ لسان العرب، واژهء «قوم».</ref>


مفهوم قیّم هرچند از نظر لغوی فراگیر است؛ لیکن مقصود از آن در کلمات [[فقها]] کسی است که سرپرستی ‏محجوران؛ یعنی [[کودکان]]، دیوانگان و [[سفیهان]] را از جانب [[پدر]] یا جدّ پدری آنان بر عهده می‏‌گیرد. از [[احکام]] آن در باب‌های [[حجر]]، [[وقف]] و [[وصیّت]] [[سخن]] گفته‏‌اند.
مفهوم قیّم هرچند از نظر لغوی فراگیر است؛ لکن مقصود از آن در کلمات [[فقها]] کسی است که سرپرستی ‏محجوران؛ یعنی [[کودکان]]، دیوانگان و [[سفیهان]] را از جانب [[پدر]] یا جدّ پدری آنان بر عهده می‏‌گیرد. از [[احکام]] آن در باب‌های [[حجر]]، [[وقف]] و [[وصیّت]] [[سخن]] گفته‏‌اند.


== ماهیت قیمومت ==
== ماهیت قیمومت ==
خط ۳۸: خط ۳۸:
اختیارات و تصرّفات [[قیّم]] در [[اموال]] [[یتیمان]] از [[کودکان]] و غیر آنان و نیز دیگر [[شئون]] ایشان در چارچوب [[مصلحت]] است. بنابر این، هر تصرّفی همچون فروختن، [[قرض]]، عاریه و اجاره دادن که در آن، نفعی و مصلحتی برای آنان نداشته باشد، جایز و صحیح نیست؛ هرچند مفسده‏‌ای بر تصرّف مترتّب نگردد.<ref>کتاب المکاسب، ج ۳، ص۵۷۳؛ بلغة الفقیه، ج ۴، ص۹۳؛ العروة الوثقی‏َ، ج ۵، ص۲۶۴.</ref>
اختیارات و تصرّفات [[قیّم]] در [[اموال]] [[یتیمان]] از [[کودکان]] و غیر آنان و نیز دیگر [[شئون]] ایشان در چارچوب [[مصلحت]] است. بنابر این، هر تصرّفی همچون فروختن، [[قرض]]، عاریه و اجاره دادن که در آن، نفعی و مصلحتی برای آنان نداشته باشد، جایز و صحیح نیست؛ هرچند مفسده‏‌ای بر تصرّف مترتّب نگردد.<ref>کتاب المکاسب، ج ۳، ص۵۷۳؛ بلغة الفقیه، ج ۴، ص۹۳؛ العروة الوثقی‏َ، ج ۵، ص۲۶۴.</ref>


حدود و اختیارات قیّم نسبت به شئون مرتبط با یتیمان به چگونگی [[نصب]] وی به این عنوان و تعیین یا عدم تعیین حدود آن بستگی دارد. اگر قلمرو تصرّف او به بعض امور محدود شود، وی تنها در همان امور می‏‌تواند [[تصرف]] کند و تصرّف در فراتر از آن موجب ضمان خواهد بود؛ لیکن چنانچه به نحو مطلق به او اجازه تصرّف دهند، قیّم همچون [[پدر]] و جدّ پدری در همهء شئونی که آن دو [[ولایت]] دارند، ولایت دارد؛ جز در امر [[ازدواج]] که مسئله محل [[اختلاف]] است.<ref>جواهر الکلام، ج ۲۹، ص۱۹۱؛ بلغة الفقیه، ج ۳، ص۲۷۳ - ۲۷۴؛ تحریر الوسیلة، ج ۲، ص۱۰۶</ref>
حدود و اختیارات قیّم نسبت به شئون مرتبط با یتیمان به چگونگی [[نصب]] وی به این عنوان و تعیین یا عدم تعیین حدود آن بستگی دارد. اگر قلمرو تصرّف او به بعض امور محدود شود، وی تنها در همان امور می‏‌تواند [[تصرف]] کند و تصرّف در فراتر از آن موجب ضمان خواهد بود؛ لکن چنانچه به نحو مطلق به او اجازه تصرّف دهند، قیّم همچون [[پدر]] و جدّ پدری در همهء شئونی که آن دو [[ولایت]] دارند، ولایت دارد؛ جز در امر [[ازدواج]] که مسئله محل [[اختلاف]] است.<ref>جواهر الکلام، ج ۲۹، ص۱۹۱؛ بلغة الفقیه، ج ۳، ص۲۷۳ - ۲۷۴؛ تحریر الوسیلة، ج ۲، ص۱۰۶</ref>


== گرفتن اجرت ==
== گرفتن اجرت ==
۲۱۸٬۰۹۰

ویرایش