ام‌سلمه در تراجم و رجال: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = ام‌سلمه

| مداخل مرتبط = [[ام‌سلمه در قرآن]] - [[ام‌سلمه در تاریخ اسلامی]] - [[ام‌سلمه در تراجم و رجال]]

| پرسش مرتبط  =  

نام او [[هند]] و به قولی [[رمله]] دختر [[ابی امیه]] یا [[حذیفه]] یا [[سهیل بن مغیره]] بود و معروف به کنیه‌اش [[ام سلمه]] یا [[ام المؤمنین]]، و مادرش [[عاتکه]] دختر [[عامر بن ربیعة]] است. وی زنی [[دانا]] و [[خردمند]] بود.

== [[ایمان]] [[استوار]] [[ام سلمه]] به [[خاندان رسالت]] ==

[[ام سلمه]] تا لحظه [[مرگ]] همواره نسبت به [[خاندان پیامبر]] {{صل}} [[عشق]] می‌ورزید و از روی [[ایمان]] و علاقه‌ای که به [[خاندان رسالت]] داشت، بی‌پروا از [[ولایت]] و [[امامت]] [[امیرمؤمنان]] {{ع}} و [[اهل بیت پیامبر]] {{عم}} [[دفاع]] می‌کرد و حقایقی را که به صورت [[حدیث]] یا [[شأن نزول]] [[آیات ولایت]] در [[مقام]] [[امامان معصوم]] و [[پیشوایان]] [[راستین]] [[اسلام]] به یاد داشت، در [[جامعه]] خفقان‌زده پس از [[رحلت پیامبر]] و فضای [[مسموم]] آن دوران، بازگو میکرد و از گفتن حقایق و بیان [[فضایل امام علی]] {{ع}} و فرزندانش دریغ نمی‌ورزید. در این جا به مواردی از آنها اشاره می‌کنیم و چند [[روایت]] هم در ادامه یادآور می‌شویم:

'''٢. [[دفاع]] از [[فدک]] [[فاطمه]] {{س}}:''' پس از آن‌که [[حضرت زهرا]] {{س}} دربارۀ [[غصب فدک]]، با [[ابوبکر]] به [[احتجاج]] پرداخت و [[خطبه]] طولانی خواند، [[ابوبکر]] از [[حضرت فاطمه]] {{س}} درخواست [[شاهد]] نمود تا [[فدک]] را به او برگرداند. چون خواستن [[شهود]] از سیدۀ [[زنان]] عالمیان بر خلاف [[موازین شرع]] بود، زیرا [[فدک]] در دست [[فاطمه]] بود، و کسی که مدعی آن است، و می‌خواهد از [[فاطمه]] بگیرد باید [[شاهد]] بیاورد، و [[ام سلمه]] از [[راه]] [[شخصیت فاطمه]] [[دلیل]] آورد و به [[اعتراض]] برخاست و به [[ابوبکر]] گفت: ای [[ابوبکر]]، آیا دربارۀ [[فاطمه]] [[دختر پیامبر خدا]] {{صل}} چنین گفتاری سزاوار است؟ آیا می‌دانی [[فاطمه]] حوریه‌ای در میان انسان‌هاست و در دامان [[پرهیزکاران]] [[تربیت]] شده و پیوسته در [[حمایت]] [[فرشتگان]] [[آسمان‌ها]] بوده و در دامان [[مادری]] [[طاهر]] و [[پاک]] [[رشد]] و نمو کرده است؟ بنابراین او [[بهترین]] پدیده و [[برترین]] [[تربیت]] یافتگان است. آیا [[گمان]] می‌کنی [[رسول خدا]] {{صل}} میراثش را بر [[فاطمه]] [[حرام]] کرده و به او اطلاع نداده است؟ با این که [[خداوند]] به او [[دستور]] داده که: {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}}<ref>«و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!» سوره شعراء، آیه ۲۱۴.</ref>؛ ابتدا بستگان و نزدیکانت را [[انذار]] و [[تبلیغ]] کن. و یا آن‌که [[تصور]] می‌کنی [[پیامبر]] {{صل}} [[حرام]] بودن میراثش را به [[فاطمه]] اطلاع داده، ولی او با [[دستور]] [[پدر]] [[مخالفت]] کرده تا آنچه حقش نیست، مطالبه کند؟ و حال آنکه او [[بهترین زنان]] و [[مادر]] [[سید جوانان اهل بهشت]] و هم پایه [[مریم دختر عمران]] است و به وسیله پدرش [[مقام رسالت]] پایان یافته است<ref>سفینة البحار، ج۱، عنوان سلم، ص۶۴۲.</ref>.

روزگار سپری شد، [[رسول خدا]] {{صل}} [[رحلت]] کرد و [[ابوبکر]] به [[خلافت]] رسید، مادرم به من گفت: پسرم به [[مسجد]] برو و هر چه شد، به من خبر بیاور. من به [[مسجد]] رفتم. [[ابوبکر]] بالای [[منبر]] رفت و [[خطبه]] خواند و بعد به [[منزل]] برگشت و [[امانت]] [[پیامبر]] را از مادرم مطالبه نکرد. روزها و سال‌ها گذشت تا [[عمر بن خطاب]] به [[خلافت]] رسید. مادرم همان [[مأموریت]] را به من داد، و [[عمر]] هم [[خطبه]] خواند و به منزلش رفت و او هم مثل اولی، از مادرم چیزی مطالبه نکرد، و همین طور با شروع [[خلافت عثمان]] این کار را کردم تا آن‌که پس از [[قتل عثمان]]، [[مردم]] با [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[بیعت]] کردند. باز هم به گفتۀ مادرم به [[مسجد]] رفتم؛ اما پس از آن‌که [[علی]] {{ع}} [[خطبه]] خواند از [[منبر]] پایین آمد، مرا‌طلبید و فرمود: "برو از مادرت اجازه بگیر، میخواهم او را [[ملاقات]] کنم".

== [[هشدار]] [[ام سلمه]] به [[عایشه]] ==

[[سعید بن مسلم مکی]] از [[عمره بنت عبدالرحمان]] [[نقل]] می‌کند: هنگامی که [[امیرمؤمنان]] {{ع}} عازم [[بصره]] بود، به [[خانه]] [[ام سلمه]] [[همسر پیامبر]] {{صل}} وارد شد<ref>آیا [[ام سلمه]] پیش از [[جنگ جمل]] در [[مکه]] بود که [[عایشه]] با او [[ملاقات]] کرد، یا در [[مدینه]] بود که [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به [[خانه]] او در [[مدینه]] تشریف فرما شدند؟ در [[تاریخ]] هر دو آمده است که در متن بالا آمده است به نظر مؤلف، اگر هر دو [[سند]] درست باشد، احتمال دارد موقعی که [[عایشه]] قصد حرکت از [[مکه]] به [[بصره]] برای برپایی [[جنگ جمل]] داشته [[ام سلمه]] در [[مکه]] بوده است و موقعی که [[حضرت علی]] {{ع}} برای دفع [[شرّ]] [[سپاه]] [[جمل]] پس از مدت زمانی عازم [[بصره]] شد، [[ام سلمه]] به [[مدینه]] آمده است، و لذا این دو [[نقل]] [[تاریخی]] با هم اختلافی ندارد.

البته در ترجمه [[عمر بن ابی سلمه]] و ترجمه [[محمد بن ابی سلمه]] ([[فرزندان]] [[ام سلمه]]) در همین اثر گذشت که [[ام سلمه]] این دو فرزندش را با نامه‌ای برای [[حضرت علی]] {{ع}} فرستاد و گفت: چون به [[دستور پیامبر]] {{صل}} من نمی‌توانم در [[جنگ]] شرکت کنم، ولی این دو پسرم را به [[خدمت]] شما میفرستم تا شما را [[یاری]] کنند.

لذا، اگر [[سند]] این قول درست باشد معلوم می‌شود [[ام سلمه]] در [[مکه]] بوده و با [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[ملاقات]] نداشته است خلاصه [[کلام]] آن‌که چه [[ام سلمه]] در [[مکه]] و بعد در [[مدینه]] بوده و یا فقط در [[مکه]] بوده کاملاً [[ایمان]] و [[اعتقاد]] نسبت به [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} داشته و دو فرزندش [[عمر]] و [[محمد]] را فدای [[اعتقاد]] و ایمانش نسبت به آن [[حضرت]] نموده است.</ref> تا با او [[وداع]] کند. "[[ام سلمه]]" در موقع خداحافظی به [[حضرت علی]] {{ع}} چنین گفت: برو در [[حفظ]] و [[پناه]] [[پروردگار]] باشی، ای [[علی]]، به [[خدا]] [[سوگند]]، تو بر حقی و [[حق]] با توست، اگر [[ترس]] این نبود که [[معصیت خدا]] و رسولش کرده باشم، چرا که [[پیامبر]] {{صل}} به ما [[دستور]] داده تا در [[خانه‌ها]] بمانیم، اگر این [[دستور]] نبود همراه تو می‌آمدم، ولکن همراه تو کسی را می‌فرستم که برایم بسیار گرامی و از جانم عزیزتر است و او فرزندم [[عمر بن ابی سلمه]] است. و سپس به پسرش [[عمر]] سفارش کرد که دست از آن [[حضرت]] برندارد و بعد او را به همراه [[لشکریان]] [[علی]] {{ع}} فرستاد<ref>مستدرک حاکم، ج۳، ص۱۲۸.</ref>.

== [[ام سلمه]]، [[حافظ]] وصایای [[امامت]] ==

[[ام سلمه]] به قدری مورد [[اعتماد]] [[امامان معصوم]] بود که [[امام حسین]] {{ع}} هنگامی که عازم [[عراق]] و [[کربلا]] بود، وصایای [[امامت]] را نزد [[ام سلمه]] گذاشت و فرمود: "هرگاه بزرگ‌ترین فرزندم نزد تو آمد و مطالبه کرد آنچه به تو داده‌ام، به وی تحویل بده"<ref>{{متن حدیث|إِذَا أَتَاكِ أَكْبَرُ وُلْدِي فَادْفَعِي إِلَيْهِ مَا دَفَعْتُ إِلَيْكِ }}</ref>

== [[ام سلمه]] و [[نقل]] احادیثی در [[شأن]] [[علی]] {{ع}} ==

[[ام سلمه]] گفت: آفرین بر تو، همانا از [[پیامبر خدا]] {{صل}} شنیدم که می‌فرمود: "[[علی]] با [[قرآن]] است و [[قرآن]] نیز با [[علی]]، این دو از هم جدا نمی‌شوند تا کنار [[حوض]] ([[کوثر]]) بر من وارد شوند"

== شیشه خونِ [[امام حسین]] {{ع}} ==

[[شیخ مفید]] در [[ارشاد]] [[نقل]] می‌کند که: [[ام سلمه]] می‌گفت: هنگامی که [[حسین بن علی]] {{ع}} از [[مکه]] به جانب [[کوفه]] خارج شد، هر روز به سراغ آن شیشه و خاکی که [[رسول خدا]] {{صل}} داده بود، می‌رفتم و آن را می‌بوییدم و آن را می‌نگریستم، سپس بر [[مصیبت]] [[حسین]] {{ع}} می‌گریستم، تا آن‌که روز دهم [[محرم]] شد؛ یعنی همان روزی که [[حضرت حسین]] {{ع}} کشته شد، اول روز به آن شیشه و [[خاک]] سر زدم، داخل آن را نگاه کردم به همان حال خودش بود، اما آخر روز به سراغ شیشه [[خاک]] رفتم و بر آن نگاه کردم، دیدم [[خون]] تازه در شیشه پیدا شده، دانستم [[امام]] و [[حجت خدا]] {{ع}} به [[شهادت]] رسیده است، [[صیحه]] زدم و [[گریه]] کردم ولی از [[ترس]] این که [[دشمنان]] در [[مدینه]] بفهمند و مرا [[شماتت]] کنند، صدای خود را آرام کردم و [[خشم]] خود را فرو بردم و [[صبر]] کردم تا وقتی که خبر [[شهادت]] [[حسین بن علی]] {{ع}} به [[مدینه]] آمد و برایم خبر آوردند آنچه برایم ثابت شده بود<ref>ارشاد مفید، ج۲، ص۱۳۰؛ بحار الانوار، ج۴۴، ص۲۳۹.</ref>.

== [[وفات]] [[ام سلمه]] ==

[[ام سلمه]] [[عصر امام حسین]] {{ع}} را [[درک]] کرد و آخرین [[همسر پیامبر]] [[خدا]] {{صل}} است که دار فانی را [[وداع]] گفت. اما در [[تاریخ]] [[وفات]] او [[اختلاف]] است. برخی مثل [[محدث قمی]] [[وفات]] او را به سال ۶۳ [[هجری]] می‌داند<ref>سفینة البحار، ج۱، عنوان سلم، ص۶۴۲.</ref> و برخی از [[محدثین]] [[عامه]] [[وفات]] او را به سال ۶۲ و به قولی ۶۱ یا ۵۹ [[هجری]] ذکر کرده‌اند<ref>ر. ک: الاصابه، ج۸، ص۲۲۵؛ تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۵۰۹.</ref>.

== منابع ==