اطاعت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
*این واژه از ریشه "ط ـ و‌ـ ع" "ضد کَرْه" به‌معنای فرمان بردن<ref>مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۴۳۱؛ المصباح، ج۲، ص۳۸۰، «طوع».</ref> همراه با خضوع و رغبت است<ref>مفردات، ص۵۲۹؛ التحقیق، ج۷، ص۱۳۸، «طوع».</ref>. در تفاوت اطاعت با "اِتّباع" و "اجابت" گفته‌اند: اطاعت فرمانبری از موجودی برتر است، در حالی که اِتّباع، مطلق پیروی با فرمان یا بدون فرمان، و اجابت، پذیرش درخواست موجود زیر دست است<ref>التحقیق، ج۱، ص۳۷۷، «تبع».</ref>. | *این واژه از ریشه "ط ـ و‌ـ ع" "ضد کَرْه" به‌معنای فرمان بردن<ref>مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۴۳۱؛ المصباح، ج۲، ص۳۸۰، «طوع».</ref> همراه با خضوع و رغبت است<ref>مفردات، ص۵۲۹؛ التحقیق، ج۷، ص۱۳۸، «طوع».</ref>. در تفاوت اطاعت با "اِتّباع" و "اجابت" گفته‌اند: اطاعت فرمانبری از موجودی برتر است، در حالی که اِتّباع، مطلق پیروی با فرمان یا بدون فرمان، و اجابت، پذیرش درخواست موجود زیر دست است<ref>التحقیق، ج۱، ص۳۷۷، «تبع».</ref>. | ||
*واژه اطاعت و مشتقات آن ۷۸ بار در قرآن به‌کار رفته و مضمون آن از برخی آیات نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده می‌شود<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/3/57.htm [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی ]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص: ۵۲۷ - ۵۳۵]</ref>. | *واژه اطاعت و مشتقات آن ۷۸ بار در قرآن به‌کار رفته و مضمون آن از برخی آیات نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده می‌شود<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/3/57.htm [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی ]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص: ۵۲۷ - ۵۳۵]</ref>. | ||
*اطاعت: پیروی و فرمانبرداری، یکی از وظایف امّت در برابر اوامر خدا و [[پیامبر|رسول]] و اولی الأمر است.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۸۲.</ref> | |||
==مقدمه== | |||
[[قرآن]] کریم در کنار اطاعت خدا و [[پیامبر]]، به اطاعت از [[اولی الأمر]] ([[ائمه]] معصومین) فرمان می‌دهد: {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}}﴾}}<ref>سوره نسا آیه ۵۹</ref> در کلام [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}}، اطاعت از امام، به عنوان یک فریضه و به خاطر بزرگداشت [[امامت]] شمرده شده است: {{عربی|اندازه=155%|و الطّاعة تعظیما للإمامة}}<ref>نهج البلاغه (صبحی صالح) حکمت ۲۵۲</ref> در احادیث مربوط به [[اهل بیت]] و [[ائمه]]{{عم}}، وظایفی همچون لزوم اقتدا به آنان، تمسّک به آنان، اعتقاد به آنان، تبعیّت از فرمان ایشان، عقب نماندن و جلو نیفتادن از آنان، مقدّم داشتن ایشان،... مطرح است. [[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: {{عربی|اندازه=155%|انظروا أهل بیت نبیّکم، فالزموا سمتهم و اتّبعوا اثرهم...}}<ref>نهج البلاغه خطبه ۹۷</ref> به خاندان پیامبرتان بنگرید، همراه راه و روش آنان باشید و درپی آنان روید. [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} نیز فرموده است: {{عربی|اندازه=155%|"تمسّکوا بطاعة أئمّتکم و لا تخالفوهم، فإنّ طاعتهم طاعة اللّه"}}<ref> اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۳۶۹</ref> به فرمانبرداری از امامان خود تمسّک جویید و با آنان مخالفت نکنید، چرا که اطاعت آنان اطاعت خداست، در زیارت جامعۀ کبیره می‌خوانیم: {{عربی|اندازه=155%|من أطاعکم فقد أطاع اللّه و من عصاکم فقد عصی اللّه}} و اینگونه است که اطاعت از [[اهل بیت]] و امامان، با اطاعت الهی پیوند خورده است و معیار اطاعت الهی، پیروی از این خاندان است. این اطاعت، گاهی نیز با تعبیر عمل به سخنان و اخذ به قول بیان شده است، یا تسلیم امر بودن. [[امام رضا|حضرت رضا]]{{ع}} در معرفی اوصاف شیعه فرمود: {{عربی|اندازه=155%|"شیعتنا، المسلّمون لأمرنا، ألآخذون بقولنا، المخالفون لأعداءنا، فمن لم یکن کذلک فلیس منّا"}}<ref>«شیعیان ما آنانند که تسلیم امر ما باشند، به گفتۀ ما عمل کنند، با دشمنانمان مخالف باشند، پس هر که چنین نباشد از ما نیست»؛ وسائل الشیعه، ج ۱۸ ص ۸۳</ref> در اینکه از اولی الأمر باید اطاعت کرد، سخنی نیست، لیکن [[شیعه]]، [[اولی الأمر]] را [[ائمه]] معصومین{{عم}} می‌داند. برخی از [[اهل سنت]]، آنان را اهل حلّ و عقد می‌دانند، یا هرکه را که امّت بر آن اتّفاق کنند لازم الإطاعه می‌شمارند. حق اطاعت، یکی از دو حق امام بر امت است، حق دیگر، یاری و نصرت است. اگر اطاعت از امام نباشد، امام هم نمی‌تواند مسؤولیت رهبری و هدایت را انجام دهد. اطاعت مردمی، پشتوانۀ قدرت اجتماعی و بسط ید امام در عمل به اسلام است. [[امام علی|امیرالمؤمنین]]{{ع}} در خطبۀ جهادیّۀ خویش، ضمن شکایت از سستی و کوتاهی همراهانش در نبرد با دشمن و ردّ این اتّهام که می‌گفتند: علی مرد شجاعی است، لیکن دانش جنگ ندارد، از سابقۀ بیش از چهل ساله خویش در حضور در میدان‌های رزم و جنگاوری یاد می‌کند و می‌فرماید: {{عربی|اندازه=155%|"و لکن لا رأی لمن لا یطاع"}}<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۲۷</ref> از کسی که اطاعت نکنند، رأیی ندارد، یعنی اشکال در فرماندهی و پیشوایی او نیست، بلکه در عدم فرمانبری و پیروی مردم است.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۸۲.</ref> | |||
==اطاعت در اصطلاح== | ==اطاعت در اصطلاح== | ||
| خط ۲۷: | خط ۳۱: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳''']]. | * [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳''']]؛ | ||
* [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{یادآوری پانویس}} | {{یادآوری پانویس}} | ||