پرش به محتوا

تدبیر امر در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف'
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف')
 
خط ۱۳: خط ۱۳:
* [[شیخ طوسی]] در [[تفسیر]] تبیان، در ذیل [[آیه]] سوم از [[سوره یونس]] که مشتمل بر جمله {{متن قرآن|يُدَبِّرُ الْأَمْرَ}} است می‌فرماید: "به وسیله این [[آیه]] همه آفریدگان را مورد خطاب قرار داده و خبر داده است که خداوندی که مالک [[تدبیر]] شماست و هرگونه [[تغییر]] و دگرگونی احوال شما بر اساس [[امر و نهی]] اوست و بر شما [[واجب]] است که او را [[پرستش]] کنید، خداوندی است که [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] را [[آفریده]] است"<ref>{{عربی|خاطب بهذه الآية جميع الخلق و أخبرهم بأن الله الذي يملك تدبيركم و تصريفكم بين أمره و نهيه و يجب عليكم عبادته}} {{متن قرآن|اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ}}؛ شیخ طوسی، تبیان، ج۵، ص۳۳۴.</ref>.
* [[شیخ طوسی]] در [[تفسیر]] تبیان، در ذیل [[آیه]] سوم از [[سوره یونس]] که مشتمل بر جمله {{متن قرآن|يُدَبِّرُ الْأَمْرَ}} است می‌فرماید: "به وسیله این [[آیه]] همه آفریدگان را مورد خطاب قرار داده و خبر داده است که خداوندی که مالک [[تدبیر]] شماست و هرگونه [[تغییر]] و دگرگونی احوال شما بر اساس [[امر و نهی]] اوست و بر شما [[واجب]] است که او را [[پرستش]] کنید، خداوندی است که [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] را [[آفریده]] است"<ref>{{عربی|خاطب بهذه الآية جميع الخلق و أخبرهم بأن الله الذي يملك تدبيركم و تصريفكم بين أمره و نهيه و يجب عليكم عبادته}} {{متن قرآن|اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ}}؛ شیخ طوسی، تبیان، ج۵، ص۳۳۴.</ref>.
* این عبارت به روشنی جمله {{متن قرآن|يُدَبِّرُ الْأَمْرَ}} را به معنای [[مالکیت]] [[تدبیر]] و تصریف [[خلق]] بین الأمر و النهی [[تفسیر]] کرده است. {{عربی|تصريف الخلق بين أمره و نهيه}}؛ یعنی با [[امر و نهی]] خویش، احوال [[خلق]] را به گردش درآوردن که [[حقیقت]] [[مُلک]] و [[سلطنت]] و [[پادشاهی]] جز این نیست.
* این عبارت به روشنی جمله {{متن قرآن|يُدَبِّرُ الْأَمْرَ}} را به معنای [[مالکیت]] [[تدبیر]] و تصریف [[خلق]] بین الأمر و النهی [[تفسیر]] کرده است. {{عربی|تصريف الخلق بين أمره و نهيه}}؛ یعنی با [[امر و نهی]] خویش، احوال [[خلق]] را به گردش درآوردن که [[حقیقت]] [[مُلک]] و [[سلطنت]] و [[پادشاهی]] جز این نیست.
* از مجموع مطالبی که در بالا از [[اهل]] لغت و [[تفسیر]] [[نقل]] کردیم، روشن شد که مراد از [[وصف]] {{متن قرآن|يُدَبِّرُ الْأَمْرَ}}، [[سلطنت]] و [[مُلک]] است که عهده‌دار [[اداره امور]] و [[شئون]] [[رعیت]] است و [[وصف]] [[خدای متعال]] به عنوان "[[تدبیر أمر]]"، [[وصف]] به [[پادشاهی]] و [[سلطنت]] حکیمانه و عاقبت اندیشانه است که از مختصات و ویژگی‌های [[سلطنت الهی]] است و لهذا چنین وصفی مستلزم [[حصر]] این عنوان در [[ذات خدای متعال]] است؛ زیرا تنها اوست که بر عواقب احوال و امور [[آگاه]] است، پس تنها اوست "مدبّرالأمر" و [[سلطان]] و [[پادشاهی]] که با [[آگاهی]] و احاطه کامل بر [[سرنوشت]] [[خلق]] و از جمله [[آدمیان]]، [[اداره امور]] و [[شئون]] آنان را برعهده دارد.
* از مجموع مطالبی که در بالا از [[اهل]] لغت و [[تفسیر]] [[نقل]] کردیم، روشن شد که مراد از وصف {{متن قرآن|يُدَبِّرُ الْأَمْرَ}}، [[سلطنت]] و [[مُلک]] است که عهده‌دار [[اداره امور]] و [[شئون]] [[رعیت]] است و وصف [[خدای متعال]] به عنوان "[[تدبیر أمر]]"، وصف به [[پادشاهی]] و [[سلطنت]] حکیمانه و عاقبت اندیشانه است که از مختصات و ویژگی‌های [[سلطنت الهی]] است و لهذا چنین وصفی مستلزم [[حصر]] این عنوان در [[ذات خدای متعال]] است؛ زیرا تنها اوست که بر عواقب احوال و امور [[آگاه]] است، پس تنها اوست "مدبّرالأمر" و [[سلطان]] و [[پادشاهی]] که با [[آگاهی]] و احاطه کامل بر [[سرنوشت]] [[خلق]] و از جمله [[آدمیان]]، [[اداره امور]] و [[شئون]] آنان را برعهده دارد.
* از آنچه بیان شد، می‌توان نتیجه گرفت [[وصف]] "[[تدبیر أمر]]" متضمن [[دلیل]] بر [[حصر]] [[سلطنت]] و [[حاکمیت]] در ذات حق تعالی است؛ زیرا [[علم]] به [[عاقبت]] امور از لوازم [[سلطنت]] و [[حاکمیت]] است؛ چرا که [[حاکمیت]] بر [[مردم]]، به معنای [[تعیین]] [[سرنوشت]] و [[عاقبت]] [[مردم]] است و نیاز به عاقبتدانی و [[علم]] به [[آینده]] اشیا دارد که منحصراً در [[اختیار]] [[خدای متعال]] است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام ج۱]].</ref>.
* از آنچه بیان شد، می‌توان نتیجه گرفت وصف "[[تدبیر أمر]]" متضمن [[دلیل]] بر [[حصر]] [[سلطنت]] و [[حاکمیت]] در ذات حق تعالی است؛ زیرا [[علم]] به [[عاقبت]] امور از لوازم [[سلطنت]] و [[حاکمیت]] است؛ چرا که [[حاکمیت]] بر [[مردم]]، به معنای [[تعیین]] [[سرنوشت]] و [[عاقبت]] [[مردم]] است و نیاز به عاقبتدانی و [[علم]] به [[آینده]] اشیا دارد که منحصراً در [[اختیار]] [[خدای متعال]] است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام ج۱]].</ref>.


== منابع ==
== منابع ==
۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش