پرش به محتوا

تقدیس در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف'
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف')
خط ۱۶: خط ۱۶:
مفسرانی که تقدیس و تسبیح را در آیه {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگارت به فرشتگان فرمود: می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم، گفتند: آیا کسی را در آن می‌گماری که در آن تباهی می‌کند و خون‌ها می‌ریزد در حالی که ما تو را با سپاس، به پاکی می‌ستاییم و تو را پاک می‌شمریم؛ فرمود: من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید» سوره بقره، آیه ۳۰.</ref> به یک معنا می‌‌گیرند جمله {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} را تأکید {{متن قرآن|نُسَبِّحُ}} می‌‌دانند<ref>نمونه، ج ۱، ص ۱۷۵؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص ۳۱۴؛ الکشاف، ج ۱، ص ۱۲۵.</ref> و در مقابل، آنها که [[تقدیس]] را جز [[تسبیح]] می‌‌دانند با توجه به تفاوت‌های پیش گفته برای جمله مذکور معنایی افزون بر معنای تسبیح ذکر کرده‌اند.<ref>کشف الاسرار، ج ۱، ص ۱۳۴؛ فتح القدیر، ج ۱، ص ۶۳؛ حاشیه شیخ زاده، ج ۱، ص ۵۰۳ و ۵۰۴.</ref> این دو قول در صورتی است که [[لام]] را در جمله {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} زاید و معنای آن را {{عربی|"نُقَدِّسُكَ"}} بدانیم؛<ref>مجمع البیان، ج ۱، ص ۱۷۸؛ حاشیه شیخ زاده، ج ۱، ص ۵۰۴؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص ۳۱۴.</ref> اما برخی با زاید ندانستن حرف لام معنای {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} را در [[آیه]] یاد شده به پاکسازی روی [[زمین]] از فاسدان و [[مفسدان]] یا پاکسازی خویشتن از هرگونه صفات [[زشت]] و [[مذموم]] و [[تطهیر]] [[جسم]] و [[جان]] برای [[خدا]] معنا کرده‌اند؛<ref>نمونه، ج ۱، ص ۱۷۵.</ref> ولی می‌‌توان گفت چون جمله مذکور از [[فرشتگان]] [[نقل]] شده است و فرشتگان به تصریح [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! خود و خانواده خویش را از آتشی بازدارید که هیزم آن آدمیان و سنگ‌هاست؛ فرشتگان درشتخوی سختگیری بر آن نگاهبانند که از آنچه خداوند به آنان فرمان دهد سر نمی‌پیچند و آنچه فرمان یابند بجای می‌آورند» سوره تحریم، آیه ۶.</ref> [[گناه]] نمی‌کنند صحیح نیست که به خدا بگویند ما خود را از گناه [[پاک]] می‌‌کنیم.
مفسرانی که تقدیس و تسبیح را در آیه {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگارت به فرشتگان فرمود: می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم، گفتند: آیا کسی را در آن می‌گماری که در آن تباهی می‌کند و خون‌ها می‌ریزد در حالی که ما تو را با سپاس، به پاکی می‌ستاییم و تو را پاک می‌شمریم؛ فرمود: من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید» سوره بقره، آیه ۳۰.</ref> به یک معنا می‌‌گیرند جمله {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} را تأکید {{متن قرآن|نُسَبِّحُ}} می‌‌دانند<ref>نمونه، ج ۱، ص ۱۷۵؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص ۳۱۴؛ الکشاف، ج ۱، ص ۱۲۵.</ref> و در مقابل، آنها که [[تقدیس]] را جز [[تسبیح]] می‌‌دانند با توجه به تفاوت‌های پیش گفته برای جمله مذکور معنایی افزون بر معنای تسبیح ذکر کرده‌اند.<ref>کشف الاسرار، ج ۱، ص ۱۳۴؛ فتح القدیر، ج ۱، ص ۶۳؛ حاشیه شیخ زاده، ج ۱، ص ۵۰۳ و ۵۰۴.</ref> این دو قول در صورتی است که [[لام]] را در جمله {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} زاید و معنای آن را {{عربی|"نُقَدِّسُكَ"}} بدانیم؛<ref>مجمع البیان، ج ۱، ص ۱۷۸؛ حاشیه شیخ زاده، ج ۱، ص ۵۰۴؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص ۳۱۴.</ref> اما برخی با زاید ندانستن حرف لام معنای {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} را در [[آیه]] یاد شده به پاکسازی روی [[زمین]] از فاسدان و [[مفسدان]] یا پاکسازی خویشتن از هرگونه صفات [[زشت]] و [[مذموم]] و [[تطهیر]] [[جسم]] و [[جان]] برای [[خدا]] معنا کرده‌اند؛<ref>نمونه، ج ۱، ص ۱۷۵.</ref> ولی می‌‌توان گفت چون جمله مذکور از [[فرشتگان]] [[نقل]] شده است و فرشتگان به تصریح [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! خود و خانواده خویش را از آتشی بازدارید که هیزم آن آدمیان و سنگ‌هاست؛ فرشتگان درشتخوی سختگیری بر آن نگاهبانند که از آنچه خداوند به آنان فرمان دهد سر نمی‌پیچند و آنچه فرمان یابند بجای می‌آورند» سوره تحریم، آیه ۶.</ref> [[گناه]] نمی‌کنند صحیح نیست که به خدا بگویند ما خود را از گناه [[پاک]] می‌‌کنیم.


آنچه درباره تقدیس گفته شد مربوط به [[مقام اثبات]] یعنی منزّه دانستن خدا از نقایص امکانی و [[کمالات]] محدود و نسبی بود؛ ولی از آنجا که [[خدای متعال]] در [[مقام ثبوت]] و واقع نیز چنین است نام [[مبارک]] "قدّوس" که [[مبالغه]] در [[قدس]] (تنزّه و [[پاکی]]) است <ref>المیزان، ج ۱۹، ص ۲۲۲.</ref> از اسمای حسنای او شمرده شده است: {{متن قرآن|يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ}}<ref>«آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، خداوند را به پاکی می‌ستاید، همان که فرمانفرمای بسیار پاک پیروزمند فرزانه است» سوره جمعه، آیه ۱.</ref> برخی در ترتیب ذکری بین "سبّوح" و "[[قدوس]]" در قول فرشتگان بر این عقیده‌اند که تسبیح [[برتر]] از تقدیس است و مناسب آن بود که قدوس مقدم ذکر شود تا [[ترقی]] از مرحله [[پایین‌تر]] به مرحله بالاتر صورت گیرد؛ ولی از آنجا که تسبیح برخلاف تقدیس مختص خداست شاید تقدیم سبوح بر قدوس از آن روست که از همان ابتدا اعلام کنند مرادشان تنها [[وصف]] کردن خداست نه غیر او.<ref>الفروق اللغویه، ص ۱۲۵.</ref>.<ref>[[ابوالفضل یغمائی|یغمائی، ابوالفضل]]، [[تقدیس (مقاله)|مقاله «تقدیس»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>
آنچه درباره تقدیس گفته شد مربوط به [[مقام اثبات]] یعنی منزّه دانستن خدا از نقایص امکانی و [[کمالات]] محدود و نسبی بود؛ ولی از آنجا که [[خدای متعال]] در [[مقام ثبوت]] و واقع نیز چنین است نام [[مبارک]] "قدّوس" که [[مبالغه]] در [[قدس]] (تنزّه و [[پاکی]]) است <ref>المیزان، ج ۱۹، ص ۲۲۲.</ref> از اسمای حسنای او شمرده شده است: {{متن قرآن|يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ}}<ref>«آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، خداوند را به پاکی می‌ستاید، همان که فرمانفرمای بسیار پاک پیروزمند فرزانه است» سوره جمعه، آیه ۱.</ref> برخی در ترتیب ذکری بین "سبّوح" و "[[قدوس]]" در قول فرشتگان بر این عقیده‌اند که تسبیح [[برتر]] از تقدیس است و مناسب آن بود که قدوس مقدم ذکر شود تا [[ترقی]] از مرحله [[پایین‌تر]] به مرحله بالاتر صورت گیرد؛ ولی از آنجا که تسبیح برخلاف تقدیس مختص خداست شاید تقدیم سبوح بر قدوس از آن روست که از همان ابتدا اعلام کنند مرادشان تنها وصف کردن خداست نه غیر او.<ref>الفروق اللغویه، ص ۱۲۵.</ref>.<ref>[[ابوالفضل یغمائی|یغمائی، ابوالفضل]]، [[تقدیس (مقاله)|مقاله «تقدیس»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>


== [[حقیقت]] [[تسبیح]] و تفاوت آن با تقدیس ==
== [[حقیقت]] [[تسبیح]] و تفاوت آن با تقدیس ==
۲۱۸٬۱۹۱

ویرایش