بغض در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

[[بغض]] در برابر [[حبّ]] و [[دوستی]] است <ref>لسان‌العرب، ج ۱، ص ۴۵۳؛ تهذیب اللغه، ج ۸، ص ۱۷؛ تاج العروس، ج ۱۰، ص ۱۵، «بغض».</ref> و اصطلاحا [[نفرت]] از امری است که نفس بدان میل ندارد، در مقابل [[حب]] که به معنای میل به چیزی است که نفس بدان رغبت دارد.<ref> التعاریف، ج ۱،ص ۱۳۸؛ الکلیات، ج ۱، ص ۳۹۸.</ref>بغض امری [[نفسانی]] است و منشأ اثر خارجی بودن در آن مورد نظر نیست، برخلاف مفهوم [[عداوت]] و [[خصومت]] که انجام دادن کار دشمنانه جزئی از معنای آن است. البته بغض و نفرت ممکن است در بیشتر موارد موجب [[دشمنی]] گردد؛ ولی این امر به معنای یکی بودن مفهوم آن دو نیست،<ref>تاج العروس، ج ۱۰، ص ۱۵؛ التحقیق، ج ۱، ص ۳۰۶، «بغض».</ref> بلکه این دو مفهوم رابطه اعم و اخص دارند <ref> المیزان، ج ۶، ص ۳۶.</ref> و هر دشمنی ناشی از بغض است؛ اما هر بغضی، موجب دشمنی نیست.<ref> الکلیات، ج ۱، ص ۶۴۴.</ref>  

مفهوم بغض در قرآن کریم در قالب واژه "بَغْضاء" به معنای شدت بغض و نفرت <ref>ترتیب العین، ص ۸۹؛ تهذیب اللغه، ج ۸، ص ۱۷، «بغض».</ref> به کار رفته است. ۴ مورد از موارد پنج‌گانه استعمال این واژه در کنار واژه عداوت است که این امر نشان از [[ارتباط]] تنگاتنگ این دو مفهوم دارد و شاید به همین جهت نیز [[خداوند]] هشدار داده است که مبادا [[بغض]] و [[نفرت]] [[مؤمنان]] از [[کافران]]، ایشان را به [[دشمنی]] و [[ظلم]] به آنان [[مبتلا]] کند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحِلُّوا شَعَائِرَ اللَّهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَائِدَ وَلَا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنْ رَبِّهِمْ وَرِضْوَانًا وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُوا وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَنْ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَنْ تَعْتَدُوا وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}}<ref>«ای مؤمنان! (حرمت) شعائر خداوند را و نیز (حرمت) ماه حرام و قربانی‌های بی‌نشان و قربانی‌های دارای گردن‌بند و (حرمت) زیارت‌کنندگان بیت الحرام را که بخشش و خشنودی پروردگارشان را می‌جویند؛ نشکنید و چون از احرام خارج شدید می‌توانید شکار کنید و نباید دشمنی با گروهی که شما را از (ورود به) مسجد الحرام باز داشتند، وادارد که به تجاوز دست یازید؛ و یکدیگر را در نیکی و پرهیزگاری یاری کنید و در گناه و تجاوز یاری نکنید و از خداوند پروا کنید، بی‌گمان خداوند سخت کیفر است» سوره مائده، آیه ۲.</ref>، {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مائده، آیه ۸.</ref> افزون بر واژه بغض، الفاظ دیگری نیز نزدیک به این مفهوم در [[قرآن]] استعمال شده است؛ مانند: {{متن قرآن|شَنَآنُ}} به معنای تنفر،<ref>لسان العرب، ج ۷، ص ۲۰۷، «شنأ».</ref> "مقت" به معنای نفرت شدید و همراه استحقار،<ref>التوقیف، ص ۶۷۰؛ الکلیات، ج ۱، ص ۳۹۸؛ الزواجر، ج ۲، ص ۷۶۶.</ref> "اضغان" به مفهوم [[کینه]] و نفرت ریشه‌دار و عمیق <ref> المعجم الوسیط، ج ۱، ص ۵۴۱، «ضغن».</ref> و "غِلّ" به معنای بغض خفیف جمع شده در سینه.<ref>مقاییس اللغه، ج ۴، ص ۳۷۶؛ اساس البلاغه، ص ۴۵۴، «غلل».</ref> مجموع این الفاظ که مفهومی نزدیک به مفهوم بغض دارد، ۱۱ بار در قرآن بکار رفته است. افزون بر این موارد واژه "[[عداوت]]" نیز بر مفهوم نفرتی که در [[رفتار]] شخص اثر خارجی گذاشته باشد، دلالت دارد.<ref>تاج‌العروس، ج ۱۰، ص ۱۵ ـ ۱۶؛ التحقیق، ج ۱، ص ۳۰۶، «بغض».</ref> از دیگر مفاهیم نزدیک به بغض، واژه "حِقْد"، به معنای نفرت ریشه‌دار و عمیق و سرشته شدن [[قلب]] [[انسان]] با آن است.<ref> التوقیف، ص ۲۸۷؛ الکلیات، ج ۱، ۴۰۸.</ref> البته این کلمه در قرآن به کار نرفته است.