ویژگی‌های امامت: تفاوت میان نسخه‌ها

* برای [[تعیین]] مفهوم [[امامت]]، مى‌‌بایست با ویژگی‌های [[امامت]] که [[قرآن کریم]] از آنها سخن گفته است، آشنا شویم، این ویژگی‌ها به این شرح است:

# [[امامت]]، هر آنچه ممکن است [[انسان‌ها]] در آن [[اختلاف]] داشته باشند را در بر مى‌‌گیرد؛ یعنی شامل تمام [[افعال]] ارادی [[انسان]] مى‌شود؛ زیرا [[اختلاف]]، فرع [[اراده]] است و هرگز در [[افعال]] غیر ارادی، [[اختلاف]] به وجود نمى‌‌آید و موجودات بی‌اختیار، در [[افعال]] و آثارشان مساوی و [[متحد]] هستند. تنها [[انسان‌ها]] هستند که با یکدیگر [[اختلاف]] مى‌‌کنند؛ زیرا یکی چیزی مى‌‌خواهد و دیگری چیز دیگر، در نتیجه دچار [[اختلاف]] مى‌‌شوند. بنابراین تفاوت در خواسته‌ها منشأ [[اختلاف]] است و از این روست که اگر عملی، غیر ارادی باشد هرگز در آن [[اختلاف]] به وجود نمى‌‌آید، بلکه عملی یکسان خواهد شد.

# در [[امامت الهی]] فرقی میان فرد و [[جامعه]] و یا [[افعال]] [[دنیوی]] و [[اخروی]]، یا مادی و [[معنوی]] نیست؛ بلکه [[امامت]] همه [[افعال]] اختیاری [[انسان]]، اعم از رفتارهای [[اجتماعی]] و فردی را [[پوشش]] مى‌دهد.

* در ادامه خواهیم دید که [[آیات قرآن کریم]] نیز این سه ویژگی [[امامت]] را مورد تأکید قرار مى‌هند. همچنین این مفهوم از [[امامت]]، به [[تنهایی]] به [[ضرورت]] وجود [[نص بر امام]] - یعنی [[تعیین امام]] از سوی [[خدا]] - دلالت مى‌کند؛ زیرا [[انسان]] در مسیر خود به سوی [[فضیلت]] و کمال، فقط از [[طریق وحی]] و [[نصّ الهی]] مى‌تواند "اهل فضیلت" را که [[شایستگی]] [[رهبری]] [[انسان]] به سوی [[عدل]] و [[فضیلت]] و کمال را دارند، بشناسد. [[خداوند متعال]] مى‌فرماید: {{متن قرآن|فَلَا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى}}<ref>«پس خودستایی نکنید، او پرهیزگاران را بهتر مى‌‌شناسد» سوره نجم، آیه ۳۲.</ref>، {{متن قرآن|بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشَاءُ}}<ref>«بلکه تنها خداست که هرکه را بخواهد به نیکی ستایش مى‌‌کند» سوره نساء، آیه ۴۹.</ref>.

* [[ائمه]] {{ع}}، خزانه‌داران و گنجینه‌های [[علوم]] [[الهی]] هستند؛ یعنی [[خداوند]] آنان را مخزن [[دانش]] خویش قرار داده است: {{متن حدیث|خَزَنَةً لِعِلْمِهِ}}. عبارت {{متن حدیث|خُزَّانَ الْعِلْمِ}} اشاره به [[دانش]] گسترده [[ائمه]] {{عم}} دارد و عبارت {{متن حدیث|خَزَنَةً لِعِلْمِهِ}} به مبدأ [[علوم ائمه]] {{عم}} که [[خداوند]] است، اشاره دارد.

* [[ائمه]] {{عم}} چون در مرتبه [[نورانیت]] و [[ولایت]] تامه قرار دارند و [[انسان کامل]]، [[خلیفة الله]]، برگزیدگان [[الهی]]، [[اوصیای پیامبر]] {{صل}} و [[وارثان]] [[علوم]] او و همه [[انبیا]]<ref>پیامبران الهی دانش گسترده‌ای داشته‌اند که در آیات و روایات فراوانی به آن تصریح شده است (ر. ک: منشور جاوید، ج۱۰، ص۱۸۹ - ۲۰۷).</ref> و اوصیای پیشین و [[فرشتگان الهی]]<ref>درباره چگونگی دست‌یابی ائمه {{عم}} به دانش گسترده پیامبران و فرشتگان، ر. ک: «اصول کافی، ج۱، {{عربی|بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ {{عم}} يَعْلَمُونَ جَمِيعَ الْعُلُومِ الَّتِي خَرَجَتْ إِلَى الْمَلَائِكَةِ وَ الْأَنْبِيَاءِ وَ الرُّسُلِ {{ع}}}}.</ref> و [[مظهر]] اسماء و صفات حسنای [[پروردگار]] جهانند<ref>اسماء و صفات خداوند فزون از شمار است. فقط در دعای جوشن کبیر، هزار و یک اسم الهی آمده است. نویسنده کتاب دو جلدی «اسماء و صفات الهی، فقط در قرآن»، دکتر محمدباقر محقق، در بیش از ۱۶۰۰ صفحه به معرفی و شرح اسماء و صفات الهی در قرآن کریم پرداخته است.</ref>، قلوبشان ظرف [[علوم]] و [[معارف الهی]] و حقایق هستی و تجلّی‌گاه آن است و آنان به این [[دلیل]] بر همه [[عوالم]] وجود و موجودات امکانی [[احاطه علمی]] و ولایی دارند. مراد از [[علم الهی]] آنان "[[علم فعلی]]" [[خداوند]] است که از آن به [[علم به اسماء]] وصفات [[الهی]] تعبیر می‌شود<ref>علم [[الهی]] دو قسم است:

# [[علم فعلی]] [[خداوند]]، یا همان [[علم به اسماء]] و [[صفات الهی]]، با [[علم]] به همه موجودات امکانی و حقایق و رازهای هستی از گذشته، حال و [[آینده]] است و چون از [[فعل خداوند]] انتزاع می‌شود "[[علم فعلی]] [[خداوند]]" نامیده می‌شود؛ و [[پیامبر]] و [[ائمه]] {{عم}} این [[علم]] را به تمام و کمال به صورت حضوری دارند ([[ادب]] فنای [[مقربان]]، ج۴، ص۱۳۱).</ref>.

* [[علم ائمه]] {{عم}} در این مرحله، که با ذاتشان آمیخته، بر دلشان تابیده و تجلی یافته است، به صورت مجرد و کلّی است و با [[حقیقت]] وجود آنان [[اتحاد]] وجودی دارد. چگونگی استفاده آنان از این [[علوم]] گسترده و عملیاتی کردن آن در عالم ماده، مشروط به [[اذن]] و [[اراده الهی]] است. هرگاه آنان [[اراده]] دانستن چیزی را بکنند قصد اظهار [[علم]] خویش را داشته باشند، به محض [[اراده]] کردن، بی‌درنگ به [[اذن الهی]]، عالم میشوند؛ یعنی [[اراده]] و خواست آنان همان و آگاهی‌شان از [[علوم]] درخواستی همان.