آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۵
، ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲جایگزینی متن - 'برگزیده' به 'برگزیده'
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف') |
جز (جایگزینی متن - 'برگزیده' به 'برگزیده') |
||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
# '''[[ادلۀ قرآنی]]''': [[قرآن کریم]] با بشارتهای متعددی که درباره [[آینده جهان]] داده است همۀ تشنگان [[فضیلت]] را به [[آمادگی]] برای رسیدن به وضعیت ایدهآل [[جهان]] که از آنِ [[بندگان]] [[صالح]] خداست [[دعوت]] مینماید و به این وسیله [[روح]] حرکت و [[پویایی]] را در رگهای [[بشریت]] به جریان انداخته است. در [[قرآن کریم]] وعدۀ روزی داده شده است که حقپرستان و [[صالحان]] [[جهان]]، [[وارثان زمین]] خواهند شد. این [[وعده]] در آیاتی مختلف بیان شده است. به عنوان نمونه در [[سوره انبیاء]] [[خداوند]] میفرمایند: ﴿وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ﴾ «و در [[زبور]] پس از [[تورات]] نگاشتهایم که بیگمان [[زمین]] را [[بندگان]] [[شایسته]] من به [[ارث]] خواهند برد» <ref>سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>. با این بیان [[نورانی]]، [[قرآن]] به همه [[صالحان]] مژده میدهد که از وجود [[فساد]] و [[تباهی]] در عالم [[مأیوس]] نگردید و [[منتظر]] باشید که [[عاقبت]] این [[دنیا]] از آنِ [[پاکان]] و [[صالحان]] است و با آمدن [[منجی]] [[الهی]]، [[زمین]] گلستان خواهد شد <ref>ر.ک: [[میرزا عباس مهدویفرد|مهدویفرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص ۶۴ ـ ۸۲. </ref>. | # '''[[ادلۀ قرآنی]]''': [[قرآن کریم]] با بشارتهای متعددی که درباره [[آینده جهان]] داده است همۀ تشنگان [[فضیلت]] را به [[آمادگی]] برای رسیدن به وضعیت ایدهآل [[جهان]] که از آنِ [[بندگان]] [[صالح]] خداست [[دعوت]] مینماید و به این وسیله [[روح]] حرکت و [[پویایی]] را در رگهای [[بشریت]] به جریان انداخته است. در [[قرآن کریم]] وعدۀ روزی داده شده است که حقپرستان و [[صالحان]] [[جهان]]، [[وارثان زمین]] خواهند شد. این [[وعده]] در آیاتی مختلف بیان شده است. به عنوان نمونه در [[سوره انبیاء]] [[خداوند]] میفرمایند: ﴿وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ﴾ «و در [[زبور]] پس از [[تورات]] نگاشتهایم که بیگمان [[زمین]] را [[بندگان]] [[شایسته]] من به [[ارث]] خواهند برد» <ref>سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>. با این بیان [[نورانی]]، [[قرآن]] به همه [[صالحان]] مژده میدهد که از وجود [[فساد]] و [[تباهی]] در عالم [[مأیوس]] نگردید و [[منتظر]] باشید که [[عاقبت]] این [[دنیا]] از آنِ [[پاکان]] و [[صالحان]] است و با آمدن [[منجی]] [[الهی]]، [[زمین]] گلستان خواهد شد <ref>ر.ک: [[میرزا عباس مهدویفرد|مهدویفرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص ۶۴ ـ ۸۲. </ref>. | ||
# '''[[ادلۀ روایی]]''': | # '''[[ادلۀ روایی]]''': | ||
## '''نیاز به [[حجت]]''': در [[اعتقاد]] [[اسلامی]]، [[بشر]] همواره [[نیازمند]] [[هدایتگر]] است. به همین [[دلیل]]، از ابتدای [[آفرینش انسان]] تاکنون هیچگاه [[جهان]] از [[پیامبران]] و [[امامان]] [[هدایتگری]] که [[حجتهای خدا]] بر بندگانش هستند، خالی نبوده است. بر اساس این [[اعتقاد]]، اگر بر روی کره [[زمین]] تنها دو نفر باقی مانده باشند، یکی از آنها [[حجت الهی]] خواهد بود <ref>ر.ک: محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج 1، ص 179؛ به نقل از امام صادق{{ع}}.</ref>. [[امام محمد باقر]]{{ع}} دراین باره میفرماید: «به [[خدا]] [[سوگند]]، [[خداوند]] از روزی که [[آدم]]{{ع}} [[قبض روح]] شد، هیچ سرزمینی را از [[پیشوایی]] که [[مردم]] به وسیله او به سوی [[خدا]] [[هدایت]] میشوند، خالی نگذاشته است. این [[پیشوا]]، [[حجت خدا]] بر بندگانش است و هرگز [[زمین]] بدون امامی که [[حجت خدا]] بر بندگانش باشد، باقی نمیماند» <ref>الکافی، ج 1، ص 178، 179، ح 8.</ref>. نیاز همیشگی به [[حجتهای الهی]] ریشه در این واقعیت دارد که [[آدمی]] برای پیمودن مسیر [[هدایت]] و دست یافتن به [[حقیقت]] هستی همواره [[نیازمند]] [[راهنمایی]] انسانهای شایستهای است که از سوی [[خدا]] به این منظور | ## '''نیاز به [[حجت]]''': در [[اعتقاد]] [[اسلامی]]، [[بشر]] همواره [[نیازمند]] [[هدایتگر]] است. به همین [[دلیل]]، از ابتدای [[آفرینش انسان]] تاکنون هیچگاه [[جهان]] از [[پیامبران]] و [[امامان]] [[هدایتگری]] که [[حجتهای خدا]] بر بندگانش هستند، خالی نبوده است. بر اساس این [[اعتقاد]]، اگر بر روی کره [[زمین]] تنها دو نفر باقی مانده باشند، یکی از آنها [[حجت الهی]] خواهد بود <ref>ر.ک: محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج 1، ص 179؛ به نقل از امام صادق{{ع}}.</ref>. [[امام محمد باقر]]{{ع}} دراین باره میفرماید: «به [[خدا]] [[سوگند]]، [[خداوند]] از روزی که [[آدم]]{{ع}} [[قبض روح]] شد، هیچ سرزمینی را از [[پیشوایی]] که [[مردم]] به وسیله او به سوی [[خدا]] [[هدایت]] میشوند، خالی نگذاشته است. این [[پیشوا]]، [[حجت خدا]] بر بندگانش است و هرگز [[زمین]] بدون امامی که [[حجت خدا]] بر بندگانش باشد، باقی نمیماند» <ref>الکافی، ج 1، ص 178، 179، ح 8.</ref>. نیاز همیشگی به [[حجتهای الهی]] ریشه در این واقعیت دارد که [[آدمی]] برای پیمودن مسیر [[هدایت]] و دست یافتن به [[حقیقت]] هستی همواره [[نیازمند]] [[راهنمایی]] انسانهای شایستهای است که از سوی [[خدا]] به این منظور برگزیده شده است و از آنجا که [[امام مهدی]] در [[غیبت]] هستند، باید [[انتظار ظهور]] او برای تحقق برنامههای [[الهی]] [[خداوند]] امری لازم و بایسته است؛ این [[انتظار]] سبب میشود [[منتظر]] با تلاش و کسب آمادگیهای لازم زمینه را برای [[ظهور امام مهدی]] آماده کند <ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[زمینهسازی برای ظهور آرمان انقلاب اسلامی (مقاله)|زمینهسازی برای ظهور آرمان انقلاب اسلامی]]، [[موعود (نشریه)|ماهنامه موعود]]، ص۱۲-۱۷</ref>. | ||
## '''[[انتظار]]، شرط [[قبولی اعمال]]''': در بسیاری از [[روایات]] بر [[ضرورت]] و [[لزوم انتظار]] تصریح شده است که از جمله میتوان به [[روایات]] زیر اشاره کرد: در روایتی، [[امام صادق]]{{ع}} که در [[مقام]] بیان شرایط [[قبولی اعمال]] [[بندگان]] بودند یکی از شرایط [[قبولی اعمال]] [[بندگان]] را [[عقیده]] به [[انتظار]] برشمردند: {{متن حدیث|أَ لاَ أُخْبِرُكُمْ بِمَا لاَ يَقْبَلُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلْعِبَادِ عَمَلاً إِلاَّ بِهِ فَقُلْتُ بَلَى فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلْإِقْرَارُ بِمَا أَمَرَ اَللَّهُ وَ اَلْوَلاَيَةُ لَنَا وَ اَلْبَرَاءَةُ مِنْ أَعْدَائِنَا يَعْنِي أئمة [اَلْأَئِمَّةَ] خَاصَّةً وَ اَلتَّسْلِيمُ لَهُمْ وَ اَلْوَرَعُ وَ اَلاِجْتِهَادُ وَ اَلطُّمَأْنِينَةُ وَ اَلاِنْتِظَارُ لِلْقَائِمِ...}}؛ «آیا شما را خبر ندهم به آنچه [[خدای عزوجل]] هیچ عملی را از [[بندگان]] جز به سبب آن نمیپذیرد؟ [[گواهی]] دادن به [[توحید]] [[پروردگار]] و اینکه [[حضرت محمد]]{{صل}} [[بنده]] (و فرستاده) اوست، و [[اقرار]] به آنچه [[خداوند]] [[دستور]] فرموده، و [[ولایت]] ما، و [[بیزاری جستن از دشمنان]] ما -منظور خصوص [[ائمه]]{{ع}} است- و [[تسلیم شدن]] نسبت به ایشان، و [[ورع]] و کوشش (در راه عمل به [[شرع]])، و [[طمأنینه]]، و در [[انتظار]] [[حضرت قائم]]{{ع}} بودن <ref>کتاب الغیبة، ج۱، ص۲۰۰، ح۱۶.</ref>. همچنین در روایتی، [[امام باقر]]{{ع}} هم یکی از شرایط پذیرفته شدن [[اعمال]] [[بندگان]] را قبول کردن مسئله [[انتظار]] دانستند <ref>کافی، ج۲، ص۲۲، ح۱۳.</ref><ref>ر.ک: [[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار فرج ۶ (مقاله)|انتظار فرج]]؛ [[محمد باقر فقیه ایمانی|فقیه ایمانی، محمد باقر]]، [[لواءالانصار (کتاب)|لواءالانصار]]، ص۱۶۰-۱۶۴.</ref>. در روایتی دیگر [[امام باقر]]{{ع}} به ابیجارود فرمود: «[[دین]] من و [[دین]] [[پدران]] من، بعد از [[شهادت]] به [[وحدانیت]] [[خدای متعال]] و [[رسالت]] پیامب [[اسلام]] و [[اقرار]] به آنچه از نزد [[خدای متعال]] آمده است و [[ولایت]] ما و [[برائت]] از [[دشمنان]] ما و [[تسلیم]] [[امر]] ما عبارت است از [[انتظار قائم]] و تلاش و [[پرهیزکاری]]» <ref>{{متن حدیث|عَنْهُ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ{{ع}}: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ! هَلْ تَعْرِفُ مَوَدَّتِی لَکُمْ وَ انْقِطَاعِی إِلَیْکُمْ وَ مُوَالاتِی إِیَّاکُمْ؟ قَالَ: فَقَالَ: نَعَمْ. قَالَ: فَقُلْتُ: فَإِنِّی أَسْأَلُکَ مَسْأَلَةً تُجِیبُنِی فِیهَا فَإِنِّی مَکْفُوفُ الْبَصَرِ قَلِیلُ الْمَشْیِ وَ لَا أَسْتَطِیعُ زِیَارَتَکُمْ کُلَّ حِینٍ. قَالَ: هَاتِ حَاجَتَکَ؟ قُلْتُ: أَخْبِرْنِی بِدِینِکَ الَّذِی تَدِینُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ أَنْتَ وَ أَهْلُ بَیْتِکَ لِأَدِینَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ. قَالَ: إِنْ کُنْتَ أَقْصَرْتَ الْخُطْبَةَ فَقَدْ أَعْظَمْتَ الْمَسْأَلَةَ وَ اللَّهِ لَأُعْطِیَنَّکَ دِینِی وَ دِینَ آبَائِیَ الَّذِی نَدِینُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ: شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} وَ الْإِقْرَارَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ الْوَلَایَةَ لِوَلِیِّنَا وَ الْبَرَاءَةَ مِنْ عَدُوِّنَا وَ التَّسْلِیمَ لِأَمْرِنَا وَ انْتِظَارَ قَائِمِنَا وَ الِاجْتِهَادَ وَ الْوَرَعَ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، ج ۲، ح ۱۰.</ref><ref>ر.ک: [[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینهسازی برای ظهور موعود (مقاله)|بررسی مبانی ضرورت زمینهسازی برای ظهور موعود]]، ص ۱۶۶-۱۶۷.</ref>. | ## '''[[انتظار]]، شرط [[قبولی اعمال]]''': در بسیاری از [[روایات]] بر [[ضرورت]] و [[لزوم انتظار]] تصریح شده است که از جمله میتوان به [[روایات]] زیر اشاره کرد: در روایتی، [[امام صادق]]{{ع}} که در [[مقام]] بیان شرایط [[قبولی اعمال]] [[بندگان]] بودند یکی از شرایط [[قبولی اعمال]] [[بندگان]] را [[عقیده]] به [[انتظار]] برشمردند: {{متن حدیث|أَ لاَ أُخْبِرُكُمْ بِمَا لاَ يَقْبَلُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلْعِبَادِ عَمَلاً إِلاَّ بِهِ فَقُلْتُ بَلَى فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلْإِقْرَارُ بِمَا أَمَرَ اَللَّهُ وَ اَلْوَلاَيَةُ لَنَا وَ اَلْبَرَاءَةُ مِنْ أَعْدَائِنَا يَعْنِي أئمة [اَلْأَئِمَّةَ] خَاصَّةً وَ اَلتَّسْلِيمُ لَهُمْ وَ اَلْوَرَعُ وَ اَلاِجْتِهَادُ وَ اَلطُّمَأْنِينَةُ وَ اَلاِنْتِظَارُ لِلْقَائِمِ...}}؛ «آیا شما را خبر ندهم به آنچه [[خدای عزوجل]] هیچ عملی را از [[بندگان]] جز به سبب آن نمیپذیرد؟ [[گواهی]] دادن به [[توحید]] [[پروردگار]] و اینکه [[حضرت محمد]]{{صل}} [[بنده]] (و فرستاده) اوست، و [[اقرار]] به آنچه [[خداوند]] [[دستور]] فرموده، و [[ولایت]] ما، و [[بیزاری جستن از دشمنان]] ما -منظور خصوص [[ائمه]]{{ع}} است- و [[تسلیم شدن]] نسبت به ایشان، و [[ورع]] و کوشش (در راه عمل به [[شرع]])، و [[طمأنینه]]، و در [[انتظار]] [[حضرت قائم]]{{ع}} بودن <ref>کتاب الغیبة، ج۱، ص۲۰۰، ح۱۶.</ref>. همچنین در روایتی، [[امام باقر]]{{ع}} هم یکی از شرایط پذیرفته شدن [[اعمال]] [[بندگان]] را قبول کردن مسئله [[انتظار]] دانستند <ref>کافی، ج۲، ص۲۲، ح۱۳.</ref><ref>ر.ک: [[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار فرج ۶ (مقاله)|انتظار فرج]]؛ [[محمد باقر فقیه ایمانی|فقیه ایمانی، محمد باقر]]، [[لواءالانصار (کتاب)|لواءالانصار]]، ص۱۶۰-۱۶۴.</ref>. در روایتی دیگر [[امام باقر]]{{ع}} به ابیجارود فرمود: «[[دین]] من و [[دین]] [[پدران]] من، بعد از [[شهادت]] به [[وحدانیت]] [[خدای متعال]] و [[رسالت]] پیامب [[اسلام]] و [[اقرار]] به آنچه از نزد [[خدای متعال]] آمده است و [[ولایت]] ما و [[برائت]] از [[دشمنان]] ما و [[تسلیم]] [[امر]] ما عبارت است از [[انتظار قائم]] و تلاش و [[پرهیزکاری]]» <ref>{{متن حدیث|عَنْهُ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ{{ع}}: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ! هَلْ تَعْرِفُ مَوَدَّتِی لَکُمْ وَ انْقِطَاعِی إِلَیْکُمْ وَ مُوَالاتِی إِیَّاکُمْ؟ قَالَ: فَقَالَ: نَعَمْ. قَالَ: فَقُلْتُ: فَإِنِّی أَسْأَلُکَ مَسْأَلَةً تُجِیبُنِی فِیهَا فَإِنِّی مَکْفُوفُ الْبَصَرِ قَلِیلُ الْمَشْیِ وَ لَا أَسْتَطِیعُ زِیَارَتَکُمْ کُلَّ حِینٍ. قَالَ: هَاتِ حَاجَتَکَ؟ قُلْتُ: أَخْبِرْنِی بِدِینِکَ الَّذِی تَدِینُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ أَنْتَ وَ أَهْلُ بَیْتِکَ لِأَدِینَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ. قَالَ: إِنْ کُنْتَ أَقْصَرْتَ الْخُطْبَةَ فَقَدْ أَعْظَمْتَ الْمَسْأَلَةَ وَ اللَّهِ لَأُعْطِیَنَّکَ دِینِی وَ دِینَ آبَائِیَ الَّذِی نَدِینُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ: شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} وَ الْإِقْرَارَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ الْوَلَایَةَ لِوَلِیِّنَا وَ الْبَرَاءَةَ مِنْ عَدُوِّنَا وَ التَّسْلِیمَ لِأَمْرِنَا وَ انْتِظَارَ قَائِمِنَا وَ الِاجْتِهَادَ وَ الْوَرَعَ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، ج ۲، ح ۱۰.</ref><ref>ر.ک: [[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینهسازی برای ظهور موعود (مقاله)|بررسی مبانی ضرورت زمینهسازی برای ظهور موعود]]، ص ۱۶۶-۱۶۷.</ref>. | ||
## از [[امام جواد]]{{ع}} [[نقل]] شده است فرمودند: «همانا [[قیام]] کننده از ما ([[اهل بیت]]{{ع}}) همان [[مهدی]]{{ع}} است که [[انتظار]] او در (زمان) غیبتش [[واجب]] است» <ref>{{متن حدیث|إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا هُوَ الْمَهْدِیُّ الَّذِی یَجِبُ أَنْ یُنْتَظَرَ فِی غَیْبَتِهِ}}؛ کمال الدین، ص۳۷۷، ج ۲.</ref>.تعبیر [[وجوب]]، در فرمایش ایشان نشاندهندۀ [[ضرورت]] حال [[انتظار]] در زمان پنهانی [[امام]] است. [[دینداری]] و [[بندگی خدا]] جز به شرط تحقق این رکن مهم -یعنی [[انتظار قائم]]{{ع}}- امکان ندارد و کسی که به دنبال [[عبادت]] [[پروردگار]] است، نباید از این امر [[واجب]] [[غفلت]] بورزد <ref>ر.ک: [[سید محمد بنیهاشمی|بنیهاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درسهای مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص۱۳۴؛ [[عباس گوهری|گوهری، عباس]] و [[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن]]، [[رسالت منتظران در زمینهسازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|رسالت منتظران در زمینهسازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه]]، ص۹۲-۹۳؛ [[سید محمد تقی موسوی اصفهانی|موسوی اصفهانی، سید محمد تقی]]، [[تکالیف بندگان نسبت به امام زمان (کتاب)|تکالیف بندگان نسبت به امام زمان]]، ص ۹۲؛ [[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینهسازی برای ظهور موعود (مقاله)|بررسی مبانی ضرورت زمینهسازی برای ظهور موعود]]، ص ۱۶۶-۱۶۷.</ref>. | ## از [[امام جواد]]{{ع}} [[نقل]] شده است فرمودند: «همانا [[قیام]] کننده از ما ([[اهل بیت]]{{ع}}) همان [[مهدی]]{{ع}} است که [[انتظار]] او در (زمان) غیبتش [[واجب]] است» <ref>{{متن حدیث|إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا هُوَ الْمَهْدِیُّ الَّذِی یَجِبُ أَنْ یُنْتَظَرَ فِی غَیْبَتِهِ}}؛ کمال الدین، ص۳۷۷، ج ۲.</ref>.تعبیر [[وجوب]]، در فرمایش ایشان نشاندهندۀ [[ضرورت]] حال [[انتظار]] در زمان پنهانی [[امام]] است. [[دینداری]] و [[بندگی خدا]] جز به شرط تحقق این رکن مهم -یعنی [[انتظار قائم]]{{ع}}- امکان ندارد و کسی که به دنبال [[عبادت]] [[پروردگار]] است، نباید از این امر [[واجب]] [[غفلت]] بورزد <ref>ر.ک: [[سید محمد بنیهاشمی|بنیهاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درسهای مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص۱۳۴؛ [[عباس گوهری|گوهری، عباس]] و [[محسن دیمه کار گراب|دیمه کار گراب، محسن]]، [[رسالت منتظران در زمینهسازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه (مقاله)|رسالت منتظران در زمینهسازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه]]، ص۹۲-۹۳؛ [[سید محمد تقی موسوی اصفهانی|موسوی اصفهانی، سید محمد تقی]]، [[تکالیف بندگان نسبت به امام زمان (کتاب)|تکالیف بندگان نسبت به امام زمان]]، ص ۹۲؛ [[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینهسازی برای ظهور موعود (مقاله)|بررسی مبانی ضرورت زمینهسازی برای ظهور موعود]]، ص ۱۶۶-۱۶۷.</ref>. |