اهل ذمه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

اهل ذمه در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۷

۴ بایت حذف‌شده ، ‏۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲

جز

جایگزینی متن - 'ضمیر' به 'ضمیر'

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۹۳۹

ویرایش

@@ خط ۳۴: / خط ۳۴: @@
 در صورت امکان و [[اختیار]]، [[شاهدان]] باید [[مسلمان]] و [[عادل]] باشند؛<ref>جواهرالکلام، ج ۲۸، ص ۳۴۶؛ فقه القرآن، ج ۱، ص ۴۱۷. </ref> اما در فرض وجود [[ضرورت]] و دسترسی نداشتن به مسلمان عادل، [[شهادت]] اهل ذمّه عادل در [[دین]] خودشان بر [[اموال]] قابل پذیرش دانسته شده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا شَهَادَةُ بَيْنِكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ حِينَ الْوَصِيَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْكُمْ أَوْ آخَرَانِ مِنْ غَيْرِكُمْ إِنْ أَنْتُمْ ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَأَصَابَتْكُمْ مُصِيبَةُ الْمَوْتِ تَحْبِسُونَهُمَا مِنْ بَعْدِ الصَّلَاةِ فَيُقْسِمَانِ بِاللَّهِ إِنِ ارْتَبْتُمْ لَا نَشْتَرِي بِهِ ثَمَنًا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَلَا نَكْتُمُ شَهَادَةَ اللَّهِ إِنَّا إِذًا لَمِنَ الْآثِمِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! چون مرگ یکی از شما در رسد گواه گرفتن میان شما هنگام وصیت، (گواهی) دو (مرد) دادگر از شما (مسلمانان) است و اگر سفر کردید و مصیبت مرگ گریبان شما را گرفت (و گواه مسلمان نیافتید) دو گواه دیگر از غیر شما (مسلمانان) است و اگر (به آنها) شک دارید آنان را تا پس از نماز باز دارید آنگاه سوگند به خداوند خورند که: ما آن (گواهی خود) را به هیچ بهایی نمی‌فروشیم هرچند (درباره) خویشاوندان (ما) باشد و گواهی (در پیشگاه) خداوند را پنهان نمی‌داریم که اگر بداریم از گناهکاران خواهیم بود» سوره مائده، آیه ۱۰۶.</ref><ref>جواهرالکلام، ج ۲۸، ص ۳۴۷؛ تحریرالوسیله، ج ۲، ص ۳۹۸. </ref> مقصود از {{متن قرآن|ذَوَا عَدْلٍ مِنْكُمْ}} [[مسلمانان]] [[عادل]] هستند که در مرتبه اول قرار داشته <ref>مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۳۹۶؛ فقه القرآن، ج ۱، ص ۴۱۷. </ref> و مقصود از {{متن قرآن|آخَرَانِ مِنْ غَيْرِكُمْ}} به نظر بیشتر [[مفسران]] [[اهل]] ذمّه‌اند <ref>جامع‌البیان، مج ۵، ج ۷، ص ۱۴۰ ـ ۱۴۱؛ مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۳۹۶ ـ ۳۹۷؛ جواهرالکلام، ج ۲۸، ص ۳۴۹. </ref> که در صورت دسترسی نداشتن به [[شاهدان]] عادل و [[مسلمان]] می‌توانند به نفع یا [[ضرر]]مسلمانان در [[وصیت]] [[شهادت]] دهند. <ref>الخلاف، ج ۶، ص ۲۷۲؛ ایضاح الفوائد، ج ۲، ص ۶۳۴؛ الحاوی الکبیر، ج ۱۳، ص ۵. </ref> برخی از [[فقیهان]] با استناد به جمله {{متن قرآن|إِنْ أَنْتُمْ ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ}} گفته‌اند: شهادت [[اهل ذمه]] تنها در [[سفر]] پذیرفته است؛<ref>مختلف‌الشیعه، ج۸، ص۵۱۷ ـ۵۲۱؛ جامع‌المدارک، ج ۶، ص ۱۰۲؛ المبسوط، سرخسی، ج ۸، ص ۱۸۷. </ref> ولی بسیاری از فقیهان[[حکم]] مزبور را منوط به تحقق این شرط ندانسته‌اند. <ref>تحریر الاحکام، ج ۳، ص ۳۸۴؛ مسالک الافهام، ج ۶، ص ۲۰۳ ـ ۲۰۴. </ref> در ادامه [[آیه]] خطاب به مسلمانان آمده که اگر در شهادت [[اهل ذمّه]] [[تردید]] دارید آنان را پس از [[نماز]] چنین [[سوگند]] دهید که حاضر نیستند شهادت خود را با [[مال]] [[دنیا]] معاوضه کرده یا [[کتمان]] کنند. مقصود از نماز در آیه، [[نماز عصر]] یا [[نماز ظهر]] و عصر مسلمانان است. برخی نیز گفته‌اند: مقصود نماز و [[عبادت]] اهل ذمّه است؛<ref>مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۳۹۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۶، ص ۲۲۸. </ref> اما در مقابل، [[شهادت]] [[مسلمانان]] بر ضدّ [[اهل ذمه]] پذیرفته است، به [[دلیل]] روایاتی که از [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل‌بیت]] {{عم}} [[نقل]] شده، چنان‌که [[آیه]] {{متن قرآن|سَيَقُولُ السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِي كَانُوا عَلَيْهَا قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«به زودی کم‌خردان از مردم خواهند گفت: چه چیز آنان را از قبله‌ای که بر آن بودند بازگردانید؟ بگو: خاور و باختر از آن خداوند است، هر که را بخواهد به راهی راست رهنمون خواهد شد» سوره بقره، آیه ۱۴۲.</ref> نیز به این مطلب اشعار دارد<ref>جواهرالکلام، ج ۴۱، ص ۲۲. </ref>.<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[اهل ذمه (مقاله)|مقاله «اهل ذمه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>
 === [[احکام]] جزایی اهل ذمه ===
-در صورتی که کار موجب حد از [[اهل ذمّه]] سرزند به استناد عموم [[آیات]] مربوط به حد، اقامه حد بر آنان [[واجب]] خواهد بود؛<ref>الخلاف، ج ۵، ص ۵۵۳. </ref> همچنین به نظر بیشتر [[فقهای شیعه]] و [[اهل سنت]] در صورت کشته شدن عمدی ذمّی به دست [[مسلمان]] به دلیل آیه {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا}}<ref>«آنان که چشم بر شما دارند، اگر از سوی خداوند پیروزی‌یی بهره شما گردد، می‌گویند: آیا با شما نبودیم؟ و اگر کافران را بهره‌ای باشد، می‌گویند آیا ما بر شما دست نیافته‌ایم و شما را از (گزند) مؤمنان باز نداشته‌ایم؟ آری، خداوند در روز رستخیز میان شما داوری خواهد کرد و هرگز خداوند برای کافران به زیان مؤمنان راهی نمی‌گشاید» سوره نساء، آیه ۱۴۱.</ref> و برخی [[روایات]]، [[قاتل]] [[قصاص]] نمی‌گردد؛<ref>الخلاف، ج ۵، ص ۱۴۵ ـ ۱۴۶؛ تفسیر قرطبی، ج ۲، ص ۱۶۶؛ جواهر الکلام، ج ۴۲، ص ۱۵۰. </ref> اما برخی با استناد به عموم آیات قصاص مانند {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثَى بِالْأُنْثَى فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ذَلِكَ تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ فَمَنِ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! قصاص کشتگان بر شما مقرّر شده است: آزاد در برابر آزاد و برده در برابر برده و زن در برابر زن، و اگر به کسی از جانب برادر (دینی) اش (یعنی ولیّ دم) گذشتی شود، (بر ولیّ دم است) که شایسته پیگیری کند و (بر قاتل است که) خون‌بها را به نیکی به او بپردازد، این آسانگیری و بخشایشی از سوی پروردگار شماست و هر که پس از آن از اندازه درگذرد عذابی دردناک خواهد داشت» سوره بقره، آیه ۱۷۸.</ref> و نیز آیه {{متن قرآن|وَكَتَبْنَا عَلَيْهِمْ فِيهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَيْنَ بِالْعَيْنِ وَالْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَالْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَهُ وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}}<ref>«و بر آنان در آن (تورات) مقرّر داشتیم که: آدمی در برابر آدمی و چشم در برابر چشم و بینی در برابر بینی و گوش در برابر گوش و دندان در برابر دندان است و (نیز) زخم‌ها قصاص دارند و هر کس از آن در گذرد کفّاره (گناهان) اوست و آن کسان که بنابر آنچه خداوند فرو فرستاده است داوری نکنند ستمگرند» سوره مائده، آیه ۴۵.</ref> و [[ادله]] دیگر چنین قاتلی را مشمول [[حکم]] <ref>تفسیر قرطبی، ج ۲، ص ۱۶۵. </ref> قصاص دانسته‌اند؛ اما در صورتی که مسلمان فردی از اهل ذمّه را از روی [[خطا]] بکشد باید دیه بپردازد. <ref>الخلاف، ج ۵، ص ۲۶۳ ـ ۲۶۵؛ جواهرالکلام، ج ۴۳، ص ۳۸. </ref> مستند این حکم به نظر اهل سنت آیه {{متن قرآن|وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَن يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلاَّ خَطَئًا وَمَن قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَئًا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ إِلاَّ أَن يَصَّدَّقُواْ فَإِن كَانَ مِن قَوْمٍ عَدُوٍّ لَّكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَإِن كَانَ مِن قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِّيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةً فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِّنَ اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا }}<ref>«هیچ مؤمنی حق ندارد مؤمنی (دیگر) را بکشد جز به خطا و هر که به خطا مؤمنی را بکشد آزاد کردن برده‌ای مؤمن و پرداخت خونبهایی به خانواده‌اش (بر عهده کشنده است) مگر آنان در گذرند پس اگر (کشته) از گروه دشمن شما امّا مؤمن است، آزاد کردن برده‌ای مؤمن (بس است) و اگر از گروهی است که میان شما و ایشان پیمانی هست پرداخت خونبهایی به خانواده‌اش و آزاد کردن برده‌ای مؤمن (لازم است) و آن کس که (برده‌ای) نیابد روزه دو ماه پیاپی (بر عهده اوست) برای پذیرش توبه‌ای از سوی خداوند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۹۲.</ref> است. استفاده این حکم از آیه بر این اساس است که اسم {{متن قرآن|كَانَ}} در این آیه مقتول اهل ذمه باشد؛ لکن [[مفسران]] و [[فقهای امامیه]] [[ضمیر]] {{متن قرآن|كَانَ}} را مربوط به مقتول مسلمان دانسته و مراد از [[قوم]] در [[آیه شریفه]] را [[ورثه]] [[کافر]] و ذمی مقتول دانسته‌اند <ref>مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۱۴۰؛ فقه القرآن، ج ۲، ص ۴۱۰؛ المیزان، ج ۵، ص ۴۰. </ref> که در این صورت [[آیه]] ربطی به [[قتل]] ذمّی ندارد.<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[اهل ذمه (مقاله)|مقاله «اهل ذمه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>
+در صورتی که کار موجب حد از [[اهل ذمّه]] سرزند به استناد عموم [[آیات]] مربوط به حد، اقامه حد بر آنان [[واجب]] خواهد بود؛<ref>الخلاف، ج ۵، ص ۵۵۳. </ref> همچنین به نظر بیشتر [[فقهای شیعه]] و [[اهل سنت]] در صورت کشته شدن عمدی ذمّی به دست [[مسلمان]] به دلیل آیه {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا}}<ref>«آنان که چشم بر شما دارند، اگر از سوی خداوند پیروزی‌یی بهره شما گردد، می‌گویند: آیا با شما نبودیم؟ و اگر کافران را بهره‌ای باشد، می‌گویند آیا ما بر شما دست نیافته‌ایم و شما را از (گزند) مؤمنان باز نداشته‌ایم؟ آری، خداوند در روز رستخیز میان شما داوری خواهد کرد و هرگز خداوند برای کافران به زیان مؤمنان راهی نمی‌گشاید» سوره نساء، آیه ۱۴۱.</ref> و برخی [[روایات]]، [[قاتل]] [[قصاص]] نمی‌گردد؛<ref>الخلاف، ج ۵، ص ۱۴۵ ـ ۱۴۶؛ تفسیر قرطبی، ج ۲، ص ۱۶۶؛ جواهر الکلام، ج ۴۲، ص ۱۵۰. </ref> اما برخی با استناد به عموم آیات قصاص مانند {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثَى بِالْأُنْثَى فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ذَلِكَ تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ فَمَنِ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! قصاص کشتگان بر شما مقرّر شده است: آزاد در برابر آزاد و برده در برابر برده و زن در برابر زن، و اگر به کسی از جانب برادر (دینی) اش (یعنی ولیّ دم) گذشتی شود، (بر ولیّ دم است) که شایسته پیگیری کند و (بر قاتل است که) خون‌بها را به نیکی به او بپردازد، این آسانگیری و بخشایشی از سوی پروردگار شماست و هر که پس از آن از اندازه درگذرد عذابی دردناک خواهد داشت» سوره بقره، آیه ۱۷۸.</ref> و نیز آیه {{متن قرآن|وَكَتَبْنَا عَلَيْهِمْ فِيهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَيْنَ بِالْعَيْنِ وَالْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَالْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَهُ وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}}<ref>«و بر آنان در آن (تورات) مقرّر داشتیم که: آدمی در برابر آدمی و چشم در برابر چشم و بینی در برابر بینی و گوش در برابر گوش و دندان در برابر دندان است و (نیز) زخم‌ها قصاص دارند و هر کس از آن در گذرد کفّاره (گناهان) اوست و آن کسان که بنابر آنچه خداوند فرو فرستاده است داوری نکنند ستمگرند» سوره مائده، آیه ۴۵.</ref> و [[ادله]] دیگر چنین قاتلی را مشمول [[حکم]] <ref>تفسیر قرطبی، ج ۲، ص ۱۶۵. </ref> قصاص دانسته‌اند؛ اما در صورتی که مسلمان فردی از اهل ذمّه را از روی [[خطا]] بکشد باید دیه بپردازد. <ref>الخلاف، ج ۵، ص ۲۶۳ ـ ۲۶۵؛ جواهرالکلام، ج ۴۳، ص ۳۸. </ref> مستند این حکم به نظر اهل سنت آیه {{متن قرآن|وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَن يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلاَّ خَطَئًا وَمَن قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَئًا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ إِلاَّ أَن يَصَّدَّقُواْ فَإِن كَانَ مِن قَوْمٍ عَدُوٍّ لَّكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَإِن كَانَ مِن قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِّيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةً فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِّنَ اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا }}<ref>«هیچ مؤمنی حق ندارد مؤمنی (دیگر) را بکشد جز به خطا و هر که به خطا مؤمنی را بکشد آزاد کردن برده‌ای مؤمن و پرداخت خونبهایی به خانواده‌اش (بر عهده کشنده است) مگر آنان در گذرند پس اگر (کشته) از گروه دشمن شما امّا مؤمن است، آزاد کردن برده‌ای مؤمن (بس است) و اگر از گروهی است که میان شما و ایشان پیمانی هست پرداخت خونبهایی به خانواده‌اش و آزاد کردن برده‌ای مؤمن (لازم است) و آن کس که (برده‌ای) نیابد روزه دو ماه پیاپی (بر عهده اوست) برای پذیرش توبه‌ای از سوی خداوند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۹۲.</ref> است. استفاده این حکم از آیه بر این اساس است که اسم {{متن قرآن|كَانَ}} در این آیه مقتول اهل ذمه باشد؛ لکن [[مفسران]] و [[فقهای امامیه]] ضمیر {{متن قرآن|كَانَ}} را مربوط به مقتول مسلمان دانسته و مراد از [[قوم]] در [[آیه شریفه]] را [[ورثه]] [[کافر]] و ذمی مقتول دانسته‌اند <ref>مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۱۴۰؛ فقه القرآن، ج ۲، ص ۴۱۰؛ المیزان، ج ۵، ص ۴۰. </ref> که در این صورت [[آیه]] ربطی به [[قتل]] ذمّی ندارد.<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[اهل ذمه (مقاله)|مقاله «اهل ذمه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>
 === ورود [[اهل ذمه]] به [[مسجد الحرام]] و دیگر [[مساجد]] ===
 با توجه به سکونت [[اهل ذمّه]] در سرزمین‌های [[اسلامی]] در مورد جواز یا عدم جواز ورود آنان به مسجد الحرام و دیگر مساجد میان [[فقها]] [[اختلاف]] نظر وجود دارد؛ [[امامیه]] و برخی از [[فقیهان]] [[اهل سنت]] با استناد به آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلَا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا وَإِنْ خِفْتُمْ عَيْلَةً فَسَوْفَ يُغْنِيكُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شَاءَ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! مشرکان پلیدند بنابراین پس از امسال نباید به مسجد الحرام نزدیک شوند و اگر از ناداری بیمناکید خداوند به زودی شما را با بخشش خویش اگر بخواهد بی‌نیاز می‌گرداند که خداوند دانایی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۲۸.</ref> ورود آنان به [[مسجدالحرام]] و نیز مساجد دیگر را جایز نمی‌دانند. <ref>الخلاف، ج ۵، ص ۵۴۹؛ جواهرالکلام، ج ۲۱، ص۲۸۶-۲۸۸؛ احکام‌القرآن، ج۳، ص۱۳۱ ـ ۱۳۲. </ref> حتی برخی با استناد به آیه فوق و آیه نخست [[سوره اسراء]] که [[معراج]] [[پیامبر]] را از مسجد الحرام دانسته - در حالی که معراج آن [[حضرت]] از [[خانه]] [[ام‌هانی]] بود ـ و نیز برخی [[روایات]]، ورود اهل ذمّه به محدوده [[حرم]] را نیز [[ممنوع]] می‌دانند؛<ref>الخلاف، ج ۵، ص ۵۴۹؛ جواهرالکلام، ج ۲۱، ص ۲۸۸؛ الفقه الاسلامی، ج ۸، ص ۵۸۸۸. </ref> اما برخی دیگر از [[فقهای اهل سنت]] ممنوعیت در آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلَا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا وَإِنْ خِفْتُمْ عَيْلَةً فَسَوْفَ يُغْنِيكُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شَاءَ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! مشرکان پلیدند بنابراین پس از امسال نباید به مسجد الحرام نزدیک شوند و اگر از ناداری بیمناکید خداوند به زودی شما را با بخشش خویش اگر بخواهد بی‌نیاز می‌گرداند که خداوند دانایی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۲۸.</ref> را منحصر به [[مشرکان]] یا ایام [[حجّ]] دانسته و گفته‌اند: اهل ذمّه می‌توانند وارد مسجدالحرام و دیگر مساجد شوند. <ref>احکام القرآن، ج ۳، ص ۱۳۱. </ref> برخی از آنان تنها ورود اهل ذمّه به مسجد الحرام را ممنوع می‌دانند <ref>تفسیر قرطبی، ج ۸، ص ۶۷ ـ ۶۷. </ref>.<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[اهل ذمه (مقاله)|مقاله «اهل ذمه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>