طاغوت در قرآن: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'ضمیر' به 'ضمیر'
جز (جایگزینی متن - '\=\=\sپانویس\s\=\=↵\{\{پانویس\}\}\n\n\[\[رده\:(.*)در\sقرآن\]\]' به '== پانویس == {{پانویس}}') |
جز (جایگزینی متن - 'ضمیر' به 'ضمیر') |
||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
[[قرآن کریم]] ضمن بیان روشنی از ویژگیهای [[خداوند]] {{متن قرآن|اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ}}<ref>«خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست که او را چرت و خواب فرا نمیگیرد، همه آنچه در آسمانها و زمین است از آن اوست، کیست که جز به اذن وی نزد او شفاعت آورد؛ به آشکار و پنهان آنان داناست و آنان بر چیزی از دانش وی جز آنچه او بخواهد چیرگی ندارند؛ اریکه او گستره آسمانها و زمین است و نگاهداشت آنها بر وی دشوار نیست و او فرازمند سترگ است» سوره بقره، آیه ۲۵۵.</ref> به پیامد کفر به طاغوت پرداخته است. براین اساس، اگر کسی به طاغوت [[کفر]] ورزیده و به [[اللّه]] ایمان آورد، به محکمترین دستاویز چنگ زده است؛ زیرا خداوند ضمن [[سرپرستی]] [[مؤمنان]] آنها را از تاریکیهای [[شرک]] و کفر بیرون برده و به سوی [[نور]] ([[شناخت]] [[معارف توحیدی]] و [[بندگی خدا]]) [[هدایت]] میکند؛ اما [[سرپرستی کافران]] را [[طاغوتها]] عهدهدار شده و آنان را از [[روشنایی]] بیرون میبرند و به تاریکیهای کفر و شرک وارد میکنند و سرانجام موجبات دوزخی شدن آنان را فراهم میآورند: {{متن قرآن|لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«در (کار) دین هیچ اکراهی نیست که رهیافت از گمراهی آشکار است پس، آنکه به طاغوت کفر ورزد و به خداوند ایمان آورد، بیگمان به دستاویز استوارتر چنگ زده است که هرگز گسستن ندارد و خداوند شنوای داناست» سوره بقره، آیه ۲۵۶.</ref>، {{متن قرآن|اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ}}<ref>«خداوند سرور مؤمنان است که آنان را به سوی روشنایی از تیرگیها بیرون میبرد اما سروران کافران، طاغوتهایند که آنها را از روشنایی به سوی تیرگیها بیرون میکشانند؛ آنان دمساز آتشند، آنها در آن جاودانند» سوره بقره، آیه ۲۵۷.</ref> [[مفسران]] با [[اختلاف]] در تعیین مصداق [[طاغوت]]، آن را بر [[شیطان]]، [[کاهن]]، [[جادوگر]]، [[انسانها]] و [[جنیان]] [[سرکش]]، [[بتها]] و هر معبودی جز [[خداوند]] تطبیق کردهاند.<ref>التبیان، ج ۲، ص۳۱۲؛ مجمع البیان، ج ۲، ص۶۳۱؛ روح المعانی، ج ۲، ص۱۴.</ref> با توجه به کاربرد طاغوت در معنای جمع و در مقابل [[اللّه]]، معنای «هر معبودی جز خداوند» انطباق بیشتری با آن دارد. البته با درنظرگرفتن [[ادیان]] و آیینهای رایج در عصر [[نزول قرآن]] از قبیل [[پرستش]] [[جن]]، ماه، [[ستاره]] و [[خورشید]]، به ویژه پرستش انواع بتهای سنگی و چوبی در شبه جزیره [[عرب]]، طاغوت یاد شده در این [[آیات]] در درجه نخست ناظر به اینگونه [[خدایان]] است. | [[قرآن کریم]] ضمن بیان روشنی از ویژگیهای [[خداوند]] {{متن قرآن|اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ}}<ref>«خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست که او را چرت و خواب فرا نمیگیرد، همه آنچه در آسمانها و زمین است از آن اوست، کیست که جز به اذن وی نزد او شفاعت آورد؛ به آشکار و پنهان آنان داناست و آنان بر چیزی از دانش وی جز آنچه او بخواهد چیرگی ندارند؛ اریکه او گستره آسمانها و زمین است و نگاهداشت آنها بر وی دشوار نیست و او فرازمند سترگ است» سوره بقره، آیه ۲۵۵.</ref> به پیامد کفر به طاغوت پرداخته است. براین اساس، اگر کسی به طاغوت [[کفر]] ورزیده و به [[اللّه]] ایمان آورد، به محکمترین دستاویز چنگ زده است؛ زیرا خداوند ضمن [[سرپرستی]] [[مؤمنان]] آنها را از تاریکیهای [[شرک]] و کفر بیرون برده و به سوی [[نور]] ([[شناخت]] [[معارف توحیدی]] و [[بندگی خدا]]) [[هدایت]] میکند؛ اما [[سرپرستی کافران]] را [[طاغوتها]] عهدهدار شده و آنان را از [[روشنایی]] بیرون میبرند و به تاریکیهای کفر و شرک وارد میکنند و سرانجام موجبات دوزخی شدن آنان را فراهم میآورند: {{متن قرآن|لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«در (کار) دین هیچ اکراهی نیست که رهیافت از گمراهی آشکار است پس، آنکه به طاغوت کفر ورزد و به خداوند ایمان آورد، بیگمان به دستاویز استوارتر چنگ زده است که هرگز گسستن ندارد و خداوند شنوای داناست» سوره بقره، آیه ۲۵۶.</ref>، {{متن قرآن|اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ}}<ref>«خداوند سرور مؤمنان است که آنان را به سوی روشنایی از تیرگیها بیرون میبرد اما سروران کافران، طاغوتهایند که آنها را از روشنایی به سوی تیرگیها بیرون میکشانند؛ آنان دمساز آتشند، آنها در آن جاودانند» سوره بقره، آیه ۲۵۷.</ref> [[مفسران]] با [[اختلاف]] در تعیین مصداق [[طاغوت]]، آن را بر [[شیطان]]، [[کاهن]]، [[جادوگر]]، [[انسانها]] و [[جنیان]] [[سرکش]]، [[بتها]] و هر معبودی جز [[خداوند]] تطبیق کردهاند.<ref>التبیان، ج ۲، ص۳۱۲؛ مجمع البیان، ج ۲، ص۶۳۱؛ روح المعانی، ج ۲، ص۱۴.</ref> با توجه به کاربرد طاغوت در معنای جمع و در مقابل [[اللّه]]، معنای «هر معبودی جز خداوند» انطباق بیشتری با آن دارد. البته با درنظرگرفتن [[ادیان]] و آیینهای رایج در عصر [[نزول قرآن]] از قبیل [[پرستش]] [[جن]]، ماه، [[ستاره]] و [[خورشید]]، به ویژه پرستش انواع بتهای سنگی و چوبی در شبه جزیره [[عرب]]، طاغوت یاد شده در این [[آیات]] در درجه نخست ناظر به اینگونه [[خدایان]] است. | ||
در [[تفسیر]] چگونگی بیرون بردن [[کافران]] از [[نور]] که به دست طاغوت صورت میگیرد، گفته شده [[انسان]] طبق [[آفرینش]] خود و پیش از آنکه [[مؤمن]] یا [[کافر]] باشد، به سبب برخورداری از [[فطرت]] خداگرا در نور و به سبب [[ناآگاهی]] از [[حقایق]] و [[معارف توحیدی]] و راه درست [[بندگی خدا]] در [[تاریکی]] قرار دارد و هنگامی که ایمان میآورد، خدای یگانه به وسیله [[پیامبران الهی]] و [[کتب آسمانی]]، [[معارف الهی]] و راه [[بندگی]] را به او آموخته و از تاریکی به [[روشنایی]] رهنمون میشود؛ اما در صورت کافر شدن، نور فطرت وی از میان رفته و بر اثر [[ایمان]] به [[طاغوتها]] ([[خدایان دروغین]]) در تاریکی [[کفر]]، [[شرک]] و [[نفاق]] فرو رفته و سرانجام سر از [[آتش دوزخ]] درمیآورد.<ref>المیزان، ج ۲، ص۳۴۶.</ref> دیگر پیامد طاغوتگرایی این است که پرستندگان طاغوت در [[روز قیامت]] خود را دچار هلاک کرده و گرفتار خسارتی آشکار و جبرانناپذیر میشوند؛ اما به کسانی که با [[پرهیز]] از بندگی و [[پرستش طاغوت]]، به سوی [[خدا]] بازگردند، [[بشارت]] [[پاداش]] <ref>روح المعانی، ج ۱۲، ص۲۴۲؛ کنز الدقائق، ج ۱۱، ص۲۹۰.</ref> و [[هدایت]] <ref>جامع البیان، ج ۲۳، ص۱۳۲؛ مجمع البیان، ج ۸، ص۷۷۰.</ref> داده شده است: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ}}<ref>«و آنان را که از پرستیدن بت دوری گزیدهاند و به درگاه خداوند بازگشتهاند، مژده باد! پس به بندگان من مژده بده!» سوره زمر، آیه ۱۷.</ref> [[طاغوت]] در این [[آیه]] را بر [[شیطان]]، گروه [[شیاطین]]، [[بتها]] و هر معبودی جز [[خدا]] تطبیق کردهاند؛<ref>نک: التبیان، ج ۹، ص۱۶؛ مجمع البیان، ج ۸، ص۷۶۹؛ المیزان، ج ۱۷، ص۲۴۹.</ref> اما قراینی مانند مخاطب بودن [[مشرکان مکه]] و بازگشت | در [[تفسیر]] چگونگی بیرون بردن [[کافران]] از [[نور]] که به دست طاغوت صورت میگیرد، گفته شده [[انسان]] طبق [[آفرینش]] خود و پیش از آنکه [[مؤمن]] یا [[کافر]] باشد، به سبب برخورداری از [[فطرت]] خداگرا در نور و به سبب [[ناآگاهی]] از [[حقایق]] و [[معارف توحیدی]] و راه درست [[بندگی خدا]] در [[تاریکی]] قرار دارد و هنگامی که ایمان میآورد، خدای یگانه به وسیله [[پیامبران الهی]] و [[کتب آسمانی]]، [[معارف الهی]] و راه [[بندگی]] را به او آموخته و از تاریکی به [[روشنایی]] رهنمون میشود؛ اما در صورت کافر شدن، نور فطرت وی از میان رفته و بر اثر [[ایمان]] به [[طاغوتها]] ([[خدایان دروغین]]) در تاریکی [[کفر]]، [[شرک]] و [[نفاق]] فرو رفته و سرانجام سر از [[آتش دوزخ]] درمیآورد.<ref>المیزان، ج ۲، ص۳۴۶.</ref> دیگر پیامد طاغوتگرایی این است که پرستندگان طاغوت در [[روز قیامت]] خود را دچار هلاک کرده و گرفتار خسارتی آشکار و جبرانناپذیر میشوند؛ اما به کسانی که با [[پرهیز]] از بندگی و [[پرستش طاغوت]]، به سوی [[خدا]] بازگردند، [[بشارت]] [[پاداش]] <ref>روح المعانی، ج ۱۲، ص۲۴۲؛ کنز الدقائق، ج ۱۱، ص۲۹۰.</ref> و [[هدایت]] <ref>جامع البیان، ج ۲۳، ص۱۳۲؛ مجمع البیان، ج ۸، ص۷۷۰.</ref> داده شده است: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ}}<ref>«و آنان را که از پرستیدن بت دوری گزیدهاند و به درگاه خداوند بازگشتهاند، مژده باد! پس به بندگان من مژده بده!» سوره زمر، آیه ۱۷.</ref> [[طاغوت]] در این [[آیه]] را بر [[شیطان]]، گروه [[شیاطین]]، [[بتها]] و هر معبودی جز [[خدا]] تطبیق کردهاند؛<ref>نک: التبیان، ج ۹، ص۱۶؛ مجمع البیان، ج ۸، ص۷۶۹؛ المیزان، ج ۱۷، ص۲۴۹.</ref> اما قراینی مانند مخاطب بودن [[مشرکان مکه]] و بازگشت ضمیر مؤنث در {{متن قرآن|يَعْبُدُوهَا}} به طاغوت میتوانند مؤید انطباق آن بر بتها باشند.<ref>التفسیرالکاشف، ج ۶، ص۴۰۳.</ref> البته با استناد به عبارت {{متن قرآن|فَاعْبُدُوا مَا شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ}}<ref>«بنابراین هر چه را میخواهید به جای او بپرستید!» سوره زمر، آیه ۱۵.</ref> میتوان گفت بر هر معبودی جز {{متن قرآن|اللَّهِ}} تطبیق میکند. [[امام صادق]]، [[پیروان اهل بیت]] را مصداق اجتناب کنندگان از [[بندگی]] طاغوت، [[اطاعت]] کنندگان از [[حاکمان جور]] را پرستندگان طاغوت و حاکمان جور را از مصادیق طاغوت شناسانده است. <ref> مجمع البیان، ج ۸، ص۷۷۰؛ المیزان، ج ۱۷، ص۲۵۲.</ref><ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[طاغوت - اسدی (مقاله)|مقاله «طاغوت»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ج۱۷، ص 456- 458.</ref> | ||
== [[داوری]] بردن نزد طاغوت == | == [[داوری]] بردن نزد طاغوت == |