عثمان بن عفان در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'ref>[[دانشنامه نهج البلاغه' به 'ref>دینپرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه'
جز (جایگزینی متن - 'jpg|22px]] 22px دینپرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه') |
جز (جایگزینی متن - 'ref>[[دانشنامه نهج البلاغه' به 'ref>دینپرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه') |
||
خط ۸: | خط ۸: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
عثمان بن عفان از [[قبیله قریش]]، تیره [[اموی]]، نوادۀ [[حکم بن عاص]] و جزء اولین گروندگان به [[دین اسلام]] و در زمره [[مهاجرین]] به [[سرزمین]] [[حبشه]] است. [[عثمان]] با [[رقیه]]، فرزند [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و پس از [[وفات]] او در سال دوم [[هجرت]] با [[امکلثوم]]، [[فرزند]] دیگر [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[ازدواج]] کرد. از اینرو [[لقب]] "ذوالنورین" به او دادند. [[کنیه]] او "[[ابوعبدالله]]" است. [[عثمان]] فردی متمول بود که از [[مال]] خود در راه پیشبرد [[اسلام]] مایه میگذاشت، اما از وی [[مجاهدت]] خاصی در میدان [[نبرد]] گزارش نشده است. نقطه عطف اقدامهای او در زمان [[پیامبر]] {{صل}} مربوط به سال [[ششم هجری]] در جریان [[صلح حدیبیه]] است. [[پیامبر]] در آن سال آهنگ [[حج]] کرده بود. از اینرو در نزدیکی [[مکه]] از حرکت بازایستاد و [[عثمان]] را بهدلیل اعتباری که در [[شهر]] [[مکه]] داشت، همراه خانوادهاش بهعنوان پیامرسان [[پیامبر]] مبنی بر اینکه ایشان قصد [[جنگ]] ندارند، نزد مکیان فرستاد. [[مشرکان]] از بازگشت آنها برای چند روز جلوگیری کردند و در نتیجه این [[گمان]] قوت گرفت که او کشته شده است. در آن حال [[پیامبر]] برای [[جنگ]] با [[مشرکان]] [[پیمان]] بست و در آن [[پیمان]] یک دست خود را از جانب [[عثمان]] روی دست دیگر گذاشت. این امر را از افتخارات او میشمرند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>. | عثمان بن عفان از [[قبیله قریش]]، تیره [[اموی]]، نوادۀ [[حکم بن عاص]] و جزء اولین گروندگان به [[دین اسلام]] و در زمره [[مهاجرین]] به [[سرزمین]] [[حبشه]] است. [[عثمان]] با [[رقیه]]، فرزند [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و پس از [[وفات]] او در سال دوم [[هجرت]] با [[امکلثوم]]، [[فرزند]] دیگر [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[ازدواج]] کرد. از اینرو [[لقب]] "ذوالنورین" به او دادند. [[کنیه]] او "[[ابوعبدالله]]" است. [[عثمان]] فردی متمول بود که از [[مال]] خود در راه پیشبرد [[اسلام]] مایه میگذاشت، اما از وی [[مجاهدت]] خاصی در میدان [[نبرد]] گزارش نشده است. نقطه عطف اقدامهای او در زمان [[پیامبر]] {{صل}} مربوط به سال [[ششم هجری]] در جریان [[صلح حدیبیه]] است. [[پیامبر]] در آن سال آهنگ [[حج]] کرده بود. از اینرو در نزدیکی [[مکه]] از حرکت بازایستاد و [[عثمان]] را بهدلیل اعتباری که در [[شهر]] [[مکه]] داشت، همراه خانوادهاش بهعنوان پیامرسان [[پیامبر]] مبنی بر اینکه ایشان قصد [[جنگ]] ندارند، نزد مکیان فرستاد. [[مشرکان]] از بازگشت آنها برای چند روز جلوگیری کردند و در نتیجه این [[گمان]] قوت گرفت که او کشته شده است. در آن حال [[پیامبر]] برای [[جنگ]] با [[مشرکان]] [[پیمان]] بست و در آن [[پیمان]] یک دست خود را از جانب [[عثمان]] روی دست دیگر گذاشت. این امر را از افتخارات او میشمرند<ref>[[سید حسین دینپرور|دینپرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>. | ||
== خلافت عثمان == | == خلافت عثمان == | ||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
همچنین [[آزار]] و [[شکنجه]] برخی [[خواص]] منتقد چون [[ابوذر غفاری]]، [[عمار یاسر]]، [[عبدالله بن مسعود]]، [[چشمپوشی]] از [[اجرای حدود الهی]] به تشخیص خود و بدون در نظر گرفتن [[احکام فقهی]] از عوامل اصلی [[شورش]] و [[نارضایتی]] عمومی از دستگاه [[خلافت]] شد و سرانجام به [[شورش]] و [[انقلاب]] علیه [[خلیفه]] انجامید. | همچنین [[آزار]] و [[شکنجه]] برخی [[خواص]] منتقد چون [[ابوذر غفاری]]، [[عمار یاسر]]، [[عبدالله بن مسعود]]، [[چشمپوشی]] از [[اجرای حدود الهی]] به تشخیص خود و بدون در نظر گرفتن [[احکام فقهی]] از عوامل اصلی [[شورش]] و [[نارضایتی]] عمومی از دستگاه [[خلافت]] شد و سرانجام به [[شورش]] و [[انقلاب]] علیه [[خلیفه]] انجامید. | ||
[[خلیفه]] زمانی که با [[شورش]] عمومی علیه خود مواجه شد، در نامههایی به برخی از [[کارگزاران]] خود، از جمله [[معاویه]]، تقاضای کمک کرد. اما آنها با تقدیم [[مصالح]] و [[منافع]] خویش بر یاری [[خلیفه]] از کمک به وی دریغ ورزیدند و وارد عمل نشدند. [[معاویه]] که خود در [[اندیشه]] [[خلافت]] بود، با کشتهشدن [[خلیفه]] مانعی جدی را از پیش روی خود برای رسیدن به [[هدف]] [[خلافت]] کنار میزد. [[مخالفان]] از [[خلیفه]] تقاضای کنارهگیری داشتند، اما [[خلیفه]] مدعی بود پیراهنی که [[خدا]] بر تن او پوشانده است، هرگز از تن بیرون نمیآورد. سرانجام حلقه محاصره تنگتر شد و مهاجمان به [[خانه]] [[خلیفه]] [[هجوم]] آوردند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>. | [[خلیفه]] زمانی که با [[شورش]] عمومی علیه خود مواجه شد، در نامههایی به برخی از [[کارگزاران]] خود، از جمله [[معاویه]]، تقاضای کمک کرد. اما آنها با تقدیم [[مصالح]] و [[منافع]] خویش بر یاری [[خلیفه]] از کمک به وی دریغ ورزیدند و وارد عمل نشدند. [[معاویه]] که خود در [[اندیشه]] [[خلافت]] بود، با کشتهشدن [[خلیفه]] مانعی جدی را از پیش روی خود برای رسیدن به [[هدف]] [[خلافت]] کنار میزد. [[مخالفان]] از [[خلیفه]] تقاضای کنارهگیری داشتند، اما [[خلیفه]] مدعی بود پیراهنی که [[خدا]] بر تن او پوشانده است، هرگز از تن بیرون نمیآورد. سرانجام حلقه محاصره تنگتر شد و مهاجمان به [[خانه]] [[خلیفه]] [[هجوم]] آوردند<ref>[[سید حسین دینپرور|دینپرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>. | ||
[[مخالفان]] [[اهل بیت]]، عمدتا طرفداران [[بنی امیه]] و وابسته به [[حکومت عثمان]] بودند و تا سالها بعد وقتی گفته میشد فلانی "[[عثمانی]]" است نشاندهندۀ خط [[فکری]] و [[دشمنی]] او با [[آل علی]] بود. فتنههایی همچون [[جنگ جمل]] و [[جنگ صفین]] اغلب با [[پوشش]] [[خونخواهی]] [[عثمان]] صورت میگرفت و جبههای متّحد بر ضدّ [[فرهنگ غدیر]] و [[حکومت علوی]] تشکیل میداد. صاحبان این [[تفکّر]] و [[گرایش]] را که در [[بصره]] و [[شام]] بیش از جاهای دیگر بودند "[[عثمانی]] [[مذهب]]" میگفتند و [[حکومت]] یافتن [[بنی امیّه]] در واقع غلبۀ عثمانیمذهبان بر خطّ [[پیروان]] [[ولایت]] [[علوی]] بود<ref> [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>. | [[مخالفان]] [[اهل بیت]]، عمدتا طرفداران [[بنی امیه]] و وابسته به [[حکومت عثمان]] بودند و تا سالها بعد وقتی گفته میشد فلانی "[[عثمانی]]" است نشاندهندۀ خط [[فکری]] و [[دشمنی]] او با [[آل علی]] بود. فتنههایی همچون [[جنگ جمل]] و [[جنگ صفین]] اغلب با [[پوشش]] [[خونخواهی]] [[عثمان]] صورت میگرفت و جبههای متّحد بر ضدّ [[فرهنگ غدیر]] و [[حکومت علوی]] تشکیل میداد. صاحبان این [[تفکّر]] و [[گرایش]] را که در [[بصره]] و [[شام]] بیش از جاهای دیگر بودند "[[عثمانی]] [[مذهب]]" میگفتند و [[حکومت]] یافتن [[بنی امیّه]] در واقع غلبۀ عثمانیمذهبان بر خطّ [[پیروان]] [[ولایت]] [[علوی]] بود<ref> [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>. | ||
خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
== قتل عثمان == | == قتل عثمان == | ||
سرانجام عثمان بن عفان بهدست جمعی از [[مصریان]] در یازدهم ذیالحجه سال ۳۵ [[هجری]] به [[قتل]] رسید. بنا بر قول مشهور، سن وی در پایان [[عمر]] ۸۲ سال گزارش شده است. مدت [[خلافت]] وی ۱۲ سال به طول انجامید<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴.</ref>. | سرانجام عثمان بن عفان بهدست جمعی از [[مصریان]] در یازدهم ذیالحجه سال ۳۵ [[هجری]] به [[قتل]] رسید. بنا بر قول مشهور، سن وی در پایان [[عمر]] ۸۲ سال گزارش شده است. مدت [[خلافت]] وی ۱۲ سال به طول انجامید<ref>[[سید حسین دینپرور|دینپرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == |