پرش به محتوا

بحث:معاد: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۳۴۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۹ اکتبر ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - 'ref>[[دانشنامه نهج البلاغه' به 'ref>دین‌پرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه'
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف')
جز (جایگزینی متن - 'ref>[[دانشنامه نهج البلاغه' به 'ref>دین‌پرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه')
خط ۲۲۲: خط ۲۲۲:
==نویسنده: آقای یوسفی==
==نویسنده: آقای یوسفی==
==مقدمه==
==مقدمه==
*معاد از [[اصول اعتقادی]] [[دین اسلام]] است که با همه [[شئون]] [[زندگی]] [[انسان]] ارتباط دارد. بر مبنای این [[باور]]، [[عمر]] [[دنیا]] زمانی به پایان می‌رسد و همه‌چیز فنا و نابود می‌شود و سپس دگربار آفریده خواهد شد و هستی دوباره خواهد یافت. در این میان، [[انسان‌ها]] مورد [[حسابرسی]] قرار می‌گیرند و [[تکلیف]] و وضعیت [[آینده]] آن‌ها مشخص می‌شود<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 717.</ref>.
*معاد از [[اصول اعتقادی]] [[دین اسلام]] است که با همه [[شئون]] [[زندگی]] [[انسان]] ارتباط دارد. بر مبنای این [[باور]]، [[عمر]] [[دنیا]] زمانی به پایان می‌رسد و همه‌چیز فنا و نابود می‌شود و سپس دگربار آفریده خواهد شد و هستی دوباره خواهد یافت. در این میان، [[انسان‌ها]] مورد [[حسابرسی]] قرار می‌گیرند و [[تکلیف]] و وضعیت [[آینده]] آن‌ها مشخص می‌شود<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 717.</ref>.
*موضوع معاد با موضوع [[آخرت]] و [[قیامت]]، چندان درآمیخته است که نمی‌توان تنها به یکی از آن‌ها، جدای از دیگری، پرداخت و به [[شناخت]] رسید. [[آخرت]] پس از [[آفرینش]] و نابود شدن آن در [[قیامت]]، هم‌زمان با معاد و [[آفرینش]] دوباره آن، آغاز می‌شود و تا زمانی که [[خداوند]] بخواهد، ادامه خواهد یافت. [[آخرت]] [[انسان]] [در مقابل دنیای آن] نیز با [[مرگ]] او آغاز می‌شود و با [[قیامت]] و معاد [زنده شدن جسمانی مجدد] و [[حسابرسی]] و [[زندگی]] در [[جهان آخرت]] تداوم می‌یابد. [[قیامت]] نیز، زمان فنا و نابود شدن [[جهان]]، از جمله [[انسان]] است و پایانی برای [[دنیا]] و همه موجودات، اما سرآغازی برای معاد و شروع [[جهان آخرت]]. موضوع معاد در گفتار و [[کردار]] [[علی]] {{ع}}، به‌عنوان کسی‌که از اعماق [[جان]] موضوع معاد را [[درک]] کرده و به آن توجه دارد، به دفعات مطرح شده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 717-718.</ref>.
*موضوع معاد با موضوع [[آخرت]] و [[قیامت]]، چندان درآمیخته است که نمی‌توان تنها به یکی از آن‌ها، جدای از دیگری، پرداخت و به [[شناخت]] رسید. [[آخرت]] پس از [[آفرینش]] و نابود شدن آن در [[قیامت]]، هم‌زمان با معاد و [[آفرینش]] دوباره آن، آغاز می‌شود و تا زمانی که [[خداوند]] بخواهد، ادامه خواهد یافت. [[آخرت]] [[انسان]] [در مقابل دنیای آن] نیز با [[مرگ]] او آغاز می‌شود و با [[قیامت]] و معاد [زنده شدن جسمانی مجدد] و [[حسابرسی]] و [[زندگی]] در [[جهان آخرت]] تداوم می‌یابد. [[قیامت]] نیز، زمان فنا و نابود شدن [[جهان]]، از جمله [[انسان]] است و پایانی برای [[دنیا]] و همه موجودات، اما سرآغازی برای معاد و شروع [[جهان آخرت]]. موضوع معاد در گفتار و [[کردار]] [[علی]] {{ع}}، به‌عنوان کسی‌که از اعماق [[جان]] موضوع معاد را [[درک]] کرده و به آن توجه دارد، به دفعات مطرح شده است<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 717-718.</ref>.
==[[آفرینش دنیا]] و [[آخرت]] ([[جهان هستی]] و معاد)==
==[[آفرینش دنیا]] و [[آخرت]] ([[جهان هستی]] و معاد)==
*[[حضرت علی]] {{ع}} معاد، [[آخرت]] و وقوع [[قیامت]] را ادامه [[آفرینش جهان]] هستی و [[دنیا]] معرفی می‌کند، ولی توجه و محور [[کلام امام]] در مواردی همچون سرگذشت و [[سرنوشت]] [[دنیا]] و [[آخرت]]، [[دلیل]] [[آفرینش]]، مالک [[دنیا]] و [[آخرت]]، مقایسه و ارزیابی [[دنیا]] و [[آخرت]] و نیز دنیاجویان و آخرت‌پیشگان، نمود بیشتری می‌یابد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 718.</ref>.
*[[حضرت علی]] {{ع}} معاد، [[آخرت]] و وقوع [[قیامت]] را ادامه [[آفرینش جهان]] هستی و [[دنیا]] معرفی می‌کند، ولی توجه و محور [[کلام امام]] در مواردی همچون سرگذشت و [[سرنوشت]] [[دنیا]] و [[آخرت]]، [[دلیل]] [[آفرینش]]، مالک [[دنیا]] و [[آخرت]]، مقایسه و ارزیابی [[دنیا]] و [[آخرت]] و نیز دنیاجویان و آخرت‌پیشگان، نمود بیشتری می‌یابد<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 718.</ref>.
۱. [[دنیا]] و [[آخرت]] ([[آفرینش]] و معاد) پرتوی از [[تدبیر]] [[خداوند]]: [[جهان هستی]] در سه مرحله پدیدار می‌شود:
۱. [[دنیا]] و [[آخرت]] ([[آفرینش]] و معاد) پرتوی از [[تدبیر]] [[خداوند]]: [[جهان هستی]] در سه مرحله پدیدار می‌شود:
#[[آفرینش]] نخستین ([[جهان]] کنونی)؛
#[[آفرینش]] نخستین ([[جهان]] کنونی)؛
#فنا و نابودی کامل همه اجزای [[آفرینش]]؛
#فنا و نابودی کامل همه اجزای [[آفرینش]]؛
#معاد و [[آفرینش]] مجدد.
#معاد و [[آفرینش]] مجدد.
*[[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: [[خداوند سبحان]] پس از فنای [[دنیا]] یگانه مانَد و کس با او نباشد و همان‌گونه که در آغاز یگانه و تنها بود، پس از فنای آن هم چنین باشد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۲۸</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 718.</ref>.
*[[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: [[خداوند سبحان]] پس از فنای [[دنیا]] یگانه مانَد و کس با او نباشد و همان‌گونه که در آغاز یگانه و تنها بود، پس از فنای آن هم چنین باشد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۲۸</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 718.</ref>.
*در این بین، [[دلیل]] اصلی [[آفرینش]]، [[لطف]]، [[قدرت]] و [[اراده خداوند]] است که به حفظ و [[تدبیر]] [[جهان هستی]] پرداخته: اما [[خداوند سبحان]]، آن [[جهان هستی]] را از روی [[لطف]] خود [[تدبیر]] کرده و به امر خود نگه داشته و با [[قدرت]] خود، [[استوار]] و [[نیکو]] ساخته است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۲۸</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 718.</ref>.
*در این بین، [[دلیل]] اصلی [[آفرینش]]، [[لطف]]، [[قدرت]] و [[اراده خداوند]] است که به حفظ و [[تدبیر]] [[جهان هستی]] پرداخته: اما [[خداوند سبحان]]، آن [[جهان هستی]] را از روی [[لطف]] خود [[تدبیر]] کرده و به امر خود نگه داشته و با [[قدرت]] خود، [[استوار]] و [[نیکو]] ساخته است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۲۸</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 718.</ref>.
*[[انسان]] نیز همگام با [[جهان هستی]] در هر سه مرحله [[آفرینش]]، محکوم و مقهور [[مشیت]]، تقدیر و [[تدبیر]] [[خداوند]] است: بندگانی که با [[قدرت]] [[خداوند]] آفریده شوند و بی‌اراده خویش پرورش یابند و در قبضه [[احتضار]] گرفتار آیند و در [[دل]] [[گور]] جای گیرند و متلاشی و نابود شوند. سپس جداگانه برانگیخته شوند و [[پاداش]] خود را ببینند و حسابشان مشخص شود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۳</ref>. گویی [[انسان]] و هستی هیچ دخالت و قدرتی در این امور ندارند و همه‌چیز در سیطره [[خداوند]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 718.</ref>.
*[[انسان]] نیز همگام با [[جهان هستی]] در هر سه مرحله [[آفرینش]]، محکوم و مقهور [[مشیت]]، تقدیر و [[تدبیر]] [[خداوند]] است: بندگانی که با [[قدرت]] [[خداوند]] آفریده شوند و بی‌اراده خویش پرورش یابند و در قبضه [[احتضار]] گرفتار آیند و در [[دل]] [[گور]] جای گیرند و متلاشی و نابود شوند. سپس جداگانه برانگیخته شوند و [[پاداش]] خود را ببینند و حسابشان مشخص شود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۳</ref>. گویی [[انسان]] و هستی هیچ دخالت و قدرتی در این امور ندارند و همه‌چیز در سیطره [[خداوند]] است<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 718.</ref>.
۲. '''ارتباط [[آفرینش]] و معاد ([[دنیا]] و [[آخرت]]):''' [[امام]] {{ع}} [[آفرینش]] و معاد را دو امر مرتبط و در کنار هم می‌داند و در مواردی به این [[پیوستگی]] و [[هم‌بستگی]] اشارت دارد:
۲. '''ارتباط [[آفرینش]] و معاد ([[دنیا]] و [[آخرت]]):''' [[امام]] {{ع}} [[آفرینش]] و معاد را دو امر مرتبط و در کنار هم می‌داند و در مواردی به این [[پیوستگی]] و [[هم‌بستگی]] اشارت دارد:
#'''[[یگانگی]] مالک [[جهان آفرینش]] و معاد:''' [[خداوند]] مالک [[جهان آفرینش]] و معاد است. حرکت [[جهان آفرینش]] رو به‌سوی [[جهان]] [[آخرت]] دارد و [[صاحب]] و مالک هر دو یکی [[خداوند]] است. فرمود: آن‌که می‌آفریند همان است که می‌میراند و آن‌که نابود می‌سازد آن است که بازمی‌گرداند<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 718.</ref>.
#'''[[یگانگی]] مالک [[جهان آفرینش]] و معاد:''' [[خداوند]] مالک [[جهان آفرینش]] و معاد است. حرکت [[جهان آفرینش]] رو به‌سوی [[جهان]] [[آخرت]] دارد و [[صاحب]] و مالک هر دو یکی [[خداوند]] است. فرمود: آن‌که می‌آفریند همان است که می‌میراند و آن‌که نابود می‌سازد آن است که بازمی‌گرداند<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 718.</ref>.
#'''[[دنیا]]، نشانه [[آخرت]]:''' و در شگفتم از کسی که منکر [[روز رستاخیز]] است، حال آن‌که پدید آمدن نخستین را می‌بیند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۲۶</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>.
#'''[[دنیا]]، نشانه [[آخرت]]:''' و در شگفتم از کسی که منکر [[روز رستاخیز]] است، حال آن‌که پدید آمدن نخستین را می‌بیند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۲۶</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>.
#'''[[آخرت]]، [[هدف]] [[آفرینش دنیا]]:''' [[هدف]] از [[آفرینش دنیا]] حرکت به‌سوی [[آخرت]] است. ظرف [[دنیا]] برای اهداف عالی [[آفرینش]] ظرفی کوچک و کم‌گنجایش است. [[دنیا]] بستری را ماند که مظروف خود را مدت زمانی اندک در خود نگاه می‌دارد تا پرورش یابد و استعداد ظرفی بزرگ‌تر و [[برتر]] را در خود اینجاد کند. از این‌رو فرمود:[[دنیا]] را برای جز [[دنیا]] آفریده‌اند نه برای [[دنیا]]؛ و راهگذاری است به [[جهان]] فردا<ref>نهج البلاغه، حکمت ۴۶۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>.
#'''[[آخرت]]، [[هدف]] [[آفرینش دنیا]]:''' [[هدف]] از [[آفرینش دنیا]] حرکت به‌سوی [[آخرت]] است. ظرف [[دنیا]] برای اهداف عالی [[آفرینش]] ظرفی کوچک و کم‌گنجایش است. [[دنیا]] بستری را ماند که مظروف خود را مدت زمانی اندک در خود نگاه می‌دارد تا پرورش یابد و استعداد ظرفی بزرگ‌تر و [[برتر]] را در خود اینجاد کند. از این‌رو فرمود:[[دنیا]] را برای جز [[دنیا]] آفریده‌اند نه برای [[دنیا]]؛ و راهگذاری است به [[جهان]] فردا<ref>نهج البلاغه، حکمت ۴۶۳</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>.
#'''مقایسه [[دنیا]] و [[آخرت]]:''' [[دنیا]] کوتاه و گذرا و [[آخرت]] نزدیک و پیش‌رو و جاودان است. امروزِ [[دنیا]] به مثابه اردوی [[آماده‌سازی]] است و فردای [[آخرت]]، مسابقه‌ای بزرگ برپا می‌شود. [[پاداش]] برندگان، [[بهشت]] و [[کیفر]] عقب‌ماندگان، [[آتش]] است: [[دنیا]] روی در رفتن دارد و بانگ وداع برداشته و [[آخرت]] روی در آمدن دارد و به‌ناگاه رخ می‌نماید. بدانید که امروز، روز به تن و توش آوردن اسبان است و فردا روز مسابقه. هر که پیش افتد، [[بهشت]] جایزه اوست و هر که واپس ماند، [[آتش]] [[جایگاه]] او<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۸</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>.
#'''مقایسه [[دنیا]] و [[آخرت]]:''' [[دنیا]] کوتاه و گذرا و [[آخرت]] نزدیک و پیش‌رو و جاودان است. امروزِ [[دنیا]] به مثابه اردوی [[آماده‌سازی]] است و فردای [[آخرت]]، مسابقه‌ای بزرگ برپا می‌شود. [[پاداش]] برندگان، [[بهشت]] و [[کیفر]] عقب‌ماندگان، [[آتش]] است: [[دنیا]] روی در رفتن دارد و بانگ وداع برداشته و [[آخرت]] روی در آمدن دارد و به‌ناگاه رخ می‌نماید. بدانید که امروز، روز به تن و توش آوردن اسبان است و فردا روز مسابقه. هر که پیش افتد، [[بهشت]] جایزه اوست و هر که واپس ماند، [[آتش]] [[جایگاه]] او<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۸</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>.
#'''روش راحت رسیدن به [[آخرت]]:''' سبک‌باری [[انسان]] از [[گناه]] موجب سبک رسیدن [[انسان]] به [[هدف]] [[آخرت]] است: سبک‌بار باشید تا زودتر برسید، که پیش‌رفتگان را بداشته‌اند و در [[انتظار]] رسیدن شما نگاه داشته‌اند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۱</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>.
#'''روش راحت رسیدن به [[آخرت]]:''' سبک‌باری [[انسان]] از [[گناه]] موجب سبک رسیدن [[انسان]] به [[هدف]] [[آخرت]] است: سبک‌بار باشید تا زودتر برسید، که پیش‌رفتگان را بداشته‌اند و در [[انتظار]] رسیدن شما نگاه داشته‌اند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۱</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>.


==ارزیابی [[دنیا]] و [[آخرت]]==
==ارزیابی [[دنیا]] و [[آخرت]]==
*[[امام علی]] {{ع}} گاه با توصیف [[دنیا]] و [[آخرت]]، به ارزیابی و مقایسه آن دو می‌پردازد، نتیجه این ارزیابی و مقایسه، [[برتری]] [[آخرت]] نسبت به دنیاست. برخی نمونه‌های این ارزیابی عبارت‌اند از<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>:
*[[امام علی]] {{ع}} گاه با توصیف [[دنیا]] و [[آخرت]]، به ارزیابی و مقایسه آن دو می‌پردازد، نتیجه این ارزیابی و مقایسه، [[برتری]] [[آخرت]] نسبت به دنیاست. برخی نمونه‌های این ارزیابی عبارت‌اند از<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>:
#'''[[تبیین]] و توصیف [[امور دنیا]] و [[آخرت]]:''' [[امام]] {{ع}} با توصیف برخی [[امور دنیوی]] و اخروی، بر ترجیح امور اخروی تأکید دارد: هرچه [[دنیایی]] است، شنیدنش بزرگ‌تر از دیدن اوست و هر چه آخرتی است، دیدنش بزرگ‌تر از شنیدن آن<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۱۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>.
#'''[[تبیین]] و توصیف [[امور دنیا]] و [[آخرت]]:''' [[امام]] {{ع}} با توصیف برخی [[امور دنیوی]] و اخروی، بر ترجیح امور اخروی تأکید دارد: هرچه [[دنیایی]] است، شنیدنش بزرگ‌تر از دیدن اوست و هر چه آخرتی است، دیدنش بزرگ‌تر از شنیدن آن<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۱۴</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 719.</ref>.
#'''تلخی‌ها و شیرینی‌های [[دنیا]] و [[آخرت]]:''' [[امام]] {{ع}} تلخی‌ها و سختی‌های [[دنیا]] را در برابر راحتی [[انسان]] در [[آخرت]]، شیرین بیان می‌کند. مَثَل [[آدمی]] در [[دنیا]]، مَثَل [[کشاورزی]] است که هنگام کاشت به خود [[سختی]] می‌دهد تا هنگام برداشت محصولی [[نیکو]] درو کند. از این‌رو سختی‌هایی که [[انسان]] در راه رسیدن به [[سعادت اخروی]] [[تحمل]] می‌کند، در برابر آنچه به‌دست می‌آورد، [[بهایی]] اندک است. [[امام]] {{ع}} بهای [[جان]] [[آدمی]] را تنها [[بهشت]] می‌داند و سفارش می‌کند که [[انسان‌ها]] خود را جز به [[بهشت]] نفروشند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 720.</ref>.
#'''تلخی‌ها و شیرینی‌های [[دنیا]] و [[آخرت]]:''' [[امام]] {{ع}} تلخی‌ها و سختی‌های [[دنیا]] را در برابر راحتی [[انسان]] در [[آخرت]]، شیرین بیان می‌کند. مَثَل [[آدمی]] در [[دنیا]]، مَثَل [[کشاورزی]] است که هنگام کاشت به خود [[سختی]] می‌دهد تا هنگام برداشت محصولی [[نیکو]] درو کند. از این‌رو سختی‌هایی که [[انسان]] در راه رسیدن به [[سعادت اخروی]] [[تحمل]] می‌کند، در برابر آنچه به‌دست می‌آورد، [[بهایی]] اندک است. [[امام]] {{ع}} بهای [[جان]] [[آدمی]] را تنها [[بهشت]] می‌داند و سفارش می‌کند که [[انسان‌ها]] خود را جز به [[بهشت]] نفروشند<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 720.</ref>.
#'''توصیف [[دنیا]] ([[دنیا]] گذرگاه [[آخرت]]):''' [[انسان‌ها]] همه از مسیر [[زندگی دنیوی]] به [[سعادت]] یا [[شقاوت]] اخروی می‌رسند. از این نظرگاه [[امام]] به توصیف [[دنیا]] پرداخته است. دنیای [[پرهیزکاران]] [[دنیایی]] پر از [[نیکی]] و [[عدل و داد]] است که آنان را به‌سوی حیاتی [[نیکو]] و جاودان [[هدایت]] می‌کند:[[دنیا]] برای کسی که گفتارش را راست انگارد، سرای [[راستی]] است و برای کسی که [[حقیقت]] آن‌را دریابد، سرای عافیت است و برای کسی که از آن برای آخرتش توشه برگیرد، سرای [[توانگری]] است و برای کسی که از آن [[پند]] پذیرد، سرای [[اندرز]] و [[موعظه]]، [[دنیا]] نمازگاه [[دوستان]] [[خدا]]، مصلای [[ملائکه]] [[خدا]]، محل [[نزول وحی]] [[خدا]] و بازارگاه [[دوستان]] خداست که در آن کسب [[رحمت]] کنند و سودشان [[بهشت]] است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۲۶</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 720.</ref>.
#'''توصیف [[دنیا]] ([[دنیا]] گذرگاه [[آخرت]]):''' [[انسان‌ها]] همه از مسیر [[زندگی دنیوی]] به [[سعادت]] یا [[شقاوت]] اخروی می‌رسند. از این نظرگاه [[امام]] به توصیف [[دنیا]] پرداخته است. دنیای [[پرهیزکاران]] [[دنیایی]] پر از [[نیکی]] و [[عدل و داد]] است که آنان را به‌سوی حیاتی [[نیکو]] و جاودان [[هدایت]] می‌کند:[[دنیا]] برای کسی که گفتارش را راست انگارد، سرای [[راستی]] است و برای کسی که [[حقیقت]] آن‌را دریابد، سرای عافیت است و برای کسی که از آن برای آخرتش توشه برگیرد، سرای [[توانگری]] است و برای کسی که از آن [[پند]] پذیرد، سرای [[اندرز]] و [[موعظه]]، [[دنیا]] نمازگاه [[دوستان]] [[خدا]]، مصلای [[ملائکه]] [[خدا]]، محل [[نزول وحی]] [[خدا]] و بازارگاه [[دوستان]] خداست که در آن کسب [[رحمت]] کنند و سودشان [[بهشت]] است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۲۶</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 720.</ref>.
*[[انسان‌ها]] در مسیر [[زندگی]] دوگونه نگاه به [[دنیا]] دارند: [[مردم]] [[دنیا]] در کار [[دنیا]] دوگونه‌اند: آن‌که برای [[دنیا]] کار کند و [[دنیا]] او را از آخرتش بازدارد، بر بازمانده‌اش از درویشی ترسان است... و آن‌که در [[دنیا]] برای پس از [[دنیا]] کار کند، پس بی‌آن‌که کار کند بهره وی از [[دنیا]] به‌سوی او تازد و هر دو نصیب را فراهم کرده و هر دو [[جهان]] را به‌دست آورده. چنین کس را نزد [[خدا]] آبروست و هرچه از [[خدا]] خواهد از آنِ اوست<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۶۹</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 720.</ref>.
*[[انسان‌ها]] در مسیر [[زندگی]] دوگونه نگاه به [[دنیا]] دارند: [[مردم]] [[دنیا]] در کار [[دنیا]] دوگونه‌اند: آن‌که برای [[دنیا]] کار کند و [[دنیا]] او را از آخرتش بازدارد، بر بازمانده‌اش از درویشی ترسان است... و آن‌که در [[دنیا]] برای پس از [[دنیا]] کار کند، پس بی‌آن‌که کار کند بهره وی از [[دنیا]] به‌سوی او تازد و هر دو نصیب را فراهم کرده و هر دو [[جهان]] را به‌دست آورده. چنین کس را نزد [[خدا]] آبروست و هرچه از [[خدا]] خواهد از آنِ اوست<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۶۹</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 720.</ref>.
==راهکار [[اصلاح]] امور==
==راهکار [[اصلاح]] امور==
*پیوندی که در بیان [[امام]] میان [[دنیا]] و [[آخرت]] وجود دارد، [[انسان]] نیک‌اندیش را بر آن می‌دارد که بیش از [[امور دنیوی]]، [[آخرت]] را مدنظر قرار دهد و در راه آن بکوشد.از این‌رو چنین انسانی برخی از کام‌روایی‌های [[دنیا]] را به کناری می‌نهد و در راه [[اصلاح]] [[آخرت]] می‌کوشد. در این صورت بنابر [[سنت الهی]]، [[خداوند]] [[امور دنیوی]] [[انسان]] را سامان می‌دهد: و هر کس امور [[آخرت]] خود را [[اصلاح]] کند، [[خداوند]] امور دنیای او را [[اصلاح]] کند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۸۹</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 720.</ref>.
*پیوندی که در بیان [[امام]] میان [[دنیا]] و [[آخرت]] وجود دارد، [[انسان]] نیک‌اندیش را بر آن می‌دارد که بیش از [[امور دنیوی]]، [[آخرت]] را مدنظر قرار دهد و در راه آن بکوشد.از این‌رو چنین انسانی برخی از کام‌روایی‌های [[دنیا]] را به کناری می‌نهد و در راه [[اصلاح]] [[آخرت]] می‌کوشد. در این صورت بنابر [[سنت الهی]]، [[خداوند]] [[امور دنیوی]] [[انسان]] را سامان می‌دهد: و هر کس امور [[آخرت]] خود را [[اصلاح]] کند، [[خداوند]] امور دنیای او را [[اصلاح]] کند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۸۹</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 720.</ref>.
==[[سفر آخرت]] و [[قیامت]] و ره‌توشه آن==
==[[سفر آخرت]] و [[قیامت]] و ره‌توشه آن==
*[[امام علی]] {{ع}} [[آخرت]] و [[قیامت]] را به‌سان سفری می‌داند که باید پیوسته به یاد آن بود و برای آن [[آمادگی]] داشت و ره‌توشه آن‌را فراهم کرد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 720.</ref>.
*[[امام علی]] {{ع}} [[آخرت]] و [[قیامت]] را به‌سان سفری می‌داند که باید پیوسته به یاد آن بود و برای آن [[آمادگی]] داشت و ره‌توشه آن‌را فراهم کرد<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 720.</ref>.
#'''بیان [[سفر آخرت]] و [[قیامت]]:'''
#'''بیان [[سفر آخرت]] و [[قیامت]]:'''
##'''یاد سفر:''' [[مردم]] زمانه چهار گونه‌اند: سه دسته اول به شیوه‌های مختلف در [[زندگی دنیوی]] خویش فرورفته‌اند، اما دسته چهارم که به [[زندگی پاک]] دست یافته‌اند،  [[سفر آخرت]] را همیشه در یاد خویش زنده نگاه می‌دارند: گروهی اندک باقی مانده‌اند که یاد [[قیامت]]، چشم‌هایشان را بر همه‌چیز فرو بسته است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 721.</ref>.
##'''یاد سفر:''' [[مردم]] زمانه چهار گونه‌اند: سه دسته اول به شیوه‌های مختلف در [[زندگی دنیوی]] خویش فرورفته‌اند، اما دسته چهارم که به [[زندگی پاک]] دست یافته‌اند،  [[سفر آخرت]] را همیشه در یاد خویش زنده نگاه می‌دارند: گروهی اندک باقی مانده‌اند که یاد [[قیامت]]، چشم‌هایشان را بر همه‌چیز فرو بسته است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳۲</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 721.</ref>.
##'''ترسیم سفر:''' [[امام علی]] سفر آخرت‌پیشگان و [[دنیاطلبان]] را به تصویر می‌کشد: آنان‌که [[دنیا]] را واقع‌بینانه نگریستند... مسافرانی را مانند که از سرزمینی سخت و قحطی‌زده به تنگ آمده و آهنگ مرز و بومی پرنعمت و حاصل‌خیز کرده و رهسپار منطقه‌ای پر [[آب]] و گیاه گشته‌اند... ولی آنان‌که در چنگال [[فریب]] [[دنیا]] [[اسیر]] شدند، چونان مردمی هستند که در منزلی فراخ و آسوده روزگار می‌گذراندند و ناگهان به‌سوی خانه‌ای تنگ و رنج‌آور بیرون رانده شدند که روزشان شب و شبشان بی‌سحر است. پس هیچ چیز زشت‌تر و جان‌کاه‌تر از جدایی "منزل سابق" و ورود اجباری به "منزل لاحق" نیست<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 721.</ref>.
##'''ترسیم سفر:''' [[امام علی]] سفر آخرت‌پیشگان و [[دنیاطلبان]] را به تصویر می‌کشد: آنان‌که [[دنیا]] را واقع‌بینانه نگریستند... مسافرانی را مانند که از سرزمینی سخت و قحطی‌زده به تنگ آمده و آهنگ مرز و بومی پرنعمت و حاصل‌خیز کرده و رهسپار منطقه‌ای پر [[آب]] و گیاه گشته‌اند... ولی آنان‌که در چنگال [[فریب]] [[دنیا]] [[اسیر]] شدند، چونان مردمی هستند که در منزلی فراخ و آسوده روزگار می‌گذراندند و ناگهان به‌سوی خانه‌ای تنگ و رنج‌آور بیرون رانده شدند که روزشان شب و شبشان بی‌سحر است. پس هیچ چیز زشت‌تر و جان‌کاه‌تر از جدایی "منزل سابق" و ورود اجباری به "منزل لاحق" نیست<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 721.</ref>.
##'''[[آمادگی]] برای سفر و [[ضرورت]] آن:''' [[امام]] {{ع}} [[انسان‌ها]] را برای [[سفر آخرت]] آماده می‌کند: آماده و مجهز شوید برای سفر [[[آخرت]]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۰۴ و نیز خطبه‌های ۱۱۳ و ۲۲۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 721.</ref>.
##'''[[آمادگی]] برای سفر و [[ضرورت]] آن:''' [[امام]] {{ع}} [[انسان‌ها]] را برای [[سفر آخرت]] آماده می‌کند: آماده و مجهز شوید برای سفر [[[آخرت]]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۰۴ و نیز خطبه‌های ۱۱۳ و ۲۲۳</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 721.</ref>.
#'''ره‌توشه [[سفر آخرت]] و [[قیامت]]:''' پس برای [[سفر آخرت]] باید ره‌توشه‌ای فراهم آورد. [[امام]] {{ع}} به [[انسان‌ها]] سفارش می‌کند که برای [[سفر آخرت]] توشه برگیرند و نیز، [[بهترین]] و بدترین اندوخته را معرفی می‌کند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 721.</ref>.
#'''ره‌توشه [[سفر آخرت]] و [[قیامت]]:''' پس برای [[سفر آخرت]] باید ره‌توشه‌ای فراهم آورد. [[امام]] {{ع}} به [[انسان‌ها]] سفارش می‌کند که برای [[سفر آخرت]] توشه برگیرند و نیز، [[بهترین]] و بدترین اندوخته را معرفی می‌کند<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 721.</ref>.
##'''فراخوانی به ره‌توشه برگرفتن:''' [[امام]] {{ع}} در چند مورد به زاد و توشه گرفتن [[دعوت]] می‌کند: پس در این [[دنیا]]، ره‌توشه‌ای برگیرید که شما را فردای [[رستاخیز]] نگهبان باشد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۶۴ و نیز خطبه ۲۸</ref>. در توصیف [[پرهیزکاران]]، توشه‌برگیری را از ویژگی‌های آنان می‌داند: مهلت [[دنیا]] را [[غنیمت]] شمرد و پیش از [[مرگ]] خود را آماده ساخت و از [[اعمال]] [[نیکو]]، توشه [[آخرت]] برگرفت<ref>نهج البلاغه، خطبه‌های ۸۶ و ۲۳۰ و نامه ۳۱</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 721.</ref>.
##'''فراخوانی به ره‌توشه برگرفتن:''' [[امام]] {{ع}} در چند مورد به زاد و توشه گرفتن [[دعوت]] می‌کند: پس در این [[دنیا]]، ره‌توشه‌ای برگیرید که شما را فردای [[رستاخیز]] نگهبان باشد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۶۴ و نیز خطبه ۲۸</ref>. در توصیف [[پرهیزکاران]]، توشه‌برگیری را از ویژگی‌های آنان می‌داند: مهلت [[دنیا]] را [[غنیمت]] شمرد و پیش از [[مرگ]] خود را آماده ساخت و از [[اعمال]] [[نیکو]]، توشه [[آخرت]] برگرفت<ref>نهج البلاغه، خطبه‌های ۸۶ و ۲۳۰ و نامه ۳۱</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 721.</ref>.
##'''[[ضرورت]] توشه‌ برگرفتن:''' [[امام علی]] {{ع}} [[ضرورت]] سفارش خود را این‌گونه بیان می‌دارد: در روزگار فناپذیر، برای ایام [و [[آخرت]]] جاوید، توشه فراهم آورید، زیرا شما به‌سان کاروانی متوقف هستید که نمی‌دانند چه وقت [[فرمان]] به حرکت می‌یابند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۵۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
##'''[[ضرورت]] توشه‌ برگرفتن:''' [[امام علی]] {{ع}} [[ضرورت]] سفارش خود را این‌گونه بیان می‌دارد: در روزگار فناپذیر، برای ایام [و [[آخرت]]] جاوید، توشه فراهم آورید، زیرا شما به‌سان کاروانی متوقف هستید که نمی‌دانند چه وقت [[فرمان]] به حرکت می‌یابند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۵۷</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
##'''بدترین و [[بهترین]] ره‌توشه:''' [[امام]] {{ع}} بدترین ره‌توشه معاد را [[دشمنی]] با [[بندگان خدا]] می‌داند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۲۱</ref> و تقوای [[خداوند]] را [[برترین]] [[ذخیره]] [[آخرت]] معرفی می‌کند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۰</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
##'''بدترین و [[بهترین]] ره‌توشه:''' [[امام]] {{ع}} بدترین ره‌توشه معاد را [[دشمنی]] با [[بندگان خدا]] می‌داند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۲۱</ref> و تقوای [[خداوند]] را [[برترین]] [[ذخیره]] [[آخرت]] معرفی می‌کند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۰</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
==توصیف معاد (و [[آخرت]] و [[قیامت]])==
==توصیف معاد (و [[آخرت]] و [[قیامت]])==
*[[امام علی]] {{ع}} به توصیف معاد و ترسیم صحنه‌های [[قیامت]] و ذکر نشانه‌های [[آخرت]] و بیان ویژگی‌ها و [[دلیل]] وقوع و [[ضرورت]] [[شناخت]] آن می‌پردازد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
*[[امام علی]] {{ع}} به توصیف معاد و ترسیم صحنه‌های [[قیامت]] و ذکر نشانه‌های [[آخرت]] و بیان ویژگی‌ها و [[دلیل]] وقوع و [[ضرورت]] [[شناخت]] آن می‌پردازد<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
#'''توصیف معاد و ترسیم [[قیامت]]:''' [[امام علی]] {{ع}} به فرا رسیدن [[قیامت]] و [[برانگیخته شدن]] [[انسان‌ها]] و ترسیم صحنه‌های شکوهمند و وحشت‌زای [[قیامت]] و بیان حالات [[مردم]] می‌پردازد: چون رشته [[کارها]] از هم گسست و روزگاران سپری شد و [[رستاخیز]] [[مردم]] فرا رسید، [[خداوند]] آن‌ها را از درون گورها یا آشیانه‌های پرندگان یا کنام درندگان یا هر جای دیگر که [[مرگ]] بر زمینشان زده است، بیرون آورد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
#'''توصیف معاد و ترسیم [[قیامت]]:''' [[امام علی]] {{ع}} به فرا رسیدن [[قیامت]] و [[برانگیخته شدن]] [[انسان‌ها]] و ترسیم صحنه‌های شکوهمند و وحشت‌زای [[قیامت]] و بیان حالات [[مردم]] می‌پردازد: چون رشته [[کارها]] از هم گسست و روزگاران سپری شد و [[رستاخیز]] [[مردم]] فرا رسید، [[خداوند]] آن‌ها را از درون گورها یا آشیانه‌های پرندگان یا کنام درندگان یا هر جای دیگر که [[مرگ]] بر زمینشان زده است، بیرون آورد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۳</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
#'''توصیف حالات [[مردم]] در [[قیامت]]:'''[[مردم]] در آن روز ([[روز رستاخیز]]) خاضعانه بر پای ایستاده‌اند و عرق از چهره‌هایشان به دهان‌هایشان روان است. لرزش [[زمین]] می‌لرزاندشان. [[نیکو]] حال‌ترین آن‌ها کسی است که برای خود جای پایی بیابد و برای [[آسایش]] خود مکانی فراخ<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
#'''توصیف حالات [[مردم]] در [[قیامت]]:'''[[مردم]] در آن روز ([[روز رستاخیز]]) خاضعانه بر پای ایستاده‌اند و عرق از چهره‌هایشان به دهان‌هایشان روان است. لرزش [[زمین]] می‌لرزاندشان. [[نیکو]] حال‌ترین آن‌ها کسی است که برای خود جای پایی بیابد و برای [[آسایش]] خود مکانی فراخ<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۲</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
#'''ترسیم صحنه‌های [[قیامت]]:''' [[آسمان]] را در جنبش آورد و بشکافد و [[زمین]] را به لرزه درآورد و باژگونه کند و کوه‌هایش را از جای برکَنَد و پراکنده سازد و از هیبت جلال او و از [[خوف]] سطوت او بر یکدیگر کوبیده شوند و هر چه در آن‌هاست بیرون افتد و آن‌ها را پس از کهنه شدن، نو کند و پس از پراکنده، گردآورد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹ و نیز خطبه‌های ۱۵۷، ۱۹۰ و ۱۹۵</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
#'''ترسیم صحنه‌های [[قیامت]]:''' [[آسمان]] را در جنبش آورد و بشکافد و [[زمین]] را به لرزه درآورد و باژگونه کند و کوه‌هایش را از جای برکَنَد و پراکنده سازد و از هیبت جلال او و از [[خوف]] سطوت او بر یکدیگر کوبیده شوند و هر چه در آن‌هاست بیرون افتد و آن‌ها را پس از کهنه شدن، نو کند و پس از پراکنده، گردآورد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹ و نیز خطبه‌های ۱۵۷، ۱۹۰ و ۱۹۵</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
#'''توصیف [[بهشت]]:''' اگر به‌چشم [[دل]] خود، توصیفی را که از [[بهشت]] برای تو می‌شود بنگری، از آن که دنیاست، از خواهش‌ها و لذت‌ها و مناظر آراسته‌اش، [[دل]] برخواهی کند و اندیشه‌ات حیران ماند. چون در آواز به‌هم خوردن برگ‌های درختانش بیندیشی، درختانی که برکناره‌های رودهایش روییده‌اند و ریشه در تپه‌های مشک فروبرده‌اند، خوشه‌های مرواریدتر از شاخه‌های نازک و درشت آن‌ها آویزان است. میوه‌های گونه‌گون در غلاف گل‌ها جای گرفته‌اند و بی‌هیچ رنجی آن‌ها را [[توان]] چید و همان‌گونه که چیننده را آرزوست و در درسترسش قرار می‌گیرند. برای [[بهشتیان]] در پیرامون قصرهایشان عسل‌های پالوده و شراب‌های صافی در گردش آرند. اینان مردمی بوده‌اند که در این دنیای فانی، مشمول [[کرامت]] پروردگارشان بوده‌اند تا به سرای [[آخرت]] رسیدند و از [[رنج]] سفر بر آسودند. ای شنونده، اگر برای رسیدن به آن مناظر زیبا [[دل]] مشغول داری، هر آینه به [[شوق]] وصال آن، [[جان]] از تنت به پرواز آید و برای رفتن و رسیدن چنان شتاب کنی که از همین مجلس من رخت به کنار مردگان کشی<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۶۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
#'''توصیف [[بهشت]]:''' اگر به‌چشم [[دل]] خود، توصیفی را که از [[بهشت]] برای تو می‌شود بنگری، از آن که دنیاست، از خواهش‌ها و لذت‌ها و مناظر آراسته‌اش، [[دل]] برخواهی کند و اندیشه‌ات حیران ماند. چون در آواز به‌هم خوردن برگ‌های درختانش بیندیشی، درختانی که برکناره‌های رودهایش روییده‌اند و ریشه در تپه‌های مشک فروبرده‌اند، خوشه‌های مرواریدتر از شاخه‌های نازک و درشت آن‌ها آویزان است. میوه‌های گونه‌گون در غلاف گل‌ها جای گرفته‌اند و بی‌هیچ رنجی آن‌ها را [[توان]] چید و همان‌گونه که چیننده را آرزوست و در درسترسش قرار می‌گیرند. برای [[بهشتیان]] در پیرامون قصرهایشان عسل‌های پالوده و شراب‌های صافی در گردش آرند. اینان مردمی بوده‌اند که در این دنیای فانی، مشمول [[کرامت]] پروردگارشان بوده‌اند تا به سرای [[آخرت]] رسیدند و از [[رنج]] سفر بر آسودند. ای شنونده، اگر برای رسیدن به آن مناظر زیبا [[دل]] مشغول داری، هر آینه به [[شوق]] وصال آن، [[جان]] از تنت به پرواز آید و برای رفتن و رسیدن چنان شتاب کنی که از همین مجلس من رخت به کنار مردگان کشی<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۶۴</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 722.</ref>.
#'''تصویری از [[جهنم]]:''' و دشوارتر چیز آن‌جا، بلای فرود آمدن است در گرمی [[جهنم]] و بریان شدن در آتشی که زبانه زند، پی هم، و تیز گشتن بانگ آن هر دم. نه لختی آسوده بودن و نه راحتی، تا بدان [[رنج]] را زدودن؛ نه نیرویی بازدارنده تا در [[امان]] ماند و نه مرگی تا او را از این [[بلا]] برهاند و نه خوابی سبک تا آرامشی رساند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
#'''تصویری از [[جهنم]]:''' و دشوارتر چیز آن‌جا، بلای فرود آمدن است در گرمی [[جهنم]] و بریان شدن در آتشی که زبانه زند، پی هم، و تیز گشتن بانگ آن هر دم. نه لختی آسوده بودن و نه راحتی، تا بدان [[رنج]] را زدودن؛ نه نیرویی بازدارنده تا در [[امان]] ماند و نه مرگی تا او را از این [[بلا]] برهاند و نه خوابی سبک تا آرامشی رساند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۲</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
#'''نزدیک بودن [[قیامت]]:''' [[امام]] {{ع}} وقوع امر [[قیامت]] را نزدیک و ماندن در [[دنیا]] را کوتاه می‌داند: زمان کوچ [و سفر [[قیامت]]] نزدیک است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۸۷  نیز حکمت ۱۶۸</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
#'''نزدیک بودن [[قیامت]]:''' [[امام]] {{ع}} وقوع امر [[قیامت]] را نزدیک و ماندن در [[دنیا]] را کوتاه می‌داند: زمان کوچ [و سفر [[قیامت]]] نزدیک است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۸۷  نیز حکمت ۱۶۸</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
#'''سرای [[آخرت]]، سرای باقی:''' [[آخرت]] برای ماندن است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۰۳ و نیز خطبه‌های ۱۳۳ و ۱۸۸</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
#'''سرای [[آخرت]]، سرای باقی:''' [[آخرت]] برای ماندن است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۰۳ و نیز خطبه‌های ۱۳۳ و ۱۸۸</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
#'''[[دنیا]] محل عمل، [[قیامت]] محل [[حسابرسی]]:''' امروز، روز عمل است نه حساب و فردا، روز حساب است نه عمل<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
#'''[[دنیا]] محل عمل، [[قیامت]] محل [[حسابرسی]]:''' امروز، روز عمل است نه حساب و فردا، روز حساب است نه عمل<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۲</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
==[[مرگ‌آگاهی]]==
==[[مرگ‌آگاهی]]==
*[[مرگ]] و پایان [[زندگی]] این جهانی امری حتمی است که همه [[انسان‌ها]] از وقوع آن آگاه‌اند، گرچه [[انسان‌ها]] به [[دلیل]] کام‌جویی‌ها و [[غرق]] شدن در فریبایی [[دنیا]] از آن غافل می‌شوند و خود را به [[غفلت]] می‌زنند. [[امام]] بر این موضوع تأکید دارد و هشدار می‌دهد: به [[خدا]] [[سوگند]]، سخنی است به جد، نه بازیچه، سخنی است راست، نه [[دروغ]]؛ و آن، سخن [[مرگ]] است، که چاوش آن بانگ [[دعوت]] خد به گوش همه رسانید و ساربان خداخوانش مسافران را با شتاب فراخواند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
*[[مرگ]] و پایان [[زندگی]] این جهانی امری حتمی است که همه [[انسان‌ها]] از وقوع آن آگاه‌اند، گرچه [[انسان‌ها]] به [[دلیل]] کام‌جویی‌ها و [[غرق]] شدن در فریبایی [[دنیا]] از آن غافل می‌شوند و خود را به [[غفلت]] می‌زنند. [[امام]] بر این موضوع تأکید دارد و هشدار می‌دهد: به [[خدا]] [[سوگند]]، سخنی است به جد، نه بازیچه، سخنی است راست، نه [[دروغ]]؛ و آن، سخن [[مرگ]] است، که چاوش آن بانگ [[دعوت]] خد به گوش همه رسانید و ساربان خداخوانش مسافران را با شتاب فراخواند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۲</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
*فرارسیدن زمان [[مرگ]] و آغاز سفر [[انسان]] به [[جهان آخرت]] امری ضروری و حتمی است و جز [[خداوند]] هیچ‌کس از زمان و شرایط و کیفیت وقوع آن [[آگاهی]] ندارد. از این‌رو در سفارش‌های خود به [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} فرمود: تو صید در کمین نشسته صیادی که هیچت گریزگاهی نیست؛ پس به‌هوش باش و بترس از این‌که [[مرگ]] درحال [[گناه]] و [[زشتی]] در رسد<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref>. حال‌ که [[سفر آخرت]]، سفری حتمی و طولانی است، پس [[آدمی]] باید خود را برای این سفر آماده کند: هر که دوری سفر را در نظر آورد، خد را برای آن مهیا دارد<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۸۰</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
*فرارسیدن زمان [[مرگ]] و آغاز سفر [[انسان]] به [[جهان آخرت]] امری ضروری و حتمی است و جز [[خداوند]] هیچ‌کس از زمان و شرایط و کیفیت وقوع آن [[آگاهی]] ندارد. از این‌رو در سفارش‌های خود به [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} فرمود: تو صید در کمین نشسته صیادی که هیچت گریزگاهی نیست؛ پس به‌هوش باش و بترس از این‌که [[مرگ]] درحال [[گناه]] و [[زشتی]] در رسد<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref>. حال‌ که [[سفر آخرت]]، سفری حتمی و طولانی است، پس [[آدمی]] باید خود را برای این سفر آماده کند: هر که دوری سفر را در نظر آورد، خد را برای آن مهیا دارد<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۸۰</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 723.</ref>.
==راه‌های [[آخرت‌گرایی]]==
==راه‌های [[آخرت‌گرایی]]==
*[[امام]] {{ع}} برای گرایش به [[آخرت]]، راه‌کارهایی ارائه می‌دهد، همچون عمل و [[تلاش]] در [[دنیا]] [در مسیر [[آخرت]]]، برخورداری از فرصت‌های آن همچون [[توبه]] و نیز پرهیز از [[گناهان]] و پرداختن به [[طاعت]] [[خداوند]] و...<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 724.</ref>.
*[[امام]] {{ع}} برای گرایش به [[آخرت]]، راه‌کارهایی ارائه می‌دهد، همچون عمل و [[تلاش]] در [[دنیا]] [در مسیر [[آخرت]]]، برخورداری از فرصت‌های آن همچون [[توبه]] و نیز پرهیز از [[گناهان]] و پرداختن به [[طاعت]] [[خداوند]] و...<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۷</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 724.</ref>.
==معاد و [[حسابرسی]]==
==معاد و [[حسابرسی]]==
*[[حسابرسی]] از ویژگی‌های اصلی معاد است: ... فردا، روز حساب است نه عمل<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۲</ref>.
*[[حسابرسی]] از ویژگی‌های اصلی معاد است: ... فردا، روز حساب است نه عمل<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۲</ref>.
*[[حسابرسی]] در معاد، با مطالبی همراه است:
*[[حسابرسی]] در معاد، با مطالبی همراه است:
#'''[[حسابرسی]] همه افراد:''' شخصی از [[امام]] پرسید که [[خداوند]] چگونه از [[مردم]] حساب می‌کشد، در حالی‌که [[مردم]] او را نمی‌بینند؟ [[امام]] فرمود: همان‌گونه که روزی‌شان می‌دهد و حال آن‌که نمی‌بینندش<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۰۰</ref>. همان‌گونه که [[خداوند]] [[رزق و روزی]] افراد را ضمانت کرده است و در هر شرایطی آن‌را [[اجابت]] می‌کند و آنان او را نمی‌بینند، همان‌گونه به حساب و کتاب آن‌ها نیز رسیدگی می‌کند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 724.</ref>.
#'''[[حسابرسی]] همه افراد:''' شخصی از [[امام]] پرسید که [[خداوند]] چگونه از [[مردم]] حساب می‌کشد، در حالی‌که [[مردم]] او را نمی‌بینند؟ [[امام]] فرمود: همان‌گونه که روزی‌شان می‌دهد و حال آن‌که نمی‌بینندش<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۰۰</ref>. همان‌گونه که [[خداوند]] [[رزق و روزی]] افراد را ضمانت کرده است و در هر شرایطی آن‌را [[اجابت]] می‌کند و آنان او را نمی‌بینند، همان‌گونه به حساب و کتاب آن‌ها نیز رسیدگی می‌کند<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 724.</ref>.
#'''[[حسابرسی]] دقیق همه [[اعمال]]:''' [[اعمال]] و رفتار همه [[انسان‌ها]] در [[دنیا]] موجب [[حسابرسی]] سخت در [[قیامت]] است:...در [[حلال]] [[دنیا]] حساب است و در حرامش، عقاب<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۲</ref>. همه اعمال [[دنیا]] در [[آخرت]] [[محاسبه]] می‌شود. ([[خداوند]] شما را) را به حساب آنچه گفته‌اید یا کرده‌اید خواهد رساند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۳</ref>. و این [[محاسبه]] بسیار دقیق است: [[خداوند تعالی]]، شما بندگانش را از اعمالتان می‌پرسد، چه [[خرد]] باشد و چه کلان، چه [[آشکار]] و چه [[پنهان]]<ref>نهج البلاغه، نامه ۲۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 724.</ref>.
#'''[[حسابرسی]] دقیق همه [[اعمال]]:''' [[اعمال]] و رفتار همه [[انسان‌ها]] در [[دنیا]] موجب [[حسابرسی]] سخت در [[قیامت]] است:...در [[حلال]] [[دنیا]] حساب است و در حرامش، عقاب<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۲</ref>. همه اعمال [[دنیا]] در [[آخرت]] [[محاسبه]] می‌شود. ([[خداوند]] شما را) را به حساب آنچه گفته‌اید یا کرده‌اید خواهد رساند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۳</ref>. و این [[محاسبه]] بسیار دقیق است: [[خداوند تعالی]]، شما بندگانش را از اعمالتان می‌پرسد، چه [[خرد]] باشد و چه کلان، چه [[آشکار]] و چه [[پنهان]]<ref>نهج البلاغه، نامه ۲۷</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 724.</ref>.
==[[احوال انسان‌ها در قیامت]]==
==[[احوال انسان‌ها در قیامت]]==
*[[امام علی]] {{ع}} برخی حالات [[انسان‌ها]] را در [[قیامت]] توصیف می‌کند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 724.</ref>.
*[[امام علی]] {{ع}} برخی حالات [[انسان‌ها]] را در [[قیامت]] توصیف می‌کند<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 724.</ref>.
#'''توصیف احوال عموم افراد:''' [[مردم]] در آن‌روز خاضعانه بر پای ایستاده‌اند و عرق از چهره‌هایشان به دهان‌هایشان روان است. لرزش [[زمین]] می‌لرزاندشان. نیکوحال‌ترین آن‌ها کسی است که برای خود جای پایی بیابد و برای [[آسایش]] خود مکانی فراخ<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۲ و نیز خطبه ۸۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 725.</ref>.
#'''توصیف احوال عموم افراد:''' [[مردم]] در آن‌روز خاضعانه بر پای ایستاده‌اند و عرق از چهره‌هایشان به دهان‌هایشان روان است. لرزش [[زمین]] می‌لرزاندشان. نیکوحال‌ترین آن‌ها کسی است که برای خود جای پایی بیابد و برای [[آسایش]] خود مکانی فراخ<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۲ و نیز خطبه ۸۳</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 725.</ref>.
#'''وصف حال اهل [[طاعت]] و اهل [[معصیت]]:''' [[انسان‌ها]] پس از حسابرسی در [[قیامت]] به دو دسته اهل [[طاعت]] و اهل [[معصیت]] تقسیم می‌شوند. [[امام]] {{ع}} حالات هر یک را توصیف می‌کند: اما آنان را که اهل طاعت‌اند، در جوار خویش، [[پاداش]] دهد و در سرای خود جاودان گرداند. جایی که فرود آمدگانش رخت به جای دیگر نبرند و احوالشان دگرگون نشود و [[ترس]] به سراغشان نیاید و [[بیمار]] نگردند و با خطری رویاروی نشوند و [[رنج]] سفر [[تحمل]] نکنند. اما [[معصیت‌کاران]] را در بدترین خانه‌ها فرود آورد و زنجیر به گردن‌هایشان بسته شود، آن‌سان که پیشانی‌هایشان رسد. جامه‌ای از قطران و تکه‌های [[آتش]] سوزان بر آن‌ها پوشند. گرفتار [[عذاب]] شوند، عذابی سخت و سوزان. در خانه‌ای محبوس شوند، در آتشی غران با نفیری وحشت‌آور. چون زبانه‌اش بالا گیرد و بانگی هولناک از آن برآید، گرفتار آن، رخت به جایی نتواند برد و [[اسیر]] آن را کس قدیه [[آزادی]] ندهد و بندهایش را کس نگشاید. [[زندانیان]] را مدتی نیست که به پایان رسد و برای آن [[قوم]] زمانی نیست که سرآید<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 725.</ref>.
#'''وصف حال اهل [[طاعت]] و اهل [[معصیت]]:''' [[انسان‌ها]] پس از حسابرسی در [[قیامت]] به دو دسته اهل [[طاعت]] و اهل [[معصیت]] تقسیم می‌شوند. [[امام]] {{ع}} حالات هر یک را توصیف می‌کند: اما آنان را که اهل طاعت‌اند، در جوار خویش، [[پاداش]] دهد و در سرای خود جاودان گرداند. جایی که فرود آمدگانش رخت به جای دیگر نبرند و احوالشان دگرگون نشود و [[ترس]] به سراغشان نیاید و [[بیمار]] نگردند و با خطری رویاروی نشوند و [[رنج]] سفر [[تحمل]] نکنند. اما [[معصیت‌کاران]] را در بدترین خانه‌ها فرود آورد و زنجیر به گردن‌هایشان بسته شود، آن‌سان که پیشانی‌هایشان رسد. جامه‌ای از قطران و تکه‌های [[آتش]] سوزان بر آن‌ها پوشند. گرفتار [[عذاب]] شوند، عذابی سخت و سوزان. در خانه‌ای محبوس شوند، در آتشی غران با نفیری وحشت‌آور. چون زبانه‌اش بالا گیرد و بانگی هولناک از آن برآید، گرفتار آن، رخت به جایی نتواند برد و [[اسیر]] آن را کس قدیه [[آزادی]] ندهد و بندهایش را کس نگشاید. [[زندانیان]] را مدتی نیست که به پایان رسد و برای آن [[قوم]] زمانی نیست که سرآید<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 725.</ref>.
#'''توصیف احوال ستم‌کاران:''' احوال [[ستمگران]] در [[قیامت]]، بسی سخت‌تر از کسانی است که در [[دنیا]] بر آن‌ها [[ستم]] روا داشتند. روز بازخواست ستم‌دیده بر [[ستم‌کار]]، سخت‌تر است از روز [[قدرت]] [[ستم‌کار]] بر ستم‌دیده<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۴۱</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 725.</ref>.
#'''توصیف احوال ستم‌کاران:''' احوال [[ستمگران]] در [[قیامت]]، بسی سخت‌تر از کسانی است که در [[دنیا]] بر آن‌ها [[ستم]] روا داشتند. روز بازخواست ستم‌دیده بر [[ستم‌کار]]، سخت‌تر است از روز [[قدرت]] [[ستم‌کار]] بر ستم‌دیده<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۴۱</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 725.</ref>.
#'''توصیف [[بهشتیان]]:''' [[امام علی]] {{ع}} در خطبه‌ای، پس از ترسیم صحنه‌های [[قیامت]] و ذکر نشانه‌های آن، به توصیف [[اهل بهشت]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] می‌پردازد: و آنان‌را که از پروردگارشان ترسیده‌اند گروه‌گروه به [[بهشت]] می‌برند. از [[عذاب]] ایمن‌اند و از [[عتاب]] و [[سرزنش]] آزاد و از [[آتش]] دور. سرایشان مطمئن و از [[جایگاه]] و قرارگاه خود [[خشنود]]. اینان، کسانی بوده‌اند که اعمالشان در این [[دنیا]] [[پسندیده]] بود و چشمانشان اشک‌بار. آن‌که به یافتن [[آب]] [[اطمینان]] دارد، هرگز از [[تشنگی]] هلاک نمی‌شود...<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۰</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 725.</ref>.
#'''توصیف [[بهشتیان]]:''' [[امام علی]] {{ع}} در خطبه‌ای، پس از ترسیم صحنه‌های [[قیامت]] و ذکر نشانه‌های آن، به توصیف [[اهل بهشت]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] می‌پردازد: و آنان‌را که از پروردگارشان ترسیده‌اند گروه‌گروه به [[بهشت]] می‌برند. از [[عذاب]] ایمن‌اند و از [[عتاب]] و [[سرزنش]] آزاد و از [[آتش]] دور. سرایشان مطمئن و از [[جایگاه]] و قرارگاه خود [[خشنود]]. اینان، کسانی بوده‌اند که اعمالشان در این [[دنیا]] [[پسندیده]] بود و چشمانشان اشک‌بار. آن‌که به یافتن [[آب]] [[اطمینان]] دارد، هرگز از [[تشنگی]] هلاک نمی‌شود...<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۰</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 725.</ref>.
==پانویس==
==پانویس==
{{یادآوری پانویس}}
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس2}}
{{پانویس2}}
۲۱۸٬۱۲۲

ویرایش