نبوت در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار'
جز (جایگزینی متن - 'ref>[[دانشنامه نهج البلاغه' به 'ref>دین‌پرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه') |
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار') |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
=== غفلت‌پذیری [[عقل]] [[آدمی]] و [[نیاز]] او به رسولی بیدارکننده === | === غفلت‌پذیری [[عقل]] [[آدمی]] و [[نیاز]] او به رسولی بیدارکننده === | ||
در آموزه‌های [[حضرت امیر]] {{ع}} [[عقل]] در عین [[حجیت]] مستقل خود، [[نیازمند]] [[تعلیم]] است. به تعبیر دیگر، [[عقل انسان]] مانند چراغ روشنی است که باید گردوغبار را از سیمای آن زدود تا [[نور]] آن | در آموزه‌های [[حضرت امیر]] {{ع}} [[عقل]] در عین [[حجیت]] مستقل خود، [[نیازمند]] [[تعلیم]] است. به تعبیر دیگر، [[عقل انسان]] مانند چراغ روشنی است که باید گردوغبار را از سیمای آن زدود تا [[نور]] آن آشکار شود. این زدودن کار [[انبیا]] و اولیاست. از این‌رو در [[خطبه]] اول [[نهج البلاغه]] درباره رهاورد [[بعثت انبیا]] فرمود: [[خداوند]] [[پیامبران]] خود را میان خلقش [[مبعوث]] فرمود و آن‌ها را پی‌درپی به سویشان اعزام کرد تا [[وفاداری]] به [[پیمان]] [[فطرت]] را از آنان بازجویند و [[نعمت]] فراموش‌شده را به یادشان آورند و با [[ابلاغ]] [[احکام الهی]]، [[حجت خدا]] را بر آن‌ها تمام کنند و گنج‌های پنهان [[عقل‌ها]] را آشکار سازند<ref>{{متن حدیث|فَبَعَثَ فِيهِمْ رُسُلَهُ وَ وَاتَرَ إِلَيْهِمْ أَنْبِيَاءَهُ لِيَسْتَأْدُوهُمْ مِيثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ يُذَكِّرُوهُمْ مَنْسِيَّ نِعْمَتِهِ وَ يَحْتَجُّوا عَلَيْهِمْ بِالتَّبْلِيغِ وَ يُثِيرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۲۰.</ref>. | ||
به‌کارگیری واژه دفائن در [[کلام امام]] {{ع}} استعاره لطیفی است، چون گوهرهای [[خرد]] و نتایج [[اندیشه]] در وجود [[انسان‌ها]] به‌صورت بالقوه موجود است و به گنجینه‌های نهفته شباهت دارد و استعاره آوردن دفینه برای آن‌ها، شکلی زیبا یافته است. این‌که [[امام علی]] {{ع}} [[معارف]] [[عقلی]] را به گنج‌های زیر [[خاک]] [[تشبیه]] کرده که [[پیامبران]] عهده‌دار استخراج آن هستند، حاکی از نقش [[رسولان الهی]] در [[بیداری]] و غفلت‌زدایی از چهره عقل‌هاست. البته [[عقل]]، پس از این هویدایی، شیفته و همراه بیدارکننده خویش خواهد شد<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۲۰.</ref>. | به‌کارگیری واژه دفائن در [[کلام امام]] {{ع}} استعاره لطیفی است، چون گوهرهای [[خرد]] و نتایج [[اندیشه]] در وجود [[انسان‌ها]] به‌صورت بالقوه موجود است و به گنجینه‌های نهفته شباهت دارد و استعاره آوردن دفینه برای آن‌ها، شکلی زیبا یافته است. این‌که [[امام علی]] {{ع}} [[معارف]] [[عقلی]] را به گنج‌های زیر [[خاک]] [[تشبیه]] کرده که [[پیامبران]] عهده‌دار استخراج آن هستند، حاکی از نقش [[رسولان الهی]] در [[بیداری]] و غفلت‌زدایی از چهره عقل‌هاست. البته [[عقل]]، پس از این هویدایی، شیفته و همراه بیدارکننده خویش خواهد شد<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۲۰.</ref>. | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
=== نیاز [[هدایتگر]] [[الهی]] برای راه‌یابی به [[کمالات]] و ایمنی از مهلکه‌های [[دنیا]] و آخرت === | === نیاز [[هدایتگر]] [[الهی]] برای راه‌یابی به [[کمالات]] و ایمنی از مهلکه‌های [[دنیا]] و آخرت === | ||
[[انسان]] با [[درک]] این [[حقیقت]] که آفریدگاری عالم و [[حکیم]] دارد، با این سؤال مواجه می‌شود که [[آفریدگار]] علیم و [[حکیم]]، چه قصدی از [[آفرینش]] او داشته است و [[انسان]] به‌عنوان مخلوق، چه کارهایی را باید در قبال [[خالق]] خویش انجام دهد و توانایی‌های شگرف خویش را چگونه می‌تواند شکوفا سازد. [[لطف]] و [[حکمت خداوند]] اقتضا می‌کند که قصد خود را از [[آفرینش انسان]] برنامه رشد و کمال او بیان کند و [[آدمی]] را در [[شناخت]] و پیمودن مسیر تعالی و بالندگی ره نماید. همین موضوع است که [[ضرورت]] [[نیاز]] به [[پیامبران]] را | [[انسان]] با [[درک]] این [[حقیقت]] که آفریدگاری عالم و [[حکیم]] دارد، با این سؤال مواجه می‌شود که [[آفریدگار]] علیم و [[حکیم]]، چه قصدی از [[آفرینش]] او داشته است و [[انسان]] به‌عنوان مخلوق، چه کارهایی را باید در قبال [[خالق]] خویش انجام دهد و توانایی‌های شگرف خویش را چگونه می‌تواند شکوفا سازد. [[لطف]] و [[حکمت خداوند]] اقتضا می‌کند که قصد خود را از [[آفرینش انسان]] برنامه رشد و کمال او بیان کند و [[آدمی]] را در [[شناخت]] و پیمودن مسیر تعالی و بالندگی ره نماید. همین موضوع است که [[ضرورت]] [[نیاز]] به [[پیامبران]] را آشکار می‌کند. از این‌رو نقش هدایتی [[پیامبران]]، به‌خصوص [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در بیانات [[امام]] {{ع}}، بسیار به‌چشم می‌خورد. [[امام]] درباره [[دعوت]] [[هدایتگر]] و بدعت‌زدای [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: [[خداوند]] پیامبرش را با نوری درخشان و برهانی آشکار و راهی روشن و کتابی [[هدایتگر]] برانگیخت... [[خدا]] او را با برهانی کامل و کافی و پندهای [[شفابخش]] و دعوتی جبران‌کننده کاستی‌ها فرستاد. با فرستادن [[پیامبر]] {{صل}} شریعت‌های ناشناخته را شناساند و ریشه بدعت‌های راه‌یافته در [[ادیان آسمانی]] را قطع کرد و [[احکام]] و مقررات [[الهی]] را بیان فرمود<ref>{{متن حدیث|ابْتَعَثَهُ بِالنُّورِ الْمُضِيءِ وَ الْبُرْهَانِ الْجَلِيِّ وَ الْمِنْهَاجِ الْبَادِي وَ الْكِتَابِ الْهَادِي. أُسْرَتُهُ خَيْرُ أُسْرَةٍ وَ شَجَرَتُهُ خَيْرُ شَجَرَةٍ، أَغْصَانُهَا مُعْتَدِلَةٌ وَ ثِمَارُهَا مُتَهَدِّلَةٌ، مَوْلِدُهُ بِمَكَّةَ وَ هِجْرَتُهُ بِطَيْبَةَ، عَلَا بِهَا ذِكْرُهُ وَ امْتَدَّ مِنْهَا صَوْتُهُ، أَرْسَلَهُ بِحُجَّةٍ كَافِيَةٍ وَ مَوْعِظَةٍ شَافِيَةٍ وَ دَعْوَةٍ مُتَلَافِيَةٍ، أَظْهَرَ بِهِ الشَّرَائِعَ الْمَجْهُولَةَ وَ قَمَعَ بِهِ الْبِدَعَ الْمَدْخُولَةَ وَ بَيَّنَ بِهِ الْأَحْكَامَ الْمَفْصُولَةَ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۶۰</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۲۱.</ref>. | ||
هم‌چنین درباره [[رسالت پیامبر]] اکرم می‌فرماید: [[خدا]] او را با حجت‌های [[الزام]] کننده و [[پیروزی]] | هم‌چنین درباره [[رسالت پیامبر]] اکرم می‌فرماید: [[خدا]] او را با حجت‌های [[الزام]] کننده و [[پیروزی]] آشکار و راه روشن فرستاد. پس [[رسالت]] خود را آشکارا رساند، [[مردم]] ار به راه راست واداشت و آن را به همگان نشان داد، نشانه‌های [[هدایت]] را برافراشت و چراغ‌های روشن را بر سر راه [[آدمیان]] گرفت. رشته‌های [[اسلام]] را [[استوار]] و دستگیره‌های [[ایمان]] را محکم و پایدار کرد<ref>{{متن حدیث|وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ الصَّفِيُّ وَ أَمِينُهُ الرَّضِيُّ (صلى الله عليه و آله)؛ أَرْسَلَهُ بِوُجُوبِ الْحُجَجِ وَ ظُهُورِ الْفَلَجِ وَ إِيضَاحِ الْمَنْهَجِ؛ فَبَلَّغَ الرِّسَالَةَ صَادِعاً بِهَا، وَ حَمَلَ عَلَى الْمَحَجَّةِ دَالًّا عَلَيْهَا، وَ أَقَامَ أَعْلَامَ الِاهْتِدَاءِ وَ مَنَارَ الضِّيَاءِ، وَ جَعَلَ أَمْرَاسَ الْإِسْلَامِ مَتِينَةً، وَ عُرَى الْإِيمَانِ وَثِيقَةً}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۲۲۷؛ نیز نک: خطبه‌های ۱۰۷ و ۱۵۰</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۲۲.</ref>. | ||
[[امام]] درباره فرجام [[پیروی]] نکردن از [[دعوت الهی]] [[پیامبر]] فرموده است: پس پیروی‌کننده باید از [[پیامبر]] {{صل}} [[پیروی]] کند، به دنبال او راه رود و قدم برجای قدم او بگذارد، وگرنه از [[هلاکت]] ایمن نباشد<ref>{{متن حدیث|فَتَأَسَّى مُتَأَسٍّ بِنَبِيِّهِ وَ اقْتَصَّ أَثَرَهُ وَ وَلَجَ مَوْلِجَهُ وَ إِلَّا فَلَا يَأْمَنِ الْهَلَكَةَ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۵۹</ref>. این عبارت نشان می‌دهد که [[سلوک]] به دور از گژی‌ها در [[مسیر کمال]]، منحصر در [[پیروی از پیامبر]] {{صل}} است<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۲۲.</ref>. | [[امام]] درباره فرجام [[پیروی]] نکردن از [[دعوت الهی]] [[پیامبر]] فرموده است: پس پیروی‌کننده باید از [[پیامبر]] {{صل}} [[پیروی]] کند، به دنبال او راه رود و قدم برجای قدم او بگذارد، وگرنه از [[هلاکت]] ایمن نباشد<ref>{{متن حدیث|فَتَأَسَّى مُتَأَسٍّ بِنَبِيِّهِ وَ اقْتَصَّ أَثَرَهُ وَ وَلَجَ مَوْلِجَهُ وَ إِلَّا فَلَا يَأْمَنِ الْهَلَكَةَ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۵۹</ref>. این عبارت نشان می‌دهد که [[سلوک]] به دور از گژی‌ها در [[مسیر کمال]]، منحصر در [[پیروی از پیامبر]] {{صل}} است<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۲۲.</ref>. | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
پس از [[لزوم]] [[اقتدا]] به [[رسول خدا]] {{صل}} در مورد آن حضرت می‌فرماید: [[پیامبر]] {{صل}} از [[دنیا]] چندان نخورد که دهان را پر کند و به [[دنیا]] با گوشه چشم نگریست. دو پهلویش از تمام [[مردم]] فرورفته‌تر و شکمش از همه خالی‌تر بود. [[دنیا]] را به او نشاندادند، اما نپذیرفت و چون دانست [[خدا]] چیزی را [[دشمن]] می‌دارد آن را [[دشمن]] داشت و چیزی را که [[خدا]] [[خوار]] شمرده، آن را [[خوار]] انگاشت و چیزی را که [[خدا]] کوچک شمرده، کوچک را که [[خدا]] [[خوار]] شمردهف آن را [[خوار]] انگاشت و چیزی را که [[خدا]] کوچک شمرده، کوچک و ناچیز می‌دانست. اگر در ما نباشد جز آن‌که آنچه را [[خدا]] و پیامبرش [[دشمن]] می‌دارند، [[دوست]] بداریم یا آنچه را [[خدا]] و پیامبرش کوچک شمارند، بزرگ بداریم، برای نشان دادن [[دشمنی]] ما با [[خدا]] و [[سرپیچی]] از فرمان‌های او کافی است!<ref>{{متن حدیث|قَضَمَ الدُّنْيَا قَضْماً وَ لَمْ يُعِرْهَا طَرْفاً، أَهْضَمُ أَهْلِ الدُّنْيَا كَشْحاً وَ أَخْمَصُهُمْ مِنَ الدُّنْيَا بَطْناً. عُرِضَتْ عَلَيْهِ الدُّنْيَا فَأَبَى أَنْ يَقْبَلَهَا وَ عَلِمَ أَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَبْغَضَ شَيْئاً فَأَبْغَضَهُ وَ حَقَّرَ شَيْئاً فَحَقَّرَهُ وَ صَغَّرَ شَيْئاً فَصَغَّرَهُ. وَ لَوْ لَمْ يَكُنْ فِينَا إِلَّا حُبُّنَا مَا أَبْغَضَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ تَعْظِيمُنَا مَا صَغَّرَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ لَكَفَى بِهِ شِقَاقاً لِلَّهِ وَ مُحَادَّةً عَنْ أَمْرِ اللَّهِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۵۹</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۲۷.</ref>. | پس از [[لزوم]] [[اقتدا]] به [[رسول خدا]] {{صل}} در مورد آن حضرت می‌فرماید: [[پیامبر]] {{صل}} از [[دنیا]] چندان نخورد که دهان را پر کند و به [[دنیا]] با گوشه چشم نگریست. دو پهلویش از تمام [[مردم]] فرورفته‌تر و شکمش از همه خالی‌تر بود. [[دنیا]] را به او نشاندادند، اما نپذیرفت و چون دانست [[خدا]] چیزی را [[دشمن]] می‌دارد آن را [[دشمن]] داشت و چیزی را که [[خدا]] [[خوار]] شمرده، آن را [[خوار]] انگاشت و چیزی را که [[خدا]] کوچک شمرده، کوچک را که [[خدا]] [[خوار]] شمردهف آن را [[خوار]] انگاشت و چیزی را که [[خدا]] کوچک شمرده، کوچک و ناچیز می‌دانست. اگر در ما نباشد جز آن‌که آنچه را [[خدا]] و پیامبرش [[دشمن]] می‌دارند، [[دوست]] بداریم یا آنچه را [[خدا]] و پیامبرش کوچک شمارند، بزرگ بداریم، برای نشان دادن [[دشمنی]] ما با [[خدا]] و [[سرپیچی]] از فرمان‌های او کافی است!<ref>{{متن حدیث|قَضَمَ الدُّنْيَا قَضْماً وَ لَمْ يُعِرْهَا طَرْفاً، أَهْضَمُ أَهْلِ الدُّنْيَا كَشْحاً وَ أَخْمَصُهُمْ مِنَ الدُّنْيَا بَطْناً. عُرِضَتْ عَلَيْهِ الدُّنْيَا فَأَبَى أَنْ يَقْبَلَهَا وَ عَلِمَ أَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَبْغَضَ شَيْئاً فَأَبْغَضَهُ وَ حَقَّرَ شَيْئاً فَحَقَّرَهُ وَ صَغَّرَ شَيْئاً فَصَغَّرَهُ. وَ لَوْ لَمْ يَكُنْ فِينَا إِلَّا حُبُّنَا مَا أَبْغَضَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ تَعْظِيمُنَا مَا صَغَّرَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ لَكَفَى بِهِ شِقَاقاً لِلَّهِ وَ مُحَادَّةً عَنْ أَمْرِ اللَّهِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۵۹</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۲۷.</ref>. | ||
آن حضرت در [[خطبه]] دیگری به [[ساده‌زیستی]] برخی از [[پیامبران]] دیگر اشاره فرموده است: اگر می‌خواهی، [[موسی]] {{ع}} کلیم‌الله و [[زندگی]] او را تعریف کنم، آن‌جا که می‌گوید: "پروردگارا! من به آنچه از خیر به من عطا کنی محتاجم." به [[خدا]] [[سوگند]]، [[موسی]] {{ع}} جز قرص نانی که [[گرسنگی]] را برطرف سازد چیز دیگری نخواست، زیرا [[موسی]] از سبزیجات [[زمین]] می‌خورد، تا آن‌جا که بر اثر لاغری و [[آب]] شدن گوشت [[بدن]]، سبزی گیاه از پشت پرده شکم او | آن حضرت در [[خطبه]] دیگری به [[ساده‌زیستی]] برخی از [[پیامبران]] دیگر اشاره فرموده است: اگر می‌خواهی، [[موسی]] {{ع}} کلیم‌الله و [[زندگی]] او را تعریف کنم، آن‌جا که می‌گوید: "پروردگارا! من به آنچه از خیر به من عطا کنی محتاجم." به [[خدا]] [[سوگند]]، [[موسی]] {{ع}} جز قرص نانی که [[گرسنگی]] را برطرف سازد چیز دیگری نخواست، زیرا [[موسی]] از سبزیجات [[زمین]] می‌خورد، تا آن‌جا که بر اثر لاغری و [[آب]] شدن گوشت [[بدن]]، سبزی گیاه از پشت پرده شکم او آشکار بود. این‌گونه عبارات که در [[نهج البلاغه]] فراوان به‌چشم می‌خورد، حکایت از [[ساده‌زیستی]] [[پیامبران الهی]] دارد<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۲۷.</ref>. | ||
=== [[صبر]] و [[ایثار]] === | === [[صبر]] و [[ایثار]] === | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
=== [[آزمایش]] [[بندگان]] در [[اطاعت]] از [[رسولان الهی]] === | === [[آزمایش]] [[بندگان]] در [[اطاعت]] از [[رسولان الهی]] === | ||
[[ارسال رسولان]] از سوی [[خداوند سبحان]]، اسباب [[امتحان]] [[انسان‌ها]] در موضوع [[بندگی]] است. پذیرش و [[تبعیت]] از [[پیامبران]]، [[حقیقت]] فرمان‌بری یا [[عصیان]] [[انسان‌ها]] را در برابر [[خدای متعال]] | [[ارسال رسولان]] از سوی [[خداوند سبحان]]، اسباب [[امتحان]] [[انسان‌ها]] در موضوع [[بندگی]] است. پذیرش و [[تبعیت]] از [[پیامبران]]، [[حقیقت]] فرمان‌بری یا [[عصیان]] [[انسان‌ها]] را در برابر [[خدای متعال]] آشکار می‌کند. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌فرماید: بگو، اگر [[خدا]] را [[دوست]] می‌دارید از من [[پیروی]] کنید تا او نیز شما را [[دوست]] بدارد و گناهانتان را بیامرزد، که [[آمرزنده]] و [[مهربان]] است<ref>{{متن قرآن|قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ }}؛ سوره آل عمران، آیه ۳۱</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۳۰.</ref>. | ||
[[امام]] {{ع}}، چگونگی [[امتحان]] [[بندگان]] را به‌واسطه [[پیامبران]]، چنین بیان می‌فرماید: [[پیامبران]] [[انسان‌ها]] را با زبان [[راستی]] به راه [[حق]] فراخواندند. [[آگاه]] باشید که [[خداوند]] [به وسیله [[انبیاء]]] از درون [[بندگان]] پرده بر می‌گیرد، نه آن‌که بر [[اسرار]] پوشیده آنان [[آگاه]] نیست و بر آنچه در سینه‌ها نهفته دارند بی‌خبر است، بلکه می‌خواهد آنان را [[آزمایش]] کند تا معلوم شود کدام‌یک از ایشان [[اعمال]] [[نیکو]] انجام می‌دهد و [[پاداش]] برابر [[نیکوکاری]] و [[کیفر]] مکافات، درخور [[بدی‌ها]] باشد<ref>{{متن حدیث|فَدَعَاهُمْ بِلِسَانِ الصِّدْقِ إِلَى سَبِيلِ الْحَقِّ. أَلَا إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ كَشَفَ الْخَلْقَ كَشْفَةً، لَا أَنَّهُ جَهِلَ مَا أَخْفَوْهُ مِنْ مَصُونِ أَسْرَارِهِمْ وَ مَكْنُونِ ضَمَائِرِهِمْ، وَ لَكِنْ لِيَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا، فَيَكُونَ الثَّوَابُ جَزَاءً وَ الْعِقَابُ بَوَاءً}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۳۰.</ref>. | [[امام]] {{ع}}، چگونگی [[امتحان]] [[بندگان]] را به‌واسطه [[پیامبران]]، چنین بیان می‌فرماید: [[پیامبران]] [[انسان‌ها]] را با زبان [[راستی]] به راه [[حق]] فراخواندند. [[آگاه]] باشید که [[خداوند]] [به وسیله [[انبیاء]]] از درون [[بندگان]] پرده بر می‌گیرد، نه آن‌که بر [[اسرار]] پوشیده آنان [[آگاه]] نیست و بر آنچه در سینه‌ها نهفته دارند بی‌خبر است، بلکه می‌خواهد آنان را [[آزمایش]] کند تا معلوم شود کدام‌یک از ایشان [[اعمال]] [[نیکو]] انجام می‌دهد و [[پاداش]] برابر [[نیکوکاری]] و [[کیفر]] مکافات، درخور [[بدی‌ها]] باشد<ref>{{متن حدیث|فَدَعَاهُمْ بِلِسَانِ الصِّدْقِ إِلَى سَبِيلِ الْحَقِّ. أَلَا إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ كَشَفَ الْخَلْقَ كَشْفَةً، لَا أَنَّهُ جَهِلَ مَا أَخْفَوْهُ مِنْ مَصُونِ أَسْرَارِهِمْ وَ مَكْنُونِ ضَمَائِرِهِمْ، وَ لَكِنْ لِيَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا، فَيَكُونَ الثَّوَابُ جَزَاءً وَ الْعِقَابُ بَوَاءً}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۳۰.</ref>. | ||
جمله پایانی این [[کلام]]، حاکی از آن است که معلوم شدن احوال [[بندگان]] نه برای [[خداوند متعال]]، بلکه برای خود [[بندگان]] است تا استحقاق آن‌ها برای [[پاداش]] و [[عذاب]] | جمله پایانی این [[کلام]]، حاکی از آن است که معلوم شدن احوال [[بندگان]] نه برای [[خداوند متعال]]، بلکه برای خود [[بندگان]] است تا استحقاق آن‌ها برای [[پاداش]] و [[عذاب]] آشکار شود و برای کسی توهم [[ظلم]] و [[تبعیض]] ایجاد نشود. ان حضرت درباره کار سخت [[مستکبران]] و دنیازدگان در برابر [[امتحان]] فرموده است: پس همانا [[خداوند سبحان]] [[بندگان]] [[متکبر]] را با [[دوستان]] خود که در چشم آن‌ها ناتوان‌اند می‌آزماید.. اگر [[پیامبران الهی]] دارای چنان قدرتی بودند که [[مخالفت]] با آنان امکان نمی‌داشت و [[توانایی]] و عزتی می‌داشتند که هرگز مغلوب نمی‌شدند و [[سلطنت]] و [[حکومتی]] می‌داشتند که همه چشم‌ها به سوی آنان بود و [[مردم]] از راه‌های دور بار سفر به سوی آنان می‌بستند، در این حال [[مردم]] اندرزهایشان را آسان‌تر می‌پذیرفتند و در برابر آنان کمتر سرکشی می‌کردند و از روی [[ترس]] یا علاقه‌ای که به مادیات داشتند، [[تظاهر]] به [[ایمان]] می‌کردند. در آن صورت نیت‌های خالصانه و غیرخالصانه با هم آمیخته می‌شد و اهداف غیرالهی در ایمانشان راه می‌یافت و با انگیزه‌های گوناگون به سوی نیکی‌ها می‌شتافتند. اما [[خدای متعال]] [[اراده]] فرمود که [[پیروی]] از [[پیامبران]] و [[تصدیق]] [[کتب آسمانی]] و [[فروتنی]] در [[عبادت]] و [[تسلیم]] در برابر [[فرمان خدا]] و [[تسلیم]] [[طاعت]] [[خدا]] شدن با [[نیت]] [[خالص]]، تنها برای [[خدا]] صورت پذیرد و اهداف غیرخدایی در آن راه نیابد که هر مقدار [[آزمایش]] و مشکلات بزرگ‌تر باشد، [[ثواب]] و [[پاداش]] نیز بزرگ‌تر خواهد بود<ref>{{متن حدیث|فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ يَخْتَبِرُ عِبَادَهُ الْمُسْتَكْبِرِينَ فِي أَنْفُسِهِمْ بِأَوْلِيَائِهِ الْمُسْتَضْعَفِينَ فِي أَعْيُنِهِمْ. ...وَ لَوْ كَانَتِ الْأَنْبِيَاءُ أَهْلَ قُوَّةٍ لَا تُرَامُ وَ عِزَّةٍ لَا تُضَامُ وَ مُلْكٍ تُمَدُّ نَحْوَهُ أَعْنَاقُ الرِّجَالِ وَ تُشَدُّ إِلَيْهِ عُقَدُ الرِّحَالِ لَكَانَ ذَلِكَ أَهْوَنَ عَلَى الْخَلْقِ فِي الِاعْتِبَارِ وَ أَبْعَدَ لَهُمْ [مِنَ] فِي الِاسْتِكْبَارِ وَ لَآمَنُوا عَنْ رَهْبَةٍ قَاهِرَةٍ لَهُمْ أَوْ رَغْبَةٍ مَائِلَةٍ بِهِمْ فَكَانَتِ النِّيَّاتُ مُشْتَرَكَةً وَ الْحَسَنَاتُ مُقْتَسَمَةً، وَ لَكِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَرَادَ أَنْ يَكُونَ الِاتِّبَاعُ لِرُسُلِهِ وَ التَّصْدِيقُ بِكُتُبِهِ وَ الْخُشُوعُ لِوَجْهِهِ وَ الِاسْتِكَانَةُ لِأَمْرِهِ وَ الِاسْتِسْلَامُ لِطَاعَتِهِ أُمُوراً لَهُ خَاصَّةً لَا تَشُوبُهَا [يَشُوبُهَا] مِنْ غَيْرِهَا شَائِبَةٌ وَ كُلَّمَا كَانَتِ الْبَلْوَى وَ الِاخْتِبَارُ أَعْظَمَ كَانَتِ الْمَثُوبَةُ وَ الْجَزَاءُ أَجْزَلَ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۳۱.</ref>. | ||
این بیانات به [[بهترین]] شکل، گویای این [[حقیقت]] است که [[انسان‌ها]] در موضوع پذیرش و [[اطاعت]] از [[پیامبران الهی]] در معرض امتحانی سرنوشت‌ساز قرار دارند و تحقق این [[آزمون]]، یکی از نتایج [[بعثت]] [[رسولان]] است<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۳۱.</ref>. | این بیانات به [[بهترین]] شکل، گویای این [[حقیقت]] است که [[انسان‌ها]] در موضوع پذیرش و [[اطاعت]] از [[پیامبران الهی]] در معرض امتحانی سرنوشت‌ساز قرار دارند و تحقق این [[آزمون]]، یکی از نتایج [[بعثت]] [[رسولان]] است<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۳۱.</ref>. | ||
=== تذکار [[انسان‌ها]] به زندگانی ابدی === | === تذکار [[انسان‌ها]] به زندگانی ابدی === | ||
[[انبیا]] {{عم}} برای سوق دادن [[انسان‌ها]] به‌سوی [[کمالات انسانی]]، آنان را از ویژگی‌های [[دنیا]] و آفات دل‌بستگی به [[دنیا]] [[آگاه]] می‌کردند. [[حضرت امیر]] {{ع}} این موضوع را از ثمرات [[ارسال رسولان]] بیان داشته‌اند، چنان‌که می‌فرماید: [[خداوند]] [[دنیا]] را مسکن مخلوقات برگزید و [[پیامبران]] خود را برای [[هدایت]] [[جن]] و انس فرستاد تا [[دنیا]] را آن‌گونه که هست به آن‌ها بشناسانند و از زیان‌های [[دنیا]] بر حذر دارند و با مطرح کردن مثل‌ها، [[عیوب]] [[دنیا پرستی]] را نشان دهند و آنچه را که مایه [[عبرت]] است، تذکر دهند؛ از اسباب تندرستی و [[بیماری]]، از [[حلال]] و [[حرام]] [[دنیا]] و آنچه را که [[خداوند]] برای [[بندگان]] اطاعت‌کننده و نافرمان آماده کرده، یعنی [[بهشت]] و [[جهنم]] و [[تکریم]] و [[تحقیر]]، بازگو کنند<ref>{{متن حدیث|وَ هُوَ الَّذِي أَسْكَنَ الدُّنْيَا خَلْقَهُ وَ بَعَثَ إِلَى الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ رُسُلَهُ، لِيَكْشِفُوا لَهُمْ عَنْ غِطَائِهَا وَ لِيُحَذِّرُوهُمْ مِنْ ضَرَّائِهَا وَ لِيَضْرِبُوا لَهُمْ أَمْثَالَهَا وَ لِيُبَصِّرُوهُمْ عُيُوبَهَا، وَ لِيَهْجُمُوا عَلَيْهِمْ بِمُعْتَبَرٍ مِنْ تَصَرُّفِ مَصَاحِّهَا وَ أَسْقَامِهَا وَ حَلَالِهَا وَ حَرَامِهَا، وَ مَا أَعَدَّ اللَّهُ لِلْمُطِيعِينَ مِنْهُمْ وَ الْعُصَاةِ مِنْ جَنَّةٍ وَ نَارٍ وَ كَرَامَةٍ وَ هَوَانٍ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۲</ref>. این بیانات به‌خوبی نقش [[انبیای الهی]] در دریافت [[بینش]] صحیح [[انسان‌ها]] نسبت به [[دنیا]] و جلب توجه آن‌ها به سرای ابدی را | [[انبیا]] {{عم}} برای سوق دادن [[انسان‌ها]] به‌سوی [[کمالات انسانی]]، آنان را از ویژگی‌های [[دنیا]] و آفات دل‌بستگی به [[دنیا]] [[آگاه]] می‌کردند. [[حضرت امیر]] {{ع}} این موضوع را از ثمرات [[ارسال رسولان]] بیان داشته‌اند، چنان‌که می‌فرماید: [[خداوند]] [[دنیا]] را مسکن مخلوقات برگزید و [[پیامبران]] خود را برای [[هدایت]] [[جن]] و انس فرستاد تا [[دنیا]] را آن‌گونه که هست به آن‌ها بشناسانند و از زیان‌های [[دنیا]] بر حذر دارند و با مطرح کردن مثل‌ها، [[عیوب]] [[دنیا پرستی]] را نشان دهند و آنچه را که مایه [[عبرت]] است، تذکر دهند؛ از اسباب تندرستی و [[بیماری]]، از [[حلال]] و [[حرام]] [[دنیا]] و آنچه را که [[خداوند]] برای [[بندگان]] اطاعت‌کننده و نافرمان آماده کرده، یعنی [[بهشت]] و [[جهنم]] و [[تکریم]] و [[تحقیر]]، بازگو کنند<ref>{{متن حدیث|وَ هُوَ الَّذِي أَسْكَنَ الدُّنْيَا خَلْقَهُ وَ بَعَثَ إِلَى الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ رُسُلَهُ، لِيَكْشِفُوا لَهُمْ عَنْ غِطَائِهَا وَ لِيُحَذِّرُوهُمْ مِنْ ضَرَّائِهَا وَ لِيَضْرِبُوا لَهُمْ أَمْثَالَهَا وَ لِيُبَصِّرُوهُمْ عُيُوبَهَا، وَ لِيَهْجُمُوا عَلَيْهِمْ بِمُعْتَبَرٍ مِنْ تَصَرُّفِ مَصَاحِّهَا وَ أَسْقَامِهَا وَ حَلَالِهَا وَ حَرَامِهَا، وَ مَا أَعَدَّ اللَّهُ لِلْمُطِيعِينَ مِنْهُمْ وَ الْعُصَاةِ مِنْ جَنَّةٍ وَ نَارٍ وَ كَرَامَةٍ وَ هَوَانٍ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۲</ref>. این بیانات به‌خوبی نقش [[انبیای الهی]] در دریافت [[بینش]] صحیح [[انسان‌ها]] نسبت به [[دنیا]] و جلب توجه آن‌ها به سرای ابدی را آشکار می‌سازد<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۸۳۱.</ref>. | ||
=== [[پیامبران]]، [[عامل وحدت]] [[امت‌ها]] === | === [[پیامبران]]، [[عامل وحدت]] [[امت‌ها]] === | ||