سریه مرثد بن ابی‌مرثد در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

خبر [[شهادت]] [[یاران پیامبر]] در دو رخداد [[رجیع]] و بئر معونه، همزمان به [[حضرت]] رسید و ایشان تا یک‌ماه یا ۴۰ [[روز]] در [[نماز صبح]] خود، [[قبایل]] مسبب آن، از جمله [[بنی‌لحیان]] و ذکوان و [[رعل]] را، [[لعنت]] می‌کردند.<ref> المغازی، ج ۱، ص ۳۴۹ـ۳۵۰؛ صحیح البخاری، ج ۴، ص ۳۵؛ الوافی بالوفیات، ج ۱۶، ص ۳۲۱.</ref> بیشتر [[اهل]] [[مغازی]] در گزارش‌هایی کوتاه و مبهم، [[غزوه]] بنی‌لحیان را در [[سال ۶ هجری]] به قصد [[انتقام]] [[خون]] شهدای رجیع می‌دانند؛<ref> السیرة النبویه، ابن هشام، ج ۲، ص ۲۷۹ ـ ۲۸۰؛ الطبقات، ج ۲، ص ۷۸ ـ ۷۹؛ التنبیه والاشراف، ص ۲۱۸.</ref> ولی واقدی آن را در [[زمان]] زندگانی خبیب و زید و [[هدف]] آن را [[آزادی]] اسرای رجیع می‌داند و گزارش می‌دهد که [[قریش]] پس از [[آگاه]] شدن از این غزوه، بر [[غل و زنجیر]] خبیب و زید افزودند <ref> المغازی، ج ۲، ص ۵۳۶ ـ ۵۳۷.</ref>. با توجه به گزارش دیگر منابع درباره [[قتل]] خبیب و زید و اشاره نکردن آنها به این غزوه و قرائن دیگر، زنده ماندن خبیب و زید پس از نزدیک به سه سال از دستگیری‌شان بسیار بعید می‌نماید. برخی [[مفسران]] نازل شدن [[دستور]] [[نماز]] [[خوف]] در [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِذَا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ فَلْتَقُمْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذَا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِنْ وَرَائِكُمْ وَلْتَأْتِ طَائِفَةٌ أُخْرَى لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَأَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُمْ مَيْلَةً وَاحِدَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ كَانَ بِكُمْ أَذًى مِنْ مَطَرٍ أَوْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ وَخُذُوا حِذْرَكُمْ إِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا}}<ref>«و (به هنگام خطر) چون در میان ایشان بودی و برای آنان نماز برپا داشتی باید گروهی از ایشان با تو (به نماز) ایستند و جنگ‌افزارهایشان را (نیز) با خود بردارند و چون به سجده روند (و رکعت دیگر را فرادی تمام کنند) باید پس شما بایستند و پس از آن دسته دیگری که نماز نخوانده‌اند با تو نماز بگزارند و (اینان نیز) باید آمادگی (خود را حفظ کنند) و جنگ‌افزارهای خودشان را با خود بردارند؛ کافران دوست می‌دارند که شما از جنگ‌افزارها و بار و بنه خویش غفلت ورزید و آنان با یک تاخت بر شما بتازند؛ و اگر از باران در سختی باشید با بیمار شوید، گناهی بر شما نیست که جنگ‌افزارها را با خود برندارید و (به هر روی) آمادگی‌تان را حفظ کنید؛ خداوند برای کافران عذابی خواری‌آفرین آماده کرده است» سوره نساء، آیه ۱۰۲.</ref> را در جریان این [[غزوه]] دانسته‌اند،<ref>تفسیر ابن ابی حاتم، ج ۳، ص ۱۰۵۲؛ المحرر الوجیز، ج ۲، ص ۱۰۵؛ اعلام الوری، ج ۱، ص ۱۸۸.</ref> هرچند بر پایه گزارش‌هایی در باره [[صلح حدیبیه]] نازل شد.<ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص ۱۵۰؛ المغازی، ج ۲، ص ۵۸۲.</ref><ref>[[محمد سعید نجاتی|نجاتی، محمد سعید]]، [[رجیع / سریه (مقاله)|مقاله «رجیع / سریه»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۵.</ref>

بر پایه روایاتی، برخی [[منافقان]] در وصف شهدای رجیع گفتند: بیچاره کسانی که این گونه مردند، نه مأموریت‌شان را انجام دادند و نه آسوده در [[خانه]] ماندند. در پاسخ منافقان، [[آیات]] {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَن يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللَّهَ عَلَى مَا فِي قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي الأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لاَ يُحِبُّ الْفَسَادَ وَإِذَا قِيلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالإِثْمِ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ وَلَبِئْسَ الْمِهَادُ وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَادِ}}<ref>«و از مردم کسی است که گفتارش درباره زندگی این جهان تو را به شگفتی وا می‌دارد و خداوند را بر آنچه در دل دارد گواه می‌گیرد و همو کینه‌توزترین دشمنان است. و چون به سرپرستی در کاری دسترسی یابد می‌کوشد که در زمین تبهکاری ورزد و کشت و پشت را نابود کند و خداوند تباهی را دوست نمی‌دارد. و چون به او گویند: از خداوند پروا کن، خویشتن‌بینی او را به گناه می‌کشاند پس دوزخ او را بس و بی‌گمان، این بستر بد است. و از مردم کسی است که در به دست آوردن خشنودی خداوند از جان می‌گذرد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره بقره، آیه ۲۰۴-۲۰۷.</ref> نازل شدند که در آنها [[خدا]] دو گروه را با هم می‌سنجد:

# گروهی که در [[زندگی]] این [[دنیا]] با ادعاهای خداپسندانه به جلب توجه [[پیامبر]] {{صل}} می‌پردازند و خدا را بر آنچه در [[دل]] دارند [[گواه]] می‌گیرند؛ ولی هنگامی که موقعیتی یابند و برگردند، برای [[تباهی]] در [[زمین]] می‌کوشند و وقتی آنها را به [[خداترسی]] سفارش کنند، [[نخوت]] و [[غرور]] آنها را به [[گناه]] می‌کشاند.