هیثم بن کلیب شاشی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[ابوسعید هیثم بن کلیب بن شریح بن معقل شاشی]] ادیب و از [[محدثان]] سرشناس ماوراء النهر <ref>تذکره الحفّاظ، ج ۳، ص۸۴۸.</ref> و از [[ترکان]]<ref>سیر اعلام النبلاء، ج ۱۵، ص۳۵۹.</ref> پیرو [[مذهب شافعی]] بود<ref>الفواید (ابن منده)، ص۲۰.</ref> که [[ادبیات عرب]] را از [[ابومحمد عبداللّه بن مسلم بن قتیبه]] و [[دانش]] [[حدیث]] را نزد محدثان [[خراسان]] و [[بغداد]] آموخت. <ref>الانساب، ج ۱، ص۴۰۵.</ref> [[ابوعیسی محمد بن عیسی ترمذی]]، [[عباس بن محمد بن حاتم دوری]]، [[ابوحاتم محمد بن ادریس رازی]]، [[عیسی بن احمد بن عسقلانی بلخی]]، [[ابوبکر بن ابی خثیمه زهیر بن حرب]] و [[ابن منادی محمد بن عبیدالله]] از استادان او <ref>تذکره الحفّاظ، ج ۳، ص۸۴۸ ـ ۸۴۹.</ref> و [[ابوالقاسم علی بن احمد بن محمد خزاعی]]، [[ابوالفضل منصور بن نصر کاغذی]]<ref>الانساب، ج ۱، ص۴۰۵.</ref> و [[ابوعمرو بن احمد بن ابی فراتی]] [[شاگردان]] هیثم بن کلیب بوده‌اند. <ref>تاریخ مدینة دمشق، ج ۴، ص۱۳۷.</ref> از آنجا که شاگردی شاشی از [[ابن قتیبه]] در بغداد بوده<ref>معجم البلدان، ج ۱، ص۵۰۰.</ref> و تمام آثار استادش را به [[نیکی]] فرا گرفته، <ref>الانساب، ج ۱، ص۴۰۵.</ref> بر می‌‌آید که در آن [[زمان]] به جایگاهی از [[علم]] و دانش رسیده بوده است. داده‌های منابع درباره خاستگاه و دیگر جزئیات [[زندگی]] وی ناقص و تا حدی آشفته است. [[سمعانی]] که گویا نخستین منبع ما درباره اوست، در دو جا از او یاد کرده است؛ در یک مورد در ذیل معرفی «بِنَکْث» [[ابوسعید]] را [[اهل]] ترمذ دانسته که در بنکث یا همان قصبه چاچ (شاش، تاشکند کنونی) [[سکونت]] داشته و بدان [[شهرت]] یافته است. <ref>الانساب، ج ۱، ص۴۰۵.</ref> در جای دیگر و در ذیل «شاشی» او را از اهالی [[مرو]] شناسانده که مدتی در بخارا ساکن شده و به [[تدریس]] پرداخته است. زمان این حضور در سال ۲۳۴ هجری آمده<ref>الانساب، ج ۳، ص۳۷۶.</ref> که با توجه به [[تاریخ]] درگذشت او نمی‌تواند درست باشد و باید آن را تصحیف ۳۳۴ دانست؛ بدان دلیل که به تصریح سمعانی، در این دوران، آموخته‌های خود از استادانش را تدریس کرده و دیگران از او آموخته‌اند. <ref>الانساب، ج ۳، ص۳۷۶.</ref> [[سمعانی]] هیچ سخنی از [[سفر]] یا مسافرت‌های شاشی به خارج از ماوراءالنهر و [[خراسان]] ندارد اما در منابع بعدی به شاگردی او نزد [[ابن قتیبه]] در [[بغداد]] و بهره‌گیری از [[ابوبکر یوسف بن یعقوب نجاحی]] در [[مکه]] اشاره شده است. <ref>معجم البلدان، ج ۱، ص۵۰۰.</ref> آنچه روشن است، اینکه وی شهرهای ماوراءالنهر را گشته و مدتی در چاچ و زمانی در بخارا زیسته است. شاید به همین دلیل برخی او را رحّال توصیف کرده‌اند. <ref>تاریخ مدینة دمشق، ج ۴، ص۱۳۷.</ref> بیشترین فعالیت [[دانش]] ورزی شاشی در بخارا بوده و بسیاری از جویندگان [[علم]] همانند [[ابونصر احمد بن محمد بن حسین کلابادی]]، [[ابومحمد عبدالصمد بن محمد بخاری]]، [[خزاعی]] و کاغذی در این [[شهر]] از [[ابوسعید]] دانش آموخته‌اند <ref>سیر اعلام النبلاء، ج ۱۵، ص۳۵۹.</ref> و افرادی چون [[ابوعبدالله ابن منده]] برای بهره‌مندی از دانش او به بخارا رفته‌اند.<ref>الانساب، ج ۱، ص۴۰۵؛ تذکره الحفّاظ، ج ۳، ص۸۴۸ ـ ۸۴۹؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱۵، ص۳۵۹.</ref> از آنجا که حضور ابوسعید شاشی در بخارا در سال ۳۲۳ هجری نیز گزارش شده، <ref> تذکره الحفّاظ، ج ۳، ص۸۴۸ ـ ۸۴۹.</ref> اگر این حضور تا سال ۳۳۴ هجری تداوم یافته باشد، مدت زمانی طولانی در این شهر اقامت کرده است. به هرروی شاشی در بخارا [[مسند]] خودش و نیز شمائل النبی [[ترمذی]]، [[غریب الحدیث]] ابن قتیبه و برخی کتاب‌های دیگر را [[تدریس]] کرده و گروهی این کتاب‌ها را از وی فرا گرفته‌اند. <ref>ذیل تاریخ بغداد (ابن نجار)، ج ۳، ص۹۴.</ref> کتاب شاشی، اثری [[روایی]] با عنوان المسند بوده که [[یاقوت حموی]] آن را در [[مرو]] آموخته و در دو جلد قطور گزارش می‌‌کند. <ref>ذیل تاریخ بغداد (ابن نجار)، ج ۳، ص۹۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱۷، ص۱۹۹.</ref> هیثم بن کلیب سرانجام در سال‌های پایانی [[عمر]] خود که طبیعتاً در سال ۳۳۴ یا ۳۳۵ [[هجری]] بوده، به چاچ بازگشت و در سال ۳۳۵ هجری از [[دنیا]] رفت. <ref>معجم البلدان، ج ۱، ص۵۰۰.</ref> [[ذهبی]] درگذشت او را در [[سمرقند]] آورده است<ref>الانساب، ج ۳، ص۴۷۶.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۲ ص۴۷۳.</ref>