پرش به محتوا

ارم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۶ اکتبر ۲۰۲۲
جز (جایگزینی متن - 'ضمیر' به 'ضمیر')
خط ۴۶: خط ۴۶:


واژه ارم، فقط یک بار، در [[قرآن مجید]]، در [[آیه]] ۷ سوره مبارکه فجر بیان شده است و طرف خطابش [[مشرکین مکه]] می‌باشد؛ که سرگذشت [[قوم عاد]] را به یاد آنان می‌آورد، که در اثر [[سرکشی]] و [[عصیان]] به چه مکافاتی گرفتار شدند.
واژه ارم، فقط یک بار، در [[قرآن مجید]]، در [[آیه]] ۷ سوره مبارکه فجر بیان شده است و طرف خطابش [[مشرکین مکه]] می‌باشد؛ که سرگذشت [[قوم عاد]] را به یاد آنان می‌آورد، که در اثر [[سرکشی]] و [[عصیان]] به چه مکافاتی گرفتار شدند.
اما، آن موضوعی را، که ما در این مقوله پی می‌گیریم؛ واژه ارم است، که به نام شهری [[شهرت]] دارد و امروز اطلاع چندانی از آن در دست نیست و ما سعی می‌کنیم، تا آنجا که ممکن است، با استفاده از [[منابع تاریخی]] و [[تفسیری]] به این مجهول پاسخ دهیم.
اما، آن موضوعی را، که ما در این مقوله پی می‌گیریم؛ واژه ارم است، که به نام شهری [[شهرت]] دارد و امروز اطلاع چندانی از آن در دست نیست و ما سعی می‌کنیم، تا آنجا که ممکن است، با استفاده از [[منابع تاریخی]] و [[تفسیری]] به این مجهول پاسخ دهیم.
در مورد این که ارم نام شخص، یا [[قبیله]] و یا مکانی است؛ به [[دلایل]] مختلف [[تاریخی]] و گاه ادبی - صرف و نحو - بین [[صاحب نظران]] [[هماهنگی]] وجود ندارد، ولی از آنجا که، در این گفتار ما قصد [[اثبات]] یکی از چند نظر را نداریم. ابتدا یکی دو نظریه را؛ جهت تنویر [[اندیشه]] خوانندگان گرامی نقل و سپس [[اولویت]] را به این که ارم نام مکانی است می‌دهیم و به معرفی محل‌هایی که محققین و [[مفسرین]] [[قرآن]]، به نام ارم اشاره داشته‌اند می‌پردازیم.
در مورد این که ارم نام شخص، یا [[قبیله]] و یا مکانی است؛ به [[دلایل]] مختلف [[تاریخی]] و گاه ادبی - صرف و نحو - بین [[صاحب نظران]] [[هماهنگی]] وجود ندارد، ولی از آنجا که، در این گفتار ما قصد [[اثبات]] یکی از چند نظر را نداریم. ابتدا یکی دو نظریه را؛ جهت تنویر [[اندیشه]] خوانندگان گرامی نقل و سپس [[اولویت]] را به این که ارم نام مکانی است می‌دهیم و به معرفی محل‌هایی که محققین و [[مفسرین]] [[قرآن]]، به نام ارم اشاره داشته‌اند می‌پردازیم.


۱. برخی از دانشمندان، از قول [[زمخشری]] در این باره می‌نویسد: «در [[کشاف]] از بعضی نقل می‌کند، [[عاد]] فرزند عوص و او فرزند ارم و او فرزند سام، [[فرزند نوح]] است و از آنجا که نام جد قبیله، بر آن قبیله اطلاق شده، به قبیله عاد، ارم می‌گفتند»<ref>ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۲۵۱.</ref>.
۱. برخی از دانشمندان، از قول [[زمخشری]] در این باره می‌نویسد: «در [[کشاف]] از بعضی نقل می‌کند، [[عاد]] فرزند عوص و او فرزند ارم و او فرزند سام، [[فرزند نوح]] است و از آنجا که نام جد قبیله، بر آن قبیله اطلاق شده، به قبیله عاد، ارم می‌گفتند»<ref>ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۲۵۱.</ref>. ولی استاد، در انتهای بحث خود، نتیجه می‌گیرد و می‌نویسد: «ولی مناسب با آیه بعد این است، که ارم نام [[شهر]] بی‌نظیر آنها باشد»<ref>سند شماره ۱، ص۴۵۱.</ref>.
ولی استاد، در انتهای بحث خود، نتیجه می‌گیرد و می‌نویسد: «ولی مناسب با آیه بعد این است، که ارم نام [[شهر]] بی‌نظیر آنها باشد»<ref>سند شماره ۱، ص۴۵۱.</ref>.


۲. برخی از نویسندگان، به نقل از مفردات راغب اصفهانی<ref>مفردات، ص۱۱۱، اعلام قرآن.</ref>، ذیل واژه [[ارم]] چنین بیان می‌کند: «ارم نشانه و [[علمی]] است، که از سنگ بنا کنند و جمع آن آرام است و به همین دلیل وقتی می‌خواهند شدت [[خشم]] کسی را باز نمایند می‌گویند: {{عربی|غیظه یحرق الارم}} اما قول [[خدای تعالی]]، {{متن قرآن|إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ}}<ref>«با (مردم شهر) «ارم» که دارای ستون‌های بزرگ بود،» سوره فجر، آیه ۷.</ref>، اشاره به ستون‌های مرتفع زراندود است»<ref> محمد خزائلی، اعلام قرآن، ص۱۱۱.</ref>.
۲. برخی از نویسندگان، به نقل از مفردات راغب اصفهانی<ref>مفردات، ص۱۱۱، اعلام قرآن.</ref>، ذیل واژه [[ارم]] چنین بیان می‌کند: «ارم نشانه و [[علمی]] است، که از سنگ بنا کنند و جمع آن آرام است و به همین دلیل وقتی می‌خواهند شدت [[خشم]] کسی را باز نمایند می‌گویند: {{عربی|غیظه یحرق الارم}} اما قول [[خدای تعالی]]، {{متن قرآن|إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ}}<ref>«با (مردم شهر) «ارم» که دارای ستون‌های بزرگ بود،» سوره فجر، آیه ۷.</ref>، اشاره به ستون‌های مرتفع زراندود است»<ref> محمد خزائلی، اعلام قرآن، ص۱۱۱.</ref>.
خط ۵۶: خط ۵۷:
۳. برخی از [[دانشمندان]] در [[تفسیر المیزان]]<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ج۴۰، ص۲۱۷.</ref> درباره ارم چنین نقل می‌کند: «ظاهر دو [[آیه]] مورد بحث این است که ارم نام شهری، برای [[قوم عاد]] بوده، شهری آباد و بی‌نظیر و دارای قصرهای بلند و ستون‌های کشیده و در [[زمان]] [[نزول]] این [[آیات]]، اثری از آنان باقی نمانده، آثارشان به کلی از بین رفته بود و هیچ دسترسی بر جزئیات [[تاریخ]] آنها نمانده بود ... ولی بعضی گفته‌اند مراد به ارم همان قوم عاد است.»...
۳. برخی از [[دانشمندان]] در [[تفسیر المیزان]]<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ج۴۰، ص۲۱۷.</ref> درباره ارم چنین نقل می‌کند: «ظاهر دو [[آیه]] مورد بحث این است که ارم نام شهری، برای [[قوم عاد]] بوده، شهری آباد و بی‌نظیر و دارای قصرهای بلند و ستون‌های کشیده و در [[زمان]] [[نزول]] این [[آیات]]، اثری از آنان باقی نمانده، آثارشان به کلی از بین رفته بود و هیچ دسترسی بر جزئیات [[تاریخ]] آنها نمانده بود ... ولی بعضی گفته‌اند مراد به ارم همان قوم عاد است.»...


۴. برخی از علما، در مورد ارم، بیان فرمودند: «بعضی ارم را نام شخص، یا [[قبیله]] منسوب به او دانسته‌اند... ولی بیشتر [[مفسرین]] و مورخین، ارم را نام مکان گرفته‌اند. تاء تانیث کلمه ارم و توصیف و اضافه آن به {{متن قرآن|ذَاتِ الْعِمَادِ}} اسم مکان بودن آن را از دید [[ادبیات عرب]] [[تأیید]] می‌کند.<ref>آیة الله طالقانی، تفسیر پرتوی از قرآن.</ref>.
۴. برخی از علما، در مورد ارم، بیان فرمودند: «بعضی ارم را نام شخص، یا [[قبیله]] منسوب به او دانسته‌اند... ولی بیشتر [[مفسرین]] و مورخین، ارم را نام مکان گرفته‌اند. تاء تانیث کلمه ارم و توصیف و اضافه آن به {{متن قرآن|ذَاتِ الْعِمَادِ}} اسم مکان بودن آن را از دید [[ادبیات عرب]] [[تأیید]] می‌کند.<ref>آیة الله طالقانی، تفسیر پرتوی از قرآن.</ref>. از [[ابن عباس]] و [[مجاهد]] [[روایت]] شده، که ارم بر وزن افعل از باب [[افعال]]، با تشدید میم نقل شده بنابراین، ارم فعل ماضی و فاعل آن، ضمیر راجع به، [[رب]] و مجموع فعل و فاعل، عطف بیان، برای کیف فعل است یعنی آیا ندیدی، که چه کرد، [[پروردگار]] تو، با عاد؟ پوسیده و خاکستر رمیم کرد {{متن قرآن|ذَاتِ الْعِمَادِ}} را از دید صرف و نحو این معنا و قرائت را آیه ۴۹ - ۵۱ الذاریات - تأیید می‌نماید ... بنابراین قرائت، که ارم، فعل باشد؛ می‌تواند معنای [[اصلاح]] و تکمیل - ترمیم - بنا و فاعل آن باشد و لازمه این معنا این است که [[قوم عاد]]، با قدرتی که داشتند؛ اصول و پایه ساختمان گذشتگان خود را تکمیل کردند؛ آن چنان که [[ثمود]] سنگ‌ها را شکافتند و پیش رفتند – {{عربی|جابو الصخر بالواد}}. بنابراین، آن دو [[آیه]] که راجع به عاد و ثمود است: در تعبیر و معنا، ردیف و قرین هم آمده، چون این قرائت غیر مشهور و ناموزون است؛ نمی‌تواند، بر این گونه معانی که مترتب، بر این قرائت است [[اعتماد]] کرد. آنچه مشهور بین [[مفسرین]] و مورخین و با روش ادبی و آهنگ آیه، همنواخت است؛ همین لفظ [[ارم]] است که اسم مکان باشد»<ref>محمود، طالقانی، تفسیر پرتوی از قرآن، ص۵۴.</ref>.
از [[ابن عباس]] و [[مجاهد]] [[روایت]] شده، که ارم بر وزن افعل از باب [[افعال]]، با تشدید میم نقل شده بنابراین، ارم فعل ماضی و فاعل آن، ضمیر راجع به، [[رب]] و مجموع فعل و فاعل، عطف بیان، برای کیف فعل است یعنی آیا ندیدی، که چه کرد، [[پروردگار]] تو، با عاد؟ پوسیده و خاکستر رمیم کرد {{متن قرآن|ذَاتِ الْعِمَادِ}} را از دید صرف و نحو این معنا و قرائت را آیه ۴۹ - ۵۱ الذاریات - تأیید می‌نماید ... بنابراین قرائت، که ارم، فعل باشد؛ می‌تواند معنای [[اصلاح]] و تکمیل - ترمیم - بنا و فاعل آن باشد و لازمه این معنا این است که [[قوم عاد]]، با قدرتی که داشتند؛ اصول و پایه ساختمان گذشتگان خود را تکمیل کردند؛ آن چنان که [[ثمود]] سنگ‌ها را شکافتند و پیش رفتند – {{عربی|جابو الصخر بالواد}}.
بنابراین، آن دو [[آیه]] که راجع به عاد و ثمود است: در تعبیر و معنا، ردیف و قرین هم آمده، چون این قرائت غیر مشهور و ناموزون است؛ نمی‌تواند، بر این گونه معانی که مترتب، بر این قرائت است [[اعتماد]] کرد.
آنچه مشهور بین [[مفسرین]] و مورخین و با روش ادبی و آهنگ آیه، همنواخت است؛ همین لفظ [[ارم]] است که اسم مکان باشد»<ref>محمود، طالقانی، تفسیر پرتوی از قرآن، ص۵۴.</ref>.


۵. در مورد ارم، در [[کتاب اعلام قرآن]]<ref>اعلام قرآن، ص۱۱۰.</ref>، چنین اظهار نظر شده است: «باری اکثر بر آنند، که ارم نام شهری است. بعضی آن را بر [[دمشق]] منطبق شناخته‌اند و برخی جای آن را محل اسکندریه نشان داده‌اند و عده‌ای هم محل ارم را میان [[صنعا]] و حضرموت یعنی، در قسمت جنوبی [[عربستان]] معرفی کرده‌اند... به هر حال [[قرابت]] لفظی آرم، ارم و آرام، نظر بعضی از نویسندگان [[اسلامی]] را متوجه انطباق ارم، با [[آرامی‌ها]] کرده و دمشق را همان ارم دانسته‌اند»<ref>محمد خزائلی، اعلام قرآن، ص۱۱۱.</ref>.
۵. در مورد ارم، در [[کتاب اعلام قرآن]]<ref>اعلام قرآن، ص۱۱۰.</ref>، چنین اظهار نظر شده است: «باری اکثر بر آنند، که ارم نام شهری است. بعضی آن را بر [[دمشق]] منطبق شناخته‌اند و برخی جای آن را محل اسکندریه نشان داده‌اند و عده‌ای هم محل ارم را میان [[صنعا]] و حضرموت یعنی، در قسمت جنوبی [[عربستان]] معرفی کرده‌اند... به هر حال [[قرابت]] لفظی آرم، ارم و آرام، نظر بعضی از نویسندگان [[اسلامی]] را متوجه انطباق ارم، با [[آرامی‌ها]] کرده و دمشق را همان ارم دانسته‌اند»<ref>محمد خزائلی، اعلام قرآن، ص۱۱۱.</ref>.
خط ۶۷: خط ۶۵:
۷. هاکس، در کتاب خود در مورد ارم چنین نقل نموده است: «آرام مملکتی است، در نزدیکی [[شام]]، [[عبرانیان]] این اسم را برای تمام املاکی که به شمال پلسطین [[فلسطین]] واقع بود استعمال می‌کردند که شرقاً، از دجله امتداد یافته به بحر الاوسط می‌رسید و از شمال نیز به سلسله کوه‌های تاروس ممتد بود در این صورت بر الجزایر که عبرانیانش آرام نهرین -[[سفر]] پیدایش ۱۰:۲۴- یا [[پدران]] آرام، یعنی دشت [[ارم]] می‌گفتند شامل می‌شود. آن‌گاه نام‌هایی که با آرام ترکیب یا به آن منسوب شده است و در کتب [[عهدین]] آمده ذکر می‌نماید چون: آرام [[دمشق]]، آرام جشور، آرام صوبه، آرام [[بیت]] رحوب سپس اضافه می‌کند و می‌گوید: بعضی از اینها دارای اهمیت و [[استقلال]] بوده، بارها با [[اسرائیل]] جنگیدند... در نام‌های صوبا و صوبه می‌گوید جزیی از [[سوریه]] است، که یکی از ممالک آرام بود و آن را آرام صوبه می‌گفتند... و موقع آن، در [[میانه]] فلسطین شمالی و [[نهر فرات]] است... در کلمه آرام نهرین، پس از ذکر مواردی که این کلمه در کتب عهدین آمده؛ می‌گوید شامل [[زمین]] حاصل‌خیزی است، که در میانه [[فرات]] و دجله واقع و به [[بین النهرین]] مسمی است»<ref>سند شماره ۵.</ref>.
۷. هاکس، در کتاب خود در مورد ارم چنین نقل نموده است: «آرام مملکتی است، در نزدیکی [[شام]]، [[عبرانیان]] این اسم را برای تمام املاکی که به شمال پلسطین [[فلسطین]] واقع بود استعمال می‌کردند که شرقاً، از دجله امتداد یافته به بحر الاوسط می‌رسید و از شمال نیز به سلسله کوه‌های تاروس ممتد بود در این صورت بر الجزایر که عبرانیانش آرام نهرین -[[سفر]] پیدایش ۱۰:۲۴- یا [[پدران]] آرام، یعنی دشت [[ارم]] می‌گفتند شامل می‌شود. آن‌گاه نام‌هایی که با آرام ترکیب یا به آن منسوب شده است و در کتب [[عهدین]] آمده ذکر می‌نماید چون: آرام [[دمشق]]، آرام جشور، آرام صوبه، آرام [[بیت]] رحوب سپس اضافه می‌کند و می‌گوید: بعضی از اینها دارای اهمیت و [[استقلال]] بوده، بارها با [[اسرائیل]] جنگیدند... در نام‌های صوبا و صوبه می‌گوید جزیی از [[سوریه]] است، که یکی از ممالک آرام بود و آن را آرام صوبه می‌گفتند... و موقع آن، در [[میانه]] فلسطین شمالی و [[نهر فرات]] است... در کلمه آرام نهرین، پس از ذکر مواردی که این کلمه در کتب عهدین آمده؛ می‌گوید شامل [[زمین]] حاصل‌خیزی است، که در میانه [[فرات]] و دجله واقع و به [[بین النهرین]] مسمی است»<ref>سند شماره ۵.</ref>.


۸. برخی از پژوهشگران<ref>محمد تقی شریعتی؛ تفسیر نوین، ص۱۷۷.</ref> در ادامه توضیح لفظ عاد، در مورد [[محل زندگی]] [[قوم عاد]] ارم می‌نویسند: «قوم عاد در ریگستان‌ها و شنزارهای میان عمان و حضرموت سکونت داشتند و [[خداوند]] [[هود]] را بر آنها [[مبعوث]] فرمود». همان‌گونه که ملاحظه می‌فرمایید نظریات [[اهل]] تحقیق در مورد ارم بسیار پراکنده و گسترده است و هر [[پژوهشگری]] مکان یا مکان‌هایی را به نام ارم نشان می‌دهد، که آن اماکن، فهرست‌وار به شرح زیر می‌باشند:
۸. برخی از پژوهشگران<ref>محمد تقی شریعتی؛ تفسیر نوین، ص۱۷۷.</ref> در ادامه توضیح لفظ عاد، در مورد [[محل زندگی]] [[قوم عاد]] ارم می‌نویسند: «قوم عاد در ریگستان‌ها و شنزارهای میان عمان و حضرموت سکونت داشتند و [[خداوند]] [[هود]] را بر آنها [[مبعوث]] فرمود».  
۱. اسکندریه ۲. بین النهرین ۳. بین عمان و حضرموت ۴. دمشق ۵. [[شام]] ۶. فلسطین، چه بسا نظر‌های دیگری هم بیان شده باشد، که ما در این [[پژوهش]] بدان دسترسی نیافته باشیم، ولی [[شایسته]] است که اهل تحقیق و اندیشمندانی که در [[تاریخ]] و [[باستان‌شناسی]] تخصص دارند: موضوعاتی از این قبیل را، که [[قرآن]] با ابهام اشاره نموده است، بیشتر مورد تحقیق قرار دهند.<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص۹۸.</ref>
 
همان‌گونه که ملاحظه می‌فرمایید نظریات [[اهل]] تحقیق در مورد ارم بسیار پراکنده و گسترده است و هر [[پژوهشگری]] مکان یا مکان‌هایی را به نام ارم نشان می‌دهد، که آن اماکن، فهرست‌وار به شرح زیر می‌باشند:
#اسکندریه
# بین النهرین
# بین عمان و حضرموت
#دمشق
#[[شام]]
# فلسطین، چه بسا نظر‌های دیگری هم بیان شده باشد، که ما در این [[پژوهش]] بدان دسترسی نیافته باشیم، ولی [[شایسته]] است که اهل تحقیق و اندیشمندانی که در [[تاریخ]] و [[باستان‌شناسی]] تخصص دارند: موضوعاتی از این قبیل را، که [[قرآن]] با ابهام اشاره نموده است، بیشتر مورد تحقیق قرار دهند.<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص۹۸.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش