جز
جایگزینی متن - 'ولیکن' به 'لکن'
جز (جایگزینی متن - 'برغم' به 'علیرغم') |
جز (جایگزینی متن - 'ولیکن' به 'لکن') |
||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
== اعتزال در واژهنامه فقه سیاسی == | == اعتزال در واژهنامه فقه سیاسی == | ||
اعتزال، به معنای اتخاذ [[سیاست بیطرفی]] یا عدم مداخله در [[شؤون]] دیگر [[دولتها]] است. | اعتزال، به معنای اتخاذ [[سیاست بیطرفی]] یا عدم مداخله در [[شؤون]] دیگر [[دولتها]] است. | ||
[[قرآن کریم]]، از این روش به اعتزال تعبیر کرده است<ref>{{متن قرآن|سَتَجِدُونَ آخَرِينَ يُرِيدُونَ أَنْ يَأْمَنُوكُمْ وَيَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ كُلَّ مَا رُدُّوا إِلَى الْفِتْنَةِ أُرْكِسُوا فِيهَا فَإِنْ لَمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَيُلْقُوا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَيَكُفُّوا أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأُولَئِكُمْ جَعَلْنَا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطَانًا مُبِينًا}} «دسته دیگری خواهید یافت که میخواهند هم از شما و هم از قوم خود در امان باشند؛ هر بار به سوی (چاه) فتنه بازگردانده شوند در آن سرنگون میگردند؛ پس، اگر از شما کناره نجستند و به سازش با شما رو نیاوردند و دست (از شما) باز نداشتند هر جا بر آنان دست یافتید بکشید و آنانند که ما شما را بر آنها چیرگی آشکاری دادهایم» سوره نساء، آیه ۹۱.</ref>. [[سیاست بیطرفی]] یا اعتزال، از اصول [[روابط بین الملل]] بوده و مورد [[پذیرش اسلام]] قرار گرفته است<ref>ر. ک: دارالحیاد.</ref>. [[پیامبر]] {{صل}} در [[سال دوم هجرت]]، در شرایطی که تردد کاروانهای تجاری [[مکه]] و [[شام]] از اهمیت ویژه [[اقتصادی]] و نظامی برخوردار بود، به منظور ضربه زدن به [[قدرت]] [[مالی]] و نظامی [[دشمن]]، با [[قبایل]] میانراهی مانند "[[بنو ضمره]]" [[پیمان]] بیطرفی منعقد کرد<ref>طبقات ابن سعد، ج۲، ص۸؛ سیره ابن هشام، ج۲، ص۲۴۱؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۱-۱۰؛ المغازی، ج۱، ص۱۲.</ref>. در [[جنگ موته]] - علیرغم [[تشکل]] خصمانه برخی از [[قبایل]] مرزنشین [[روم]] - [[قبیله]] "بنو غنم" اعلام بیطرفی نموده بود<ref>سیره ابن هشام، ج۴، ص۲۴.</ref>. در متن [[صلحنامه]] [[حدیبیه]] نیز، [[سیاست]] اعتزال به طور ضمنی مورد [[تأیید]] [[پیامبر]] {{صل}} قرار گرفت<ref>مکاتیب الرسول، ج۱، ص۲۷۵؛ اعلام الوری ج۱، ص۱۴۳؛ سیره ابن هشام، ج۳، ص۳۶۶؛ طبقات ابن سعد، ج۲، ص۹۷؛ صحیح مسلم، ج۵، ص۱۷۴.</ref>، | [[قرآن کریم]]، از این روش به اعتزال تعبیر کرده است<ref>{{متن قرآن|سَتَجِدُونَ آخَرِينَ يُرِيدُونَ أَنْ يَأْمَنُوكُمْ وَيَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ كُلَّ مَا رُدُّوا إِلَى الْفِتْنَةِ أُرْكِسُوا فِيهَا فَإِنْ لَمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَيُلْقُوا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَيَكُفُّوا أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأُولَئِكُمْ جَعَلْنَا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطَانًا مُبِينًا}} «دسته دیگری خواهید یافت که میخواهند هم از شما و هم از قوم خود در امان باشند؛ هر بار به سوی (چاه) فتنه بازگردانده شوند در آن سرنگون میگردند؛ پس، اگر از شما کناره نجستند و به سازش با شما رو نیاوردند و دست (از شما) باز نداشتند هر جا بر آنان دست یافتید بکشید و آنانند که ما شما را بر آنها چیرگی آشکاری دادهایم» سوره نساء، آیه ۹۱.</ref>. [[سیاست بیطرفی]] یا اعتزال، از اصول [[روابط بین الملل]] بوده و مورد [[پذیرش اسلام]] قرار گرفته است<ref>ر. ک: دارالحیاد.</ref>. [[پیامبر]] {{صل}} در [[سال دوم هجرت]]، در شرایطی که تردد کاروانهای تجاری [[مکه]] و [[شام]] از اهمیت ویژه [[اقتصادی]] و نظامی برخوردار بود، به منظور ضربه زدن به [[قدرت]] [[مالی]] و نظامی [[دشمن]]، با [[قبایل]] میانراهی مانند "[[بنو ضمره]]" [[پیمان]] بیطرفی منعقد کرد<ref>طبقات ابن سعد، ج۲، ص۸؛ سیره ابن هشام، ج۲، ص۲۴۱؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۱-۱۰؛ المغازی، ج۱، ص۱۲.</ref>. در [[جنگ موته]] - علیرغم [[تشکل]] خصمانه برخی از [[قبایل]] مرزنشین [[روم]] - [[قبیله]] "بنو غنم" اعلام بیطرفی نموده بود<ref>سیره ابن هشام، ج۴، ص۲۴.</ref>. در متن [[صلحنامه]] [[حدیبیه]] نیز، [[سیاست]] اعتزال به طور ضمنی مورد [[تأیید]] [[پیامبر]] {{صل}} قرار گرفت<ref>مکاتیب الرسول، ج۱، ص۲۷۵؛ اعلام الوری ج۱، ص۱۴۳؛ سیره ابن هشام، ج۳، ص۳۶۶؛ طبقات ابن سعد، ج۲، ص۹۷؛ صحیح مسلم، ج۵، ص۱۷۴.</ref>، لکن گستره اصل اعتزال نیز (مانند اصول دیگر) با استثنائاتی چند روبرو است: | ||
# در موارد [[دفاع مشروع]]: یعنی جایی که ادامه [[سیاست]] عدم مداخلهیابی طرفی، [[منافع]] حیاتی [[مسلمانان]] یا عموم [[انسانها]] را به مخاطره افکند؛ | # در موارد [[دفاع مشروع]]: یعنی جایی که ادامه [[سیاست]] عدم مداخلهیابی طرفی، [[منافع]] حیاتی [[مسلمانان]] یا عموم [[انسانها]] را به مخاطره افکند؛ | ||
# مداخله بشردوستانه؛ | # مداخله بشردوستانه؛ |