آیه انذار: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه {{متن قرآن|وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَقْرَبِينَ}}<ref>و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!؛ سوره شعراء، آیه: ۲۱۴.</ref> به لحاظ آنکه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} را [[مأمور]] نموده تا ابتدا [[خویشان]] نزدیکش را [[بیم]] دهد، به [[آیه انذار]] معروف شده است<ref>[[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه انذار (مقاله)|مقاله «آیه انذار»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص۷۸-۸۰.</ref>.

 

 

{{اصلی|یوم‌الدار}}

[[آیه]] در سال سوم [[بعثت]] نازل شده است. جزئیات جریان [[یوم الانذار]] را منابع [[روائی]] و [[تاریخی]] و [[تفسیری]] در ضمن نقل‌های گوناگون از قریب به ده صجابی [[رسول خدا]] {{صل}} ذکر کرده‌اند. [[طبری]] از [[ابن عباس]] چنین [[نقل]] می‌‌کند: هنگامی که [[آیه]] {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}} نازل شد [[رسول خدا]] {{صل}}، امیرالمؤمنین علی {{ع}} را امر فرمود تا از [[فرزندان عبدالمطلب]] [[دعوت]] نموده و [[اطعام]] کند. بعد از صرف [[غذا]] همین که [[رسول خدا]] {{صل}} خواست شروع به سخن کرده و آنان را به [[اسلام]] [[دعوت]] نماید [[ابولهب]] با متهم کردن آن حضرت به ساحری، [[مانع]] از صحبت شد. [[دعوت]] مجددا تکرار شد و مجلس مهیای سخنان [[رسول مکرم اسلام]] {{صل}} گشت و با [[ابلاغ]] [[دعوت الهی]] به [[دین اسلام]] فرمود: {{متن حدیث|فَأَیُّکُمْ‏ یُوَازِرُنِی‏ عَلَی‏ هَذَا الْأَمْرِ عَلَی‏ أَنْ‏ یَکُونَ‏ أَخِی‏ وَ وَصِیِّی‏ وَ خَلِیفَتِی‏ فِیکُمْ‏}}، همگی [[سکوت]] کردند. اما [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در حالی که در سن از آنان کوچک‌تر بود ندای [[رسول خدا]] {{صل}} را پاسخ داد و عرضه داشت: {{متن حدیث|أَنَا یَا نَبِیَّ اللَّهِ‏ أَکُونُ‏ وَزِیرَکَ‏ عَلَیْهِ‏‏}}. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[دست]] [[مبارک]] خود را بر گردن [[علی]] {{ع}} گذاشته و فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّ هَذَا أَخِی وَ وَصِیِّی‏ وَ خَلِیفَتِی‏ فِیکُمْ‏ فَاسْمَعُوا لَهُ‏ وَ أَطِیعُوهُ}}. حضار در حالی که می‌خندیدند از جای خود برخاسته و به [[ابوطالب]] گفتند: {{عربی|قَدْ أَمَرَکَ‏ أَنْ‏ تَسْمَعَ‏ لِابْنِکَ‏ وَ تُطِیعَ‏}}<ref>ر.ک: تفسیر طبری جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۹، ص۷۲؛ تاریخ الأمم والملوک، ج ۲، ص ۳۲۰.</ref>. نقل‌های دیگر این ماجرا هرچند در برخی از جزئیات متفاوتند، اما در اصل داستان و [[حمایت]] [[امیرالمؤمنین]] و اعلام [[وصایت]] و [[خلافت]] وی از سوی [[نبی]] مکرم {{صل}} چندان تفاوتی دیده نمی‌شود<ref>ر.ک: [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]؛ [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه انذار (مقاله)|مقاله «آیه انذار»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص۷۸-۸۰؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۲۳؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۶.</ref>.

== مفسران و آیه انذار ==

[[مفسران]] می‌گویند اَنذر یعنی با کمال روشنی و بدون [[نرمی]] در گفتار و با [[راستی]] و محکمی به ایشان هشدار ده و دعوتشان کن و به آن سبب از [[خویشان]] نزدیک [[پیامبر خدا]] {{صل}} آغاز کرد تا به دیگران بفهماند وی در امر [[دعوت به دین]]، حتی با [[نزدیکان]] هم [[سستی]] و [[سازش]] نمی‌کند، چه رسد با [[بیگانگان]]. نیز به این خاطر ابتدا [[دستور]] به [[انذار]] [[خویشان]] نزدیک داده شد، زیرا گردآوری و انذارشان آسان‌تر بود<ref>مجمع البیان.</ref>.

 

[[علامه طباطبایی]] [[معتقد]] است پیش از [[فرمان]] [[انذار]]، [[خداوند]] در [[آیه]] قبل، خود [[رسول]] را از [[شرک]] [[نهی]] نمود و سپس [[دستور]] [[انذار]] [[خویشان]] را صادر کرد تا به این وسیله همگان را [[آگاه]] کند که برخلاف روش [[پادشاهان]] در [[انذار]] و [[دعوت دینی]]، تفاوتی میان [[پیامبر]] {{صل}} و امتش و نیز خویش و غیر نیست و همگی [[بنده]] هستند و سرورشان [[خداوند]] است<ref>المیزان، ج۱۵، ص۳۵۹.</ref>.

 

[[میبدی]] می‌گوید: اینکه هشدار به [[خویشاوندان]] نزدیک را به طور ویژه ذکر نموده، به این لحاظ است که سریع‌تر از دیگران جمع می‌شوند و دیگر اینکه متوجه خواهند شد که نمی‌توانند به بهانه [[خویشاوندی]] با آن حضرت با [[شفاعت]] و وساطت وی، ترک [[طاعت]] گویند<ref>کشف الاسرار.</ref>.

[[علی بن ابراهیم]] {{متن قرآن|عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}} را، تنها عبارت از همراهانی [[مخلص]] از [[قبیله]] [[پیامبر]] {{صل}} دانسته است<ref>تفسیر القمی، ص۴۷۴.</ref>.

[[زمخشری]] دو وجه برای [[تفسیر]] این [[آیه]] در نظر گرفته است: اول اینکه وی [[مأمور]] بوده از میان [[خویشان]]، {{عربی|"الاقرب فالاقرب"}} (نزدیک‌ترین و سپس [[نزدیکان]]) را رعایت نماید و از بین ایشان نیز از کسانی آغاز کند که [[اولویت]] دارند و سپس [[پیروان]] [[بلافصل]] خود و در مجموع [[انذار]] آنان را بر دیگران مقدم بدارد. لذا از آن حضرت {{صل}} گزارش شده که وقتی [هنگام [[فتح مکه]]] وارد آن [[شهر]] شد، فرمود: هر ربایی که از دوره [[جاهلیت]] به جا مانده، زیر دو پایم می‌گذارم و اولین آن، ربای عمویم [[عباس]] است. دوم آنکه در این [[انذار]]، دستخوش [[عطوفت]] و [[مهربانی]] [[خویشاوندی]] و [[قرابت]] نشود و بدون محابا و [[ترس]] به آنان هشدار دهد<ref>الکشاف، ج۲، ص۱۳۴.</ref>.<ref>[[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه انذار (مقاله)|مقاله «آیه انذار»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص۷۸-۸۰.</ref>