مباهله: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مباهله''' آن است که دو شخص یا دو گروه یکدیگر را لعنت کنند. از ریشۀ بهل به معنای ملاعنه، نفرین‌کردن شخص دروغگو و ظالم، ابتهال و تضرّع به درگاه خدا برای دفع بلا از خود یا نزول بلا بر ظالم است. این کار از دیرباز بین عرب متداول بوده است و می‌گفتند: {{عربی|اندازه=155%|لعنة اللّه علی الظّالم منّا}}<ref> مجمع البحرین</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۵۲۸.</ref>.

==مقدمه==

*حادثه‌ای که به نام مباهله در تاریخ [[اسلام]] رخ داد و از برجسته‌ترین فضایل [[امام علی|علی]]{{ع}} و [[اهل بیت]] و سند حقّانیت [[پیامبر]] است، مربوط به سال‌های پس از فتح مکّه و مکاتبات پیامبر اسلام با سران ادیان و قبایل و زمامداران برای پذیرش اسلام بود. از جملۀ نامه‌های [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}}، به مسیحیان نجران (منطقه‌ای بین حجاز و یمن) بود که آنان را به خداپرستی و [[ولایت]] خداوند دعوت کرد.<ref>مکاتیب الرّسول، ج ۲ ص ۵۰۲</ref> هیئت بلندپایه‌ای از سوی آنان به مدینه آمد و چون در گفتگوهای شفاهی به نتیجه‌ای نرسیدند، به پیشنهاد [[پیامبر]]، مباهله را پذیرفتند {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءكُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}}﴾}}<ref>سوره آل عمران آیه ۶۱</ref> روز موعود، مصادف با ۲۴ ذی حجّه بود. تعداد مسیحیان را ده‌ها نفر (تا هفتاد نفر) نقل کرده‌اند که با هیئتی آراسته و باشکوه وارد مدینه شده بودند. قرار بود در روز تعیین‌شده برای مباهله، هردو گروه، طرف مقابل را نفرین کنند که اگر باطل و ظالمند دچار غضب الهی شوند. مسیحیان چون دیدند [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]]{{صل}} تنها با چند تن از نزدیکترین افراد خویش ([[امام علی|علی]]، [[فاطمه زهرا]]، [[امام حسن|حسن]] و [[امام حسین|حسین]] {{عم}}) با حالتی سرشار از خشوع آمده است، از مباهله بیمناک شدند و او را صادق یافتند، و الاّ نزدیکترین افراد [[اهل بیت]] خود را در معرض خطر قرار نمی‌داد. با آن حضرت صلح کردند و قراردادی مبنی بر پرداخت جزیه به حکومت اسلامی امضا کردند که داستان آن مفصّل است.

این حادثه، موقعیّت والای [[اهل بیت]] {{عم}} را نزد خدا نشان می‌دهد و از فضایل روشن [[امام علی|علی بن ابی طالب]] {{ع}} است که در آیه، جان [[پیامبر]] به شمار آمده است و نشان می‌دهد که او افضل صحابه است. خود [[امام علی]]{{ع}} هم به این واقعه استشهاد و احتجاج کرده است.<ref> احتجاج، ج ۱ ص ۱۱۸، نیز ر.ک: «اسرار مباهله»، محمدرضا انصاری</ref> [[امامان]] دیگر نیز به آن احتجاج کرده‌اند.<ref>از جمله مناشده و احتجاج [[امام حسین]]{{ع}}، در بحارالأنوار، ج ۳۳ ص ۱۸۱</ref> این واقعه و فضیلت در آثار شعرای عرب و عجم نیز انعکاس یافته است. وقتی مأمون از [[امام رضا]]{{ع}} خواست که بزرگترین فضیلت [[امام علی|علی]]{{ع}} را بیان کند، حضرت به این فضیلت اشاره فرمود، چونکه [[پیامبر]] برترین آفریدۀ خداست، [[امام علی|علی]]{{ع}} هم در این آیه همچون جان [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} به شمار آمده است.<ref> نفحات الازهار، ج ۲۰ ص ۲۵۸</ref> داستان مباهله در منابع تاریخی و حدیثی مفصّل آمده است، آنچه گذشت اشاره‌ای فشرده به آن حادثۀ فضیلت‌آفرین برای [[امام علی|امیر المؤمنین ]]{{ع}} و [[اهل بیت]] [[پیامبر]] بود و اینکه [[امام علی]]{{ع}} در این آیه مصداق "أنفسنا" (جان ما، خود ما) به شمار آمده است. [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]] با تعابیر مختلفی به یکی بودن در فضایل و پیوند عمیق او با امیر مؤمنان تصریح فرموده است، از جمله: {{عربی|اندازه=155%|أنت منّی و أنا منک}}، {{عربی|اندازه=155%|علیّ منّی مثل رأسی من بدنی}}، {{عربی|اندازه=155%|أنت منّی کروحی من جسدی}}، {{عربی|اندازه=155%|أنت منّی کالضّوء من الضّوء}}<ref> ر.ک: «بحارالأنوار»، ج ۳۵ ص ۲۵۷، ج ۲۱ ص ۲۷۶، «دانشنامه امام علی»، ج ۱۰ ص ۱۹۳، «نفحات الازهار» ج ۲۰ ص ۲۱۵، «منتهی الآمال»، ج ۱، «فروغ ابدیت»، ج ۲، «احقاق الحق»، ج ۸ ص ۶۷ و ج ۱۴ ص ۱۳۱، «مناقب»، ج ۲ ص ۲۱۷، «از نجران تا مدینه»، محمدرضا انصاری</ref> در منابع [[اهل سنت]] هم احادیثی با همین مضمون نقل شده است، از جمله در صحیح بخاری و ترمذی، خصائص نسائی و کتب دیگر.<ref> فضائل الخمسه من الصحاح السته، ج ۱ ص ۳۳۹</ref> مسجدی که در مدینه، شمال بقیع به نام "مسجد الأجابه" و "مسجد مباهله" معروف است، بنا به برخی نقل‌ها همان جایی است که مباهله انجام گرفته است.<ref>سیری در اماکن سرزمین وحی، علی اکبر حسنی، ص ۵۹</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۵۲۸.</ref>.

== جستارهای وابسته ==