ایثار: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۹: | خط ۹: | ||
== معناشناسی == | == معناشناسی == | ||
ایثار به معنای مقدّمداشتن دیگری بر خود<ref>جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تاج اللغة وصحاح العربیه، ج۲، ص۵۷۵.</ref> یا به هرگونه [[تفضیل]] و ترجیح میان دو چیز<ref>عسکری، حسن بن عبدالله، الفروق فی اللغه، ص۱۱۸؛ ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، ج۴، ص۷.</ref> میگویند. علمای [[اخلاق]] ایثار را به معنای [[بخشش]] با وجود نیاز<ref>غزالی، ابوحامد، احیاء علوم الدین، ج۱۰، ص۴۷؛ نراقی، ملااحمد، معراج السعاده، ص۴۰۹.</ref>، گذشتن از ضروریات [[زندگی]] و بخشش آن به [[نیازمندان]]<ref>گیلانی، عبدالرزاق، ص۴۶۴.</ref> و مقدّم شمردن دیگری بر خود در کسب [[سود]] یا [[دفع ضرر]]<ref>جرجانی، سیدشریف، کتاب التعریفات، ص۱۸ و ۱۰۴.</ref> تعریف کردهاند. | |||
ایثار با مفاهیمی چون [[سخاوت]]، [[انفاق]] و [[احسان]] مرتبط است. فرق ایثار با سخاوت در آن است که ایثار بخشش چیزی است که شخص خود به آن نیازمند و سخاوت بخشش چیزی است که فرد به آن نیاز ندارد<ref>ورام، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر(مجموعة ورام)، ج۱، ص۱۷۲.</ref>. انفاق به معنای صرف کردن [[مال]] در موارد نیاز است<ref>جرجانی، سیدشریف، کتاب التعریفات، ص۱۷.</ref> و احسان به هر فعلی از [[افعال]] [[نیک]] که سزاوار انجام است، گفته میشود<ref>جرجانی، سیدشریف، کتاب التعریفات، ص۵.</ref>، بدون اینکه نیاز شخص در آن دخیل باشد. ایثار یکی از صفات شایسته و ارزشهای اخلاقی و از باشکوهترین مظاهر [[انسانیت]] است<ref>[[علی گرامی|گرامی، علی]]، [[ایثار - گرامی (مقاله)| مقاله «ایثار»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۰۶؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]]، ص۳۹-۴۰؛ [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۱۷۶؛ [[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۲۴۰.</ref>. | ایثار با مفاهیمی چون [[سخاوت]]، [[انفاق]] و [[احسان]] مرتبط است. فرق ایثار با سخاوت در آن است که ایثار بخشش چیزی است که شخص خود به آن نیازمند و سخاوت بخشش چیزی است که فرد به آن نیاز ندارد<ref>ورام، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر(مجموعة ورام)، ج۱، ص۱۷۲.</ref>. انفاق به معنای صرف کردن [[مال]] در موارد نیاز است<ref>جرجانی، سیدشریف، کتاب التعریفات، ص۱۷.</ref> و احسان به هر فعلی از [[افعال]] [[نیک]] که سزاوار انجام است، گفته میشود<ref>جرجانی، سیدشریف، کتاب التعریفات، ص۵.</ref>، بدون اینکه نیاز شخص در آن دخیل باشد. ایثار یکی از صفات شایسته و ارزشهای اخلاقی و از باشکوهترین مظاهر [[انسانیت]] است<ref>[[علی گرامی|گرامی، علی]]، [[ایثار - گرامی (مقاله)| مقاله «ایثار»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۰۶؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]]، ص۳۹-۴۰؛ [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۱۷۶؛ [[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۲۴۰.</ref>. | ||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
ایثار از جمله ویژگیهایی است که ریشه در [[فطرت انسانی]] دارد<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۲۲، ص۳۸۲.</ref> و در [[ادیان الهی]] و غیر [[الهی]] وجود دارد. در [[مکاتب الهی]] این ویژگی از جایگاه بلندی برخوردار است. برخی بر این باورند که ویژگی ایثار جایگاه مهمی در [[رشد]] و [[شکوفایی]] [[جوامع]] و [[تمدنها]] داشته است؛ چنانکه منشأ ظهور [[دولتها]] و تمدنها در کشورهای مختلف، ایثار و جانفشانیهای افراد بر پایه اصول و عقایدی است که به آن [[اعتقاد]] [[راسخ]] دارند<ref>ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۱۹۷ ـ ۱۹۹.</ref>. بخشی از ظهور [[تمدن]] [[عظیم]] [[اسلامی]] نیز به دلیل [[روحیه]] والای [[مسلمانان]]، به ویژه ایثار و [[فداکاری]] آنان بوده است<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۱۴، ص۳۴۱ – ۳۴۲.</ref>. در [[صدر اسلام]] نیز، [[قدرت]] [[تحمل]] و ایثار [[مسلمین]] در [[شعب ابیطالب]]<ref>ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۸۷ ـ ۹۰.</ref> و مقدّم داشتن [[مهاجرین]] توسط [[انصار]] در [[مدینه]]<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۲۰۶.</ref> نقش مؤثری در رشد و [[بالندگی]] [[اسلام]] داشته است. | ایثار از جمله ویژگیهایی است که ریشه در [[فطرت انسانی]] دارد<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۲۲، ص۳۸۲.</ref> و در [[ادیان الهی]] و غیر [[الهی]] وجود دارد. در [[مکاتب الهی]] این ویژگی از جایگاه بلندی برخوردار است. برخی بر این باورند که ویژگی ایثار جایگاه مهمی در [[رشد]] و [[شکوفایی]] [[جوامع]] و [[تمدنها]] داشته است؛ چنانکه منشأ ظهور [[دولتها]] و تمدنها در کشورهای مختلف، ایثار و جانفشانیهای افراد بر پایه اصول و عقایدی است که به آن [[اعتقاد]] [[راسخ]] دارند<ref>ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۱۹۷ ـ ۱۹۹.</ref>. بخشی از ظهور [[تمدن]] [[عظیم]] [[اسلامی]] نیز به دلیل [[روحیه]] والای [[مسلمانان]]، به ویژه ایثار و [[فداکاری]] آنان بوده است<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۱۴، ص۳۴۱ – ۳۴۲.</ref>. در [[صدر اسلام]] نیز، [[قدرت]] [[تحمل]] و ایثار [[مسلمین]] در [[شعب ابیطالب]]<ref>ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۸۷ ـ ۹۰.</ref> و مقدّم داشتن [[مهاجرین]] توسط [[انصار]] در [[مدینه]]<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۲۰۶.</ref> نقش مؤثری در رشد و [[بالندگی]] [[اسلام]] داشته است. | ||
[[قرآن کریم]] با [[تأیید]] این [[رفتار نیک]] و بهکارگیری آن در [[آموزههای دینی]]، به تکمیل آن پرداخته است<ref>بقره/ ۱۷۷؛ حشر/ ۹.</ref>. در [[روایات]] از | [[قرآن کریم]] با [[تأیید]] این [[رفتار نیک]] و بهکارگیری آن در [[آموزههای دینی]]، به تکمیل آن پرداخته است<ref>بقره/ ۱۷۷؛ حشر/ ۹.</ref>. در [[روایات]] از ایثار به عنوان نهایت [[احسان]] و [[بهترین عبادت]] و روش و [[خلق و خوی]] [[نیکان]] یاد شده است<ref>آمدی، عبدالواحد، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص۳۹۵ ـ ۳۹۶.</ref>. در بیشتر منابع [[اخلاقی]]، تنها در ضمن بحثهایی نظیر [[زهد]]، [[جود]] و [[سخاوت]] از آن سخن گفته شده<ref>ابن مسکویه، احمد، تهذیب الاخلاق و تطهیرالاعراق، ص۱۰۴؛ فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء فی تهذیب الأحیاء، ج۶، ص۷۹ - ۸۲؛ نراقی، ملامهدی، جامع السعادات، ج۲، ص۱۲۲.</ref>؛ اما [[اهل معرفت]] به این موضوع توجهی ویژه کردهاند و در آثار [[عرفانی]] باب مستقلی برای آن گشودهاند؛ [[صوفیه]] نیز یکی از ارکان تصوف را ایثار میدانند<ref>کلاباذی، محمد بن ابراهیم، کتاب التعرف، ص۹۰.</ref>.<ref>[[علی گرامی|گرامی، علی]]، [[ایثار - گرامی (مقاله)| مقاله «ایثار»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۰۶.</ref> | ||
== ایثار در قرآن == | == ایثار در قرآن == | ||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
== ثمرهها و آفات == | == ثمرهها و آفات == | ||
در [[روایات]] برای ایثار آثاری، مانند به دست آوردن [[قلوب]] دیگران و رسیدن به مرتبه [[مروت]] بیان شده است<ref>آمدی، عبدالواحد، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص۳۹۶.</ref>. [[اهل معرفت]]، ایثار را سبب و علامت [[محبت]] و [[معرفت الهی]] میدانند<ref>تستری، سهل بن عبدالله، تفسیر التستری، تحقیق باسل عیون السود، ص۱۶۷؛ مکی، ابوطالب محمد بن علی، قوت القلوب فی معاملة المحبوب، ج۲، ص۹۰.</ref>. [[روحیه]] [[ایثارگری]] مقدمهای است که انسان قابلیت [[خدمت]] کردن به [[اسلام]] را پیدا کند<ref>امام خمینی، صحیفه، ج۱۹، ص۵۰.</ref>. همچنین از جمله ثمرهای | در [[روایات]] برای ایثار آثاری، مانند به دست آوردن [[قلوب]] دیگران و رسیدن به مرتبه [[مروت]] بیان شده است<ref>آمدی، عبدالواحد، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص۳۹۶.</ref>. [[اهل معرفت]]، ایثار را سبب و علامت [[محبت]] و [[معرفت الهی]] میدانند<ref>تستری، سهل بن عبدالله، تفسیر التستری، تحقیق باسل عیون السود، ص۱۶۷؛ مکی، ابوطالب محمد بن علی، قوت القلوب فی معاملة المحبوب، ج۲، ص۹۰.</ref>. [[روحیه]] [[ایثارگری]] مقدمهای است که انسان قابلیت [[خدمت]] کردن به [[اسلام]] را پیدا کند<ref>امام خمینی، صحیفه، ج۱۹، ص۵۰.</ref>. همچنین از جمله ثمرهای ایثار [[سرافرازی]] و [[روسفیدی]] در پیشگاه [[پروردگار]]، الگوشدن نزد دیگران و [[نجات]] از [[سلطه]] [[مستکبران]] است<ref>امام خمینی، ج۱۶، ص۲۰۴؛ ج۲۰، ص۲۰۷ و ۲۱۸.</ref>. | ||
ایثار و از خودگذشتگی [[اولیای الهی]] عامل مهم [[اصلاح]] [[مردم]] و خروج آنان از [[غفلت]] و [[ندامت]] است<ref>حدیث جنود، ص۲۵۶.</ref> و در سطح [[جامعه]]، ارتقای وجودی [[اجتماع]]، برپایی [[کمالات]] والای [[انسانی]] در بستر اجتماع و [[سربلندی]] نسلهای [[آینده]] یکی دیگر از ثمرهای ایثار است<ref>امام خمینی، صحیفه، ج۱۶، ص۲۰۴.</ref>. | ایثار و از خودگذشتگی [[اولیای الهی]] عامل مهم [[اصلاح]] [[مردم]] و خروج آنان از [[غفلت]] و [[ندامت]] است<ref>حدیث جنود، ص۲۵۶.</ref> و در سطح [[جامعه]]، ارتقای وجودی [[اجتماع]]، برپایی [[کمالات]] والای [[انسانی]] در بستر اجتماع و [[سربلندی]] نسلهای [[آینده]] یکی دیگر از ثمرهای ایثار است<ref>امام خمینی، صحیفه، ج۱۶، ص۲۰۴.</ref>. |