اهل بیت پیامبر خاتم در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

==مودت و محبت [[اهل بیت]] در روایات==

*در وجوب محبّت [[اهل بیت]] [[پیامبر]]{{صل}} نمی‌توان تردید کرد. در آیه{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَن يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ}}﴾}}<ref> این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند مژده می‌دهد بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزنده‌ای سپاس‌پذیر است؛ سوره شوری، آیه:۲۳.</ref>. مقصود از {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|الْقُرْبَى}}﴾}} "خویشاوندان" در این آیه همان کسانی‌اند که [[آیه تطهیر]] در مورد آنان نازل شده است، چنان که [[حاکم نیشابوری]] روایت کرده است [[امام حسن|حسن بن علی]]{{ع}} پس از شهادت [[امام علی|علی بن ابوطالب]]{{ع}} برای مردم سخنرانی کرد و به معرفی خود پرداخت و گفت: من از اهل بیتی هستم که جبرئیل به سوی  آنان فرود می‌آمد، و من از اهل بیتی هستم که خداوند هرگونه پلیدی را از آنان دور ساخته است. و من از اهل بیتی هستم که خداوند مودّت آنان را بر هر مسلمانی واجب کرده و فرموده است: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَن يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ}}﴾}}<ref> این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند مژده می‌دهد بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزنده‌ای سپاس‌پذیر است؛ سوره شوری، آیه:۲۳.</ref>. اقتراف حسنه، مودت ما [[اهل بیت]] است<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۲.</ref>.

*به نقل [[خوارزمی‌]] از [[ابن عباس]]، هنگامی‌ که آیه {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}﴾}} نازل شد، کسانی به [[پیامبر]]{{صل}} گفتند: این خویشاوندان تو که مودّت آنان بر ما واجب شده، چه کسانی‌اند؟ [[پیامبر]] {{صل}} پاسخ داد: [[امام علی]]{{ع}}، [[فاطمه زهرا|فاطمه]]{{س}} و دو پسر آنها<ref>المناقب، حدیث ۲۶۳.</ref>

*[[ابو نعیم اصفهانی]] از زاذان روایت کرده که [[امام علی]]{{ع}} فرمود:درباره ما آل حم، این مطلب مقرر شده است که مودّت ما را جز مؤمنان رعایت نخواهند کرد، سپس آیه {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}﴾}} را تلاوت کرد<ref>تاریخ اصفهان، ج۲، ص۱۶۵</ref>.

*[[ابن حجر مکی]] پس از نقل روایات مربوط به وجوب محبّت [[اهل بیت]] گفته است: از احادیث پیشین وجوب محبّت [[اهل بیت]] و حرمت شدید بغض نسبت به آنان، معلوم شد. [[بیهقی]] و [[بغوی]] و دیگران بر وجوب محبت آنان تصریح کرده‌اند، و [[شافعی]] در ابیاتی که از او نقل شده به آن تصریح کرده است، چنان که گفته است: یا أهل بیت رسول اللّه حبّکم * فرض من اللّه فی القرآن أنزله<ref>الصواعق المحرقه، ص۲۱۷.</ref> وی، پس از نقل حدیث، {{عربی|اندازه=150%|" إِنَّمَا مَثَلُ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ فِيكُمْ‏ مَثَلُ‏ بَابِ‏ حِطَّةٍ مَنْ دَخَلَهُ غُفِرَ لَهُ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} گفته است: وجه تشبیه [[اهل بیت]] به باب حطّه این است که خداوند داخل شدن از آن در که در أریحا بود، را به بیت المقدس با تواضع و استغفار، سبب آمرزش بنی اسرائیل و مودّت [[اهل بیت]] را سبب آمرزش امت اسلامی‌ قرار داد<ref>الصواعق المحرقه، ص۱۹۰.</ref>.

*[[فخرالدین رازی]] بر وجوب محبت [[اهل بیت]] این گونه استدلال کرده است: شکی نیست که [[پیامبر]]{{صل}} [[امام علی]]، [[فاطمه]]، [[امام حسن]] و [[امام حسین]]{{عم}} را دوست می‌داشت، بر این اساس، این عمل بر همه امت واجب است زیرا خداوند فرموده است {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعًا الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ فَآمِنُواْ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ النَّبِيِّ الأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَكَلِمَاتِهِ وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ}}﴾}}<ref> بگو: ای مردم! به راستی من فرستاده خداوند به سوی همه شمایم، همان که فرمانفرمایی آسمان‌ها و زمین از آن اوست، هیچ خدایی جز او نیست که زنده می‌دارد و می‌میراند، پس به خداوند و فرستاده او پیامبر درس ناخوانده‌ای که به خداوند و قرآن او ایمان دارد ایمان بیاورید و از او پیروی کنید باشد که راهیاب گردید؛ سوره اعراف، آیه: ۱۵۸.</ref>. و نیز فرموده است:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ }}﴾}}<ref> بگو اگر خداوند را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است؛ سوره آل عمران، آیه:۳۱.</ref>. و نیز فرموده است: {{عربی|اندازه=150%|" لَقَدْ كانَ‏ لَكُمْ‏ فِي‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ‏ أُسْوَةٌ حَسَنَة‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>التفسیر الکبیر، ج۲۷، ص۱۶۶.</ref> وی، آل محمد {{صل}} را به [[امام علی]]، [[فاطمه زهرا|فاطمه]]، [[امام حسن]] و [[امام حسین]]{{عم}} تفسیر کرده و گفته است: آل محمد کسانی اند که نسبت آنان به [[پیامبر]] {{صل}} باز می‌گردد، بنابراین، هر کس نسبتش با [[پیامبر]] شدیدتر و کامل‎تر باشد، آل او خواهد بود. و شکی نیست که [[امام علی]]، [[فاطمه زهرا|فاطمه]]، [[امام حسن]] و [[امام حسین]]{{عم}} با [[پیامبر]] {{صل}} شدیدترین تعلق را داشتند. بنابراین، آنان آل پیامبرند. آن گاه به روایتی استشهاد کرده است که [[زمخشری]] نقل کرده که هنگامی‌ که آیه مودت نازل شد، از [[پیامبر]] {{صل}} پرسیدند اقربای شما که محبّت آنها بر ما واجب است، چه کسانی اند، [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: [[امام علی]]، [[فاطمه زهرا|فاطمه]] و دو پسر آنان است<ref>التفسیر الکبیر، ج۲۷، ص۱۶۶.</ref>.

*'''اشکال:''' در آیات [[قرآن]] تأکید شده است که [[پیامبر]]ان الهی بر تبلیغ رسالت خداوند از مردم درخواست مزد نمی‌کردند، و این یکی از ویژگی‌های پیامبران بوده است، آنان تأکید می‌کردند که مزدشان بر خداوند است و نه دیگری {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|إِنْ أَجْرِيَ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ}}﴾}}<ref> سوره هود، آیه:۲۹.</ref>. در این صورت، چگونه می‌توان مودّت [[اهل بیت]] [[پیامبر]] {{صل}} را مزد رسالت او به شمار آورد؟

*'''پاسخ:''' از مجموع آیات مربوط به مزد رسالت [[پیامبر]] {{صل}} به دست می‌آید که وی هیچ گونه مزد مادی و غیر مادی که به خود او باز گردد از مسلمانان نخواسته است{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ}}﴾}}<ref> بگو: من از شما پاداشی بر این (رسالت) نمی‌خواهم و چیزی بر خود نمی‌بندم؛ سوره ص، آیه:۸۶.</ref>. و اگر هم مودّت [[اهل بیت]] خود را به عنوان مزد رسالت خویش مطرح کرده است، در واقع به خود آنان باز می‌گردد:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| قُلْ مَا سَأَلْتُكُم مِّنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ إِنْ أَجْرِيَ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ}}﴾}}<ref> بگو هر پاداشی از شما خواسته باشم از آن خودتان باد! پاداش من جز با خداوند نیست و او به هر چیزی گواه است؛ سوره سبأ، آیه:۴۷.</ref> مزدی که [[پیامبر]] {{صل}} از مردم خواسته است و در واقع به خود آنان باز می‌گردد این است که آیین او را بپذیرند و به آن عمل کنند، چرا که آیین او راه خدا است، و برگزیدن راه خدا مایه سعادت مندی انسان خواهد بود{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلاَّ مَن شَاء أَن يَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلا}}﴾}}<ref> بگو: برای این (پیامبری) از شما مزدی نمی‌خواهم جز این که هر کس بخواهد به سوی پروردگار خویش راهی پیش گیرد؛ سوره فرقان، آیه:۵۷.</ref>. امّا پیمودن راه خدا در گرو شناخت آن است، و شناخت راه خدا به راه شناسی نیاز دارد که هم راه را به خوبی بشناسد و هم در پیمودن آن کوشا و راسخ قدم باشد، این راهنمایان همان [[اهل بیت]] معصوم پیامبرند. بدیهی است کسی که بخواهد از راهنمایی آنان به طور کامل بهره ببرد، قبل از هر چیز باید آنان را دوست بدارد و به آنان با دیده تکریم و تعظیم بنگرد تا شخصیت آنان برای او جذّاب و تأثیرگذار باشد. این مطلب در آیه مودت قُربی آمده است<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص:۹۴.</ref>

*از مباحث مربوط به مودت [[اهل بیت]] نیز روشن شد که مودت جنبه طریقی دارد، و غرض اصلی این است که مردم راه حق را بشناسند و با پیمودن آن به سعادت و رستگاری برسند، شناخت راه حق و پیمودن آن نیز همه عرصه های زندگی فردی و اجتماعی، عبادی و سیاسی را دربرمی‌گیرد.