پرش به محتوا

عمرو بن حمق خزاعی در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۱۷۸: خط ۱۷۸:


هنگامی که [[امام علی]] {{ع}} [[شهید]] شد، گماشتگان [[معاویه]] [[عمرو بن حمق]] را تعقیب کردند تا وی را شهید کنند. موقعی که عمرو از کوفه به سوی موصل حرکت کرد، کلیه آن مطالبی که امام علی {{ع}} فرموده بود، رخ داد. وقتی نزدیک قلعه موصل رسید، به آن دو [[رفیق]] خود گفت: "بالا بروید و به سوی کوفه نگاه کنید و هر چه را که دیدید، به من [[خبر]] دهید. ایشان گفتند: سوارانی را می‌بینیم که به سوی ما می‌آیند. عمرو از اسب پیاده شد و پس از اینکه اسب خود را رها کرد، داخل آن [[غار]] شد. ناگاه افعی سیاهی او را نیش زد. وقتی که آن سواران آمدند و اسب وی را دیدند، گفتند: این اسب [[مال]] اوست و وقتی مشغول جستجوی وی شدند، جسدش را در میان غار یافتند. ولی به هر عضوی از اعضایش که دست می‌زدند، آنها از یک دیگر جدا می‌شدند. در نهایت سر [[مبارک]] وی را جدا کرده، و نزد [[معاویه]] آوردند! معاویه [[دستور]] داد تا سر [[مقدس]] او را بالای نیزه زدند. این اولین سری بود که در [[اسلام]] بر فراز نیزه بلند شد<ref>رجال الکشی، کشی، ج۱، ص۵۷ - ۴۶. عمرو در سال پنجاه هجری شهید شد. بنا به نقل دیگری پس از کشته شدن حجر، زیاد حاکم کوفه، به تعقیب همکاران حجر پرداخت و ناگزیر عمرو از کوفه فرار کرد و به کوه‌های موصل پناه برد. چون خبر حضور وی به حاکم موصل، عبدالرحمان ثقفی، پسر خواهر معاویه رسید، برای دستگیری او لشکری فرستاد، و چون عمرو به بیماری استسقاء (تشنگی شدید) مبتلا شده بود، قدرت دفاع از خود را نداشت (البته در اکثر منابع نقل شده که در غار ماری عمرو را گزید و لذا او به دفاع از خود قادر نبود.) ولی رفاعة بن شداد که همراه او بود به جنگ و دفاع پرداخت. عمرو به او گفت: «دفاع از من بی‌فایده است اگر می‌توانی خود را نجات بده». رفاعه حمله کرد و لشکر را شکافت و فرار کرد و لشکریان، عمرو را دستگیر کردند و چون از نامش پرسیدند، او از معرفی خود، خودداری کرد و گفت: «کسی هستم که اگر مرا واگذارید، به نفع شماست و اگر بکشید به ضرر شما تمام خواهد شد». او را نزد عبدالرحمان، حاکم موصل بردند. او عمرو را شناخت و درباره وی به معاویه نامه نوشت و دستور خواست. معاویه پاسخ داد که او گمان می‌کند، عمرو نُه ضربه به عثمان زده است، پس همین عمل را در باره‌اش اجرا کنید، با اولین ضربه‌ای که بر او زدند او زندگی را بدرود گفت. (الکامل، ابن اثیر، ج۳، ص۴۷۷.) سپس سرش را بریدند و برای معاویه به شام فرستادند و این اولین سری بود که در اسلام از شهری به شهر دیگر بردند، الکامل، ابن اثیر، ج۴، ص۸۳.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[عمرو بن حمق خزاعی (مقاله)|مقاله «عمرو بن حمق خزاعی»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۴۸۵-۴۸۷.</ref>
هنگامی که [[امام علی]] {{ع}} [[شهید]] شد، گماشتگان [[معاویه]] [[عمرو بن حمق]] را تعقیب کردند تا وی را شهید کنند. موقعی که عمرو از کوفه به سوی موصل حرکت کرد، کلیه آن مطالبی که امام علی {{ع}} فرموده بود، رخ داد. وقتی نزدیک قلعه موصل رسید، به آن دو [[رفیق]] خود گفت: "بالا بروید و به سوی کوفه نگاه کنید و هر چه را که دیدید، به من [[خبر]] دهید. ایشان گفتند: سوارانی را می‌بینیم که به سوی ما می‌آیند. عمرو از اسب پیاده شد و پس از اینکه اسب خود را رها کرد، داخل آن [[غار]] شد. ناگاه افعی سیاهی او را نیش زد. وقتی که آن سواران آمدند و اسب وی را دیدند، گفتند: این اسب [[مال]] اوست و وقتی مشغول جستجوی وی شدند، جسدش را در میان غار یافتند. ولی به هر عضوی از اعضایش که دست می‌زدند، آنها از یک دیگر جدا می‌شدند. در نهایت سر [[مبارک]] وی را جدا کرده، و نزد [[معاویه]] آوردند! معاویه [[دستور]] داد تا سر [[مقدس]] او را بالای نیزه زدند. این اولین سری بود که در [[اسلام]] بر فراز نیزه بلند شد<ref>رجال الکشی، کشی، ج۱، ص۵۷ - ۴۶. عمرو در سال پنجاه هجری شهید شد. بنا به نقل دیگری پس از کشته شدن حجر، زیاد حاکم کوفه، به تعقیب همکاران حجر پرداخت و ناگزیر عمرو از کوفه فرار کرد و به کوه‌های موصل پناه برد. چون خبر حضور وی به حاکم موصل، عبدالرحمان ثقفی، پسر خواهر معاویه رسید، برای دستگیری او لشکری فرستاد، و چون عمرو به بیماری استسقاء (تشنگی شدید) مبتلا شده بود، قدرت دفاع از خود را نداشت (البته در اکثر منابع نقل شده که در غار ماری عمرو را گزید و لذا او به دفاع از خود قادر نبود.) ولی رفاعة بن شداد که همراه او بود به جنگ و دفاع پرداخت. عمرو به او گفت: «دفاع از من بی‌فایده است اگر می‌توانی خود را نجات بده». رفاعه حمله کرد و لشکر را شکافت و فرار کرد و لشکریان، عمرو را دستگیر کردند و چون از نامش پرسیدند، او از معرفی خود، خودداری کرد و گفت: «کسی هستم که اگر مرا واگذارید، به نفع شماست و اگر بکشید به ضرر شما تمام خواهد شد». او را نزد عبدالرحمان، حاکم موصل بردند. او عمرو را شناخت و درباره وی به معاویه نامه نوشت و دستور خواست. معاویه پاسخ داد که او گمان می‌کند، عمرو نُه ضربه به عثمان زده است، پس همین عمل را در باره‌اش اجرا کنید، با اولین ضربه‌ای که بر او زدند او زندگی را بدرود گفت. (الکامل، ابن اثیر، ج۳، ص۴۷۷.) سپس سرش را بریدند و برای معاویه به شام فرستادند و این اولین سری بود که در اسلام از شهری به شهر دیگر بردند، الکامل، ابن اثیر، ج۴، ص۸۳.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[عمرو بن حمق خزاعی (مقاله)|مقاله «عمرو بن حمق خزاعی»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۴۸۵-۴۸۷.</ref>
== چگونگی شهادت عمرو ==
عمرو بن حمق پس از [[دستگیری]] [[حجر بن عدی]] به همراه [[رفاعة بن شداد]]<ref>درباره «رفاعة بن شداد» نک: به مبحث «قیام توابین» و «قیام مختار».</ref> از کوفه به [[مدائن]] گریخت و از آنجا به [[موصل]] رفت و در نقطه‌ای در [[کوهستان]] پنهان شد. عامل آن منطقه از پنهان شدن دو نفر در کوهستان خبر یافت و با عده‌ای به سوی آنها رفت. عمروبن حمق [[بیمار]] شده و شکمش آب آورده بود و توان [[مقاومت]] نداشت، ولی رفاعة بن شداد که [[جوانی]] نیرومند بود بر اسب خود جست و آماده [[دفاع]] از عمرو شد، عمرو بن حمق به او گفت: دفاع از من سودی ندارد؛ خود را [[نجات]] بده. آن‌گاه [[رفاعه]] [[حمله]] برد و از میان آنها گذشت. سوارانی به تعقیب او رفتند، ولی او که تیرانداز ماهری بود، هرکس را که نزدیک می‌شد از پای در می‌آورد؛ لذا از تعقیب او منصرف شدند.
بعد از [[شناسایی]] عمرو بن حمق، [[معاویه]] با اطلاع از [[دستگیری]] او دستور داد نُه ضربت به اندازه ضرباتی که به ادعای آنان وی به [[عثمان]] زده بود به او وارد آوردند. [[عمرو]] در اثر همان ضربه اول یا دوم درگذشت<ref>تاریخ طبری، ج۴، ص۱۹۷.</ref>. سپس او را گردن زدند و سر وی را بر نیزه‌ای زده و گرداندند. این اولین سری بود که در [[اسلام]] گردانده شد<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص ۳۲۷.</ref>.


== [[عمرو بن حمق خزاعی]] و [[انتقام]] [[معاویه]] از [[همسر]] او ==
== [[عمرو بن حمق خزاعی]] و [[انتقام]] [[معاویه]] از [[همسر]] او ==
۱۱۷٬۹۲۵

ویرایش