جهاد با باغیان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
== معناشناسی == | |||
[[بغی]] به معنای [[تجاوز از حد]]، [[ظلم]] و تعدّی است، چه بر ضدّ شخص یا [[حکومت]] و [[والی]]. آنچه در [[فرهنگ دینی]] و در بُعد [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] مطرح است، [[بغی]] عبارت است از [[شورش]] و [[نافرمانی]] کسی یا گروهی نسبت به [[حکومت قانونی]] و [[حکومت شرعی|شرعی]] به قصد ایجاد [[آشوب]] و به‌هم زدن اوضاع و [[امنیّت]] <ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۹۰.</ref>. | |||
== جهاد با باغیان در قرآن == | == جهاد با باغیان در قرآن == | ||
[[باغی]] کسی است که به [[سرکشی]] در برابر [[امام]] [[معصوم]] و [[حکومت اسلامی]] و جنگ با آن بپردازد | [[باغی]] کسی است که به [[سرکشی]] در برابر [[امام]] [[معصوم]] و [[حکومت اسلامی]] و جنگ با آن بپردازد<ref>مصطلحات الفقه، ص۱۰۱؛ الفقه الاسلامی، ج ۷، ص۵۴۷۸ ـ ۵۴۷۹.</ref>. افزون بر [[آیات]] عام جهاد<ref>فقه الصادق علیه السلام، ج ۱۳، ص۱۷، ۱۱۰.</ref> برخی آیات به جهاد با باغیان در صورت دست نکشیدن از [[طغیان]] [[فرمان]] داده‌اند: {{متن قرآن|فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ}}<ref>«با آن کس که ستم می‌کند جنگ کنید تا به فرمان خداوند باز گردد» سوره حجرات، آیه ۹.</ref>. جواز یا [[وجوب]] جهاد با باغیان در [[فقه]] مشروط به شرایط خاصی است<ref>[[سید عباس رضوی|رضوی، سید عباس]]، [[جهاد - رضوی (مقاله)|مقاله «جهاد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ج۱۰.</ref>. | ||
== | == مصادیق بغی == | ||
بارزترین مصداق [[بغی]]، [[شورش]] و طغیان علیه حاکم عادل است. با این حال، مصادیق متعددی دارد که از جمله مصادیق آن، [[تجاوز]] یک [[کشور اسلامی]] به [[کشور اسلامی]] دیگر است<ref>برای مطالعه بیشتر در این باره، ر.ک: محمدتقی مصباح یزدی، جنگ و جهاد در قرآن، تدوین و نگارش محمدحسین اسکندری و محمدمهدی نادری قمی، ص۱۳۲-۱۳۳.</ref>. بی‌شک یکی از مصادیق قطعی [[اهل بغی]]، [[حاکم]] جائری است که به [[حدود الهی]] و [[حقوق مردم]] [[تجاوز]] می‌کند. بنابراین [[آیه]] [[نورانی]] [[جهاد]] و مقابله با چنین حاکمی [[واجب]] است<ref>[[محمد علی میرعلی|میرعلی، محمد علی]]، [[اطاعت از حاکم جائر در نظام امامت و خلافت (کتاب)|اطاعت از حاکم جائر در نظام امامت و خلافت]]، ص ۱۰۹.</ref>. | |||
== بغی در زمان [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} == | |||
[[فتنه]] بغی در زمان [[حکومت]] [[امام علی|علی]] {{ع}} پیش‌آمد و [[پیمان]] شکنان [[بصره]] ([[ناکثین]]) و تجاوزکاران [[شام]] ([[قاسطین]]) و [[خوارج نهروان]] ([[مارقین]]) بر ضدّ [[حکومت مشروع]] [[امام علی|امیر مؤمنان]] {{ع}} شوریدند و با این [[بغی]]، [[تکلیف]] [[مبارزه]] با آنان و [[سرکوب]] [[شورشیان]] [[فتنه‌گر]] پیش‌آمد و [[حضرت امیر]] در سه [[جنگ]]، با [[فتنه‌انگیزان]] داخلی جنگید. مستمسک [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} در [[جنگیدن]] با آنان، آیۀ [[قرآن]] بود که [[فرمان]] می‌دهد بر ضدّ گروهی که بر گروه دیگر [[ستم]] کند و [[اهل بغی]] باشد بجنگید تا به [[حکم خدا]] گردن بنهند و تابع [[حق]] گردد: {{متن قرآن|وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ...}}<ref>سوره حجرات، آیۀ ۹.</ref>. این نوع [[جهاد]] با کسانی که به ظاهر مسلمانند، امّا با [[حکومت حق]] و [[امام]] [[معصوم]] درمی‌افتند، جهادی است دشوار و [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} به آن حضرت فرموده بود که من بر اساس تنزیل جنگیدم و تو بر اساس [[تأویل]] می‌جنگی. آنکه با [[امام علی|علی بن ابی طالب]] {{ع}} بجنگد، [[کافر]]، [[یاغی]]، خارج از [[دین]] و [[مخالف]] [[پیامبر]] است و خونش هدر و [[جنگ]] با او [[واجب]] است. این مضمونِ [[احادیث]] فراوانی است که از [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]] {{صل}} [[نقل]] شده است<ref>ر.ک: بحار الأنوار، ج ۳۲ ص ۳۱۹ (باب حکم من حارب علیا امیر المؤمنین)، نیز بحث مبسوط فقهی آن از سوی علامه مجلسی، همان، ص ۳۲۷ تا ۳۴۲.</ref>، از جمله [[حدیث]]: {{متن حدیث|قوم یقاتلون علیّا و هو علی الحقّ و هم علی الباطل، یکون فی حقّ اللّه جهادهم...}}<ref>بحار الأنوار، ج ۳۲ ص ۳۰۵.</ref> به فرمودۀ [[امام باقر]] {{ع}}: {{متن حدیث|القتال قتالان: قتال الفئة الکافرة حتّی یسلموا، و قتال الفئة الباغیة حتّی یفیؤوا}}<ref>«دو گونه جنگ است، یکی جنگ با گروه کافر تا مسلمان شوند، دیگری جنگ با گروه بغی و تجاوزکار، تا از طغیان خویش برگردند و تسلیم شوند». بحار الأنوار، ج ۳۲ ص ۳۰۵.</ref>، از نظر [[فقهی]] نیز با گروه [[اهل بغی]]، اگر تشکیلات و [[سازماندهی]] داشته باشد باید جنگید و فراریانشان را باید تعقیب کرد و بر مجروحانشان هم تاخت و اسیرانشان را هم باید گشت، مگر آنکه [[عقبه]] و [[سازماندهی]] و تشکیلاتی نداشته باشند که دوباره جمع شوند و دست به [[شورش]] بزنند<ref>وسائل الشیعه، ج ۱۱ باب ۲۴ تا باب ۲۷.</ref> کاری که [[امام علی|امیر المؤمنین]] در آن سه [[جنگ]] انجام داد، [[حجت]] برای دیگران است و [[تکلیف]] جهاد با اهل بغی را روشن می‌سازد<ref>در این زمینه ر.ک: "انقلاب تکاملی اسلام" جلال الدین فارسی، بحث مبسوط "جهاد داخلی بر ضدّ تجاوزکاران" ص ۶۸۹ به بعد.</ref>. | |||
[[نبرد]] آن حضرت با [[متجاوزان]] داخلی و شیوۀ عمل ایشان، هدف‌های زیر را تعقیب می‌کرد: | |||
# [[اثبات]] [[مشروعیت]] تصدّی خلافتش. | # [[اثبات]] [[مشروعیت]] تصدّی خلافتش. | ||
# | # اثبات [[مشروعیت]] ادامۀ آن. | ||
# | # اثبات روش [[تجاوز مسلحانۀ مخالفین]] ([[بغی]]) | ||
# | # اثبات اینکه کار او و پیروانش [[جهاد]] بر ضدّ تجاوزکاران مسلّح داخلی است | ||
# شناساندن ماهیت [[اعتقادی]] و سابقۀ [[کفر]] مخالفین | # شناساندن ماهیت [[اعتقادی]] و سابقۀ [[کفر]] مخالفین | ||
# معرفی هدف‌های ارتجاعی و [[جاهلی]] آنان | # معرفی هدف‌های ارتجاعی و [[جاهلی]] آنان | ||
# تفهیم اینکه [[امام]] درپی زدودن آثار [[ارتجاع]] [[منافقین]] و [[نبرد با اهل بغی]] است | # تفهیم اینکه [[امام]] درپی زدودن آثار [[ارتجاع]] [[منافقین]] و [[نبرد با اهل بغی]] است | ||
# [[جهاد بر ضدّ تجاوزکاران]] داخلی وظیفۀ هر مسلمان است و او [[پرچمدار]] و [[رهبر]] آن است و این [[رهبری]] از مختصّات [[امامت]] و [[رهبری]] مذهبی است | # [[جهاد بر ضدّ تجاوزکاران]] داخلی وظیفۀ هر مسلمان است و او [[پرچمدار]] و [[رهبر]] آن است و این [[رهبری]] از مختصّات [[امامت]] و [[رهبری]] مذهبی است<ref>انقلاب تکاملی اسلام، چاپ اول، ص ۷۰۴.</ref>. | ||
[[فرهنگ]] [[نبرد با اهل بغی]] و گروه تجاوزکار، با [[الهام]] از کلمات [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]]، جا افتاده بود و در [[جنگ صفین]]، وقتی [[عمار یاسر]] به [[شهادت]] رسید، [[مسلمانان]] که شنیده بودند [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]] دربارۀ او فرموده بود {{ | |||
[[فرهنگ]] [[نبرد با اهل بغی]] و گروه تجاوزکار، با [[الهام]] از کلمات [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]]، جا افتاده بود و در [[جنگ صفین]]، وقتی [[عمار یاسر]] به [[شهادت]] رسید، [[مسلمانان]] که شنیده بودند [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]] دربارۀ او فرموده بود {{متن حدیث|تقتله الفئة الباغیة}}<ref>الأصابه، ج 4 ص 472 (حدیث متواتر است، به نقل ۲۷ نفر از صحابه. موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج ۶ ص ۱۳۱).</ref> (گروه تجاوزکار او را می‌کشند) برایشان [[یقین]] شد که گروه [[شامیان]]، اهل بغی‌اند و [[نبرد]] با آنان [[حق]] و [[واجب]] است. در [[منابع حدیثی]] دیدگاه‌های کسانی همچون [[ابو ایوب انصاری]]، [[ابو سعید خدری]]، [[حذیفه]]، [[عبدالله بن عمر]]، [[عمار یاسر]]، [[ام سلمه]]، [[پیشوایان اهل سنت]] آمده که [[نبرد امام علی]] {{ع}} را با آن گروه، [[نبرد با اهل بغی]] دانسته و [[امام علی|علی]] {{ع}} را در آن [[نبردها]] برحق شمرده‌اند<ref>ر.ک: موسوعة الإمام علی بن ابی طالب، ج ۵ ص ۵۳.</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۹۰.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||