تکلیف در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

به استناد آیه {{متن قرآن|وَكَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَهُوَ الْحَقُّ قُلْ لَسْتُ عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ}}<ref>«و قوم تو آن را دروغ شمردند در حالی که آن، حقّ است؛ بگو: من بر (نگهداشت) شما گمارده نیستم» سوره انعام، آیه ۶۶.</ref> ، که «[[عصیان]] نکردن» در برابر [[فرمان الهی]] را از ویژگی‌های فرشتگان شمرده: {{متن قرآن|لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! خود و خانواده خویش را از آتشی بازدارید که هیزم آن آدمیان و سنگ‌هاست؛ فرشتگان درشتخوی سختگیری بر آن نگاهبانند که از آنچه خداوند به آنان فرمان دهد سر نمی‌پیچند و آنچه فرمان یابند بجای می‌آورند» سوره تحریم، آیه ۶.</ref>، و [[آیات]] مشابه و نیز برخی [[روایات]]، مانند روایاتی که در آنها از [[ایمان]] فرشتگان به [[خداوند]] <ref>نهج البلاغه، خطبه ۹۱؛ بحارالانوار، ج ۵۴، ص۱۱.</ref> یادشده، یا از [[عبادت]]، [[سجده]] و [[رکوع]] آنان در برابر [[خدا]] <ref>نهج البلاغه، خطبه ۹۱؛ مجمع الزوائد، ج ۱، ص۵۱ ـ ۵۲؛ کنزالعمال، ج ۶، ص۱۷۷ ـ ۱۷۸.</ref> و نیز [[طواف]] آنان بر گرد [[بیت المعمور]] <ref>الکافی، کلینی، ج ۴، ص۱۹۶؛ علل الشرایع، ج ۲، ص۴۲۱ ـ ۴۲۲؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۵، ص۳۴۵.</ref>[[سخن]] به میان آمده است، شماری از [[عالمان شیعه]] <ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۶۲؛ اوائل المقالات، ص۳۱۶ ـ ۳۱۷؛ بحارالانوار، ج ۵۶، ص۳۱۵ ـ ۳۱۷.</ref> و برخی علمای [[اهل سنت]]،<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص۱۹۶؛ شرح نهج البلاغه، ج ۶، ص۴۳۲.</ref> فرشتگان را موجوداتی مختار و [[مکلف]] دانسته‌اند و البته بر آن‌اند که آنان بر اثر [[عصمت]]، از [[فرمان خدا]] [[سرپیچی]] نمی‌کنند، بر این اساس برخی، فرشتگان را [[شایسته]] دریافت [[پاداش]] دانسته و گفته‌اند که پاداش آنان، بالا رفتن درجات آنها و نیز [[سرور]] و [[لذت]] ناشی از انجام دادن [[تکلیف]] است.<ref>الرسائل العشر، ص۳۱۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص۱۹۶.</ref> در برخی [[احادیث]] هم طعام فرشتگان، [[تسبیح]] و [[تقدیس]] [[الهی]] ذکر شده است. <ref>بحارالانوار، ج ۵۶، ص۳۱۵؛ ج ۵۴، ص۹۲؛ تفسیر فرات الکوفی، ص۱۸۵.</ref> شماری دیگر بر این باورند که [[تکالیف]] [[فرشتگان]] از نوع [[تکوینی]] است و با [[اختلاف]] درجات آن‌ها: {{متن قرآن|وَمَا مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقَامٌ مَعْلُومٌ}}<ref>«و هیچ یک از ما (فرشتگان) نیست مگر که جایگاهی معیّن دارد» سوره صافات، آیه ۱۶۴.</ref> تکالیفشان متفاوت است.<ref>المیزان، ج ۱۹، ص۳۳۴ ـ ۳۳۵.</ref> برخی بر آن‌اند که بیشتر فرشتگان مکلف‌اند؛ اما عده ای از آنان [[تکلیف]] ندارند، بلکه در [[تسخیر]] فرشتگان [[مکلف]] قرار دارند؛ مانند حیوانات که در تسخیر [[انسان‌ها]] هستند.<ref>شرح نهج البلاغه، ج ۶، ص۴۳۲.</ref> برخی دیگر اصولا تکلیف داشتن فرشتگان را با این [[استدلال]] که آنان فاقد اختیارند و راهی جز انجام دادن [[دستورات الهی]] ندارند [[نفی]] کرده‌اند.<ref>اوائل المقالات، ص۷۱؛ حاشیة الدسوقی، ج ۱، ص۱۶.</ref>