آثار اخلاقی و تربیتی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| تعداد پاسخ = ۱۹

# '''[[الگوپذیری از امام|الگوپذیری]] و [[تأسی به امام]]''': [[امام]]، [[پیشوا]] و [[راهبر]] [[جامعه]] و [[انسان کامل]] است و از همۀ [[بدی‌ها]] و [[رذائل اخلاقی]] دور بوده و همۀ [[کمالات]] [[اخلاقی]] را در عالی‌ترین حد آن دارد<ref>ر.ک. [[سیمین صمیمی|صمیمی، سیمین]]، [[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]] . </ref> و [[منتظران]] خود را منتسب به [[امام زمان]] {{ع}} می‌‌دانند؛ لذا در [[پیروی]] از آن [[حضرت]] باید پیش قدم باشند<ref>ر.ک. [[محمود ملکی راد|ملکی راد، محمود]]، [[کارکرد مهدویت در اصلاح و تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی (مقاله)|کارکرد مهدویت در اصلاح و تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی]]، ص ۳۱۰</ref> و برای قرارگرفتن در صف [[یاران مهدی]] {{ع}} باید الگوپذیری عملی و [[اخلاقی]] از او داشته و به سفارش ایشان به [[منتظران]] عمل نمایند که: «هریک از شما باید به آنچه موجب نزدیکی و جلب [[محبت]] ما [[اهل بیت]] می‌شود، عمل کند و از کارهایی که موجبات [[ناراحتی]] و [[خشم]] و رنجش ما می‌گردد، دوری گزیند»<ref>{{متن حدیث|"فَلْیَعْمَلْ کُلُّ امْرِئٍ مِنْکُمْ بِمَا یَقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنَا وَ یَتَجَنَّبُ مَا یُدْنِیهِ مِنْ کَرَاهَتِنَا وَ سَخَطِنَا فَإِنَّ أَمْرَنَا بَغْتَةٌ فُجَاءَةٌ حِینَ لَا تَنْفَعُهُ تَوْبَةٌ وَ لَا یُنْجِیهِ مِنْ عِقَابِنَا نَدَمٌ عَلَی حَوْبَة"}}؛ الإحتجاج، ج۲، ص۳۲۳. </ref>. همچنین طبق دعای آن [[حضرت]]<ref>{{متن حدیث|"اللهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ وَ بُعْدَ الْمَعْصِیَةِ..."}}؛ مفاتیح الجنان، دعای امام زمان {{ع}}.</ref> باید به [[بندگی]] و دوری از [[معصیت]] پرداخت تا با الگوپذیری و [[تأسی]] به [[امام]] در افکار، [[آداب]]، منش و [[رفتار]]، همراه و هم رنگ [[مهدی موعود]] شد<ref>ر.ک. [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۱۲۶.</ref> و [[توفیق]] [[زیارت]] ایشان را پیدا کرد<ref>ر.ک. [[علی باقی نصرآبادی|نصرآبادی، علی باقی]]، [[نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب (مقاله)|نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب]]، ص۱۳۱-۱۳۲.</ref>.

[[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "همانا برای [[صاحب الامر]] غیبتی هست؛ پس [[بنده]] [[تقوای الهی]] پیشه نماید و به [[دین]] او چنگ زند"<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۵۱.</ref>. آن [[حضرت]] همچنین فرمود: "هر کس شاد می‌شود از آن که از [[یاران قائم]] باشد، پس باید [[پرهیزگار]] بوده، به نیکویی‌های [[اخلاقی]] عمل کند؛ در حالی که [[منتظر]] است. پس اگر از [[دنیا]] برود و پس از آن، [[قائم]] [[قیام]] نماید، پاداشی مانند آن کس که [[قائم]] را [[درک]] کند، خواهد داشت. پس کوشش کنید و [[منتظر]] باشید. گوارایتان [[باد]] ای گروه مورد [[رحمت الهی]] واقع شده!<ref>نعمانی، الغیبه، ص۲۰۰.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[بایسته‌های عصر چشم به راهی (مقاله)|بایسته‌های عصر چشم به راهی]].</ref>.

«[[انسان]] [[منتظر]] باید به [[زیور]] [[عدالت]]، [[تقوی]] و [[پارسایی]] آراسته باشد، [[منتظران]] [[ظهور مهدی]] که در [[انتظار]] [[حکومت عدل جهانی]] به سر می‌برند، باید پیوسته، نمونه [[عدل]] و عدل‌طلبی باشند. [[قرآن]] می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند چنان که سزاوار پروا از اوست پروا کنید و جز در مسلمانی نمیرید» سوره آل عمران، آیه ۱۰۲.</ref>. اگر فردی با اجتناب از [[معاصی]] و رعایت [[تقوای الهی]]، بتواند ملکه [[عدالت]] را در خود پدید آورد و با ایجاد [[تعادل]] در میان قوای نفسانی خود، ارکان [[حیات]] [[اخلاقی]] را در وجود خود نهادینه سازد، آنگاه می‌تواند در [[عصر ظهور]] که عصر استقرار [[عدل]] [[ناب]] و مطلق است خویشتن را با شرایط نوین [[تمدن]] [[توحیدی]] [[مهدوی]] هماهنگ سازد. در غیر این صورت هاضمه شخصیت فرد، [[قدرت]] جذب مؤلفه‌های [[فرهنگ]] [[عدالت]] محور [[دولت مهدی]] {{ع}} را نخواهد داشت»<ref>[[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص110-118.</ref>.

«[[جامعه منتظر]]، باید جامعه‌ای [[اسلامی]] باشد. و بزرگترین وجه تمایز [[جامعه اسلامی]]، از دیگر جامعه‌ها، همان [[اخلاق]] [[نورانی]] [[اسلام]] است. [[انسان]] [[منتظر]] باید دارای [[اخلاقی]] [[اسلامی]] باشد، و [[جامعه منتظر]] باید [[مظهر]] [[اخلاق]] [[اسلامی]] باشد. [[امام]] [[جعفر صادق]] {{ع}} در [[حدیثی]] می‌فرماید: "گوارا [[باد]] بر شما، ای گروهی که [[رحمت خدا]] شامل حال شماست!"<ref>همان، ص ۱۳۱.</ref>.  تأکید شده است اینکه [[شیعه]] باید "زَین" [[امامان]] خود باشد نه "شَین" آنان، رعایت آن، در [[عصر انتظار]]، به صورتی موکد‌تر لازم است. [[شیعه]] باید با [[انسانیت]]، و [[اخلاق]] محمدی، و صفات [[علوی]]، و [[فضائل]] [[جعفری]]، همواره، مایه زینت و آبروی [[ائمه طاهرین]] باشد، نه مایه ننگ آنان. و رعایت این امر، در [[دوران غیبت]] [[امام]] - به [[احترام]] [[امام]] واجب‌تر است. [[انسان]] [[منتظر]] [[حکومت]] علی‌وار [[حضرت مهدی موعود]] {{ع}}، علاوه بر تدین و [[تقوی]]، باید پارسا باشد، و خود را چنان که آن [[پیشوا]] [[دوست]] دارد، بسازد و بدارد، و به او و [[یاران]] او شباهت به هم رساند، تا - به [[لطف خدا]] - در شمار آنان به حساب آید. [[امام محمد باقر]] {{ع}} می‌فرماید: "[[تقوی]] پیشه سازید، و بار سنگین [[انتظار]] را، به [[کمک]] [[ورع]] و [[پارسایی]] به منزل رسانید، و با کوشش بسیار در [[عبادت]] و [[اطاعت خدا]]"<ref>ابن ابی زینب، نعمانی، الغیبه، مترجم: جواد غفاری، ص ۲۲۰؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، مترجم: علی دوانی، ج ۵۲، ص ۱۴۰.</ref>»<ref>[[محبوب شفائی|شفائی، محبوب]]، [[موعود حق (کتاب)|موعود حق]]، ص ۸۴-۸۸.</ref>.

«در [[روایات]]، بر [[ضرورت]] همگونی و پیوند [[فکری]] و عملی با [[امام]] در [[عصر انتظار]] تأکید شده است. [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|"مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ اَلْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ اَلْأَخْلاَقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ اَلْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ اَلْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ اِنْتَظِرُوا هَنِيئاً لَكُمْ أَيَّتُهَا اَلْعِصَابَةُ اَلْمَرْحُومَةُ"}}<ref>الغیبة، نعمانی، ص۲۰۷؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۱۴۶؛ معجم الاحادیث الامام المهدی {{ع}}، ج۳، ص۲۱۷.</ref>؛ هرکس [[آرزو]] دارد که از [[اصحاب حضرت قائم]] باشد باید [[منتظر]] او باشد و در حال [[انتظار]] بر اساس [[تقوی]] و [[[اخلاق نیک]] [[رفتار]] نماید. پس بر [[آراستگی]] [[اخلاقی]] و [[رفتاری]] جدی باشید و [[انتظار]] آن [[حضرت]] را بکشید که بر شما گوارا [[باد]] این [[انتظار]] و [[چشم به راهی]]، ای گروه اهل [[رحمت]] و [[نجات]]!" طبق این [[حدیث]]، تنها راه قرارگرفتن در صف [[یاران مهدی]] {{ع}} الگوپذیری عملی و [[اخلاقی]] از او در [[عصر انتظار]] است. [[امام باقر]] {{ع}} در [[تفسیر]] [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ}}<ref>سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.</ref> فرمود: {{متن حدیث|اندازه=155%|"اِصْبِرُوا عَلَى أَدَاءِ اَلْفَرَائِضِ وَ صٰابِرُوا عَدُوَّكُمْ وَ رٰابِطُوا إِمَامَكُمُ"}}<ref>الغیبة، نعمانی، ص۳۴ و ص۲۰۶؛ معجم الاحادیث الامام المهدی {{ع}}، ج۵، ص۶۶.</ref>؛ معنای [[آیه]] این است که در انجام [[واجبات]] [[دینی]] مقاوم و [[استوار]] باشید و در مقابل دشمنانتان [[ایستادگی]] کنید و با امامی که در [[انتظار]] او نشسته [[اید]]، پیوند [[معنوی]] ایجاد نمایید.

هم چنین سفارش اصلی خود [[امام عصر]] {{ع}} به [[پیروان]] و [[منتظران]] ظهورش، جز [[ولایت‌پذیری]] و عمل به [[احکام]] و [[دستورات]] الاهی، چیز دیگری نیست. ایشان در توقیعی که برای [[شیخ مفید]] صادر فرموده، به [[شیعیان]] توصیه نموده است: {{متن حدیث|"فَلْیَعْمَلْ کُلُّ امْرِئٍ مِنْکُمْ بِمَا یَقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنَا وَ یَتَجَنَّبُ مَا یُدْنِیهِ مِنْ کَرَاهَتِنَا وَ سَخَطِنَا فَإِنَّ أَمْرَنَا بَغْتَةٌ فُجَاءَةٌ حِینَ لَا تَنْفَعُهُ تَوْبَةٌ وَ لَا یُنْجِیهِ مِنْ عِقَابِنَا نَدَمٌ عَلَى حَوْبَة"}}<ref>الإحتجاج، ج۲، ص۳۲۳.</ref>؛ هریک از شما باید به آن چه موجب نزدیکی و جلب [[محبت]] ما [[اهل بیت]] می‌شود، عمل کند و ازکارهایی که موجبات [[ناراحتی]] و [[خشم]] و رنجش ما می‌گردد، دوری گزیند؛ زیرا [[فرمان]] ظهور، دفعی و ناگهانی است. در آن زمان، [[توبه]] برای کسی سودی نخواهد داشت و [[پشیمانی]] کسی از کار [[زشت]] وی را از مجازات ما [[نجات]] نخواهد داد. هم چنین آن [[حضرت]] در دعای: {{متن حدیث|"اللهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ وَ بُعْدَ الْمَعْصِیَةِ..."}}<ref>مفاتیح الجنان، دعای امام زمان {{ع}}.</ref> [[توفیق]] [[بندگی]] و [[عمل به دستورات]] [[دینی]] و دوری از [[معصیت]] و [[گناه]] را به عنوان نخستین خواسته [[انسان]] از [[خداوند]]، به [[شیعیان]] و [[منتظران]] ظهورش [[تعلیم]] فرموده است.

بدون [[شک]]، [[پارسایی]] و [[آراستگی]] به [[فضیلت]] [[تقوی]] و [[اخلاق نیکو]]، موجب [[برازندگی]] و [[زیبایی]] هر [[انسان]] [[عاشق]] کمال و [[فضیلت]] است. آن چه خواسته اصلی [[پیشوایان دین]] و شخص [[امام مهدی]] {{ع}} است و در [[احادیث]] و [[روایات]] بدان تأکید شده، عمل به بایدهای [[دینی]] و اهتمام ورزیدن نسبت به انجام [[وظایف]] فردی و [[اجتماعی]] است؛ زیرا لازمه [[معرفت]] و [[عشق]] به [[امام]]، الگوپذیری و [[تأسی]] به او در افکار، [[آداب]]، منش و [[رفتار]] است. از این نظر، معرفتی که انگیزه الگوپذیری و اقتدای عملی [[انسان]] به [[امام]] و مقتدا را در پی نداشته باشد، [[معرفت]] نیست؛ چرا که [[معرفت]] و [[شناخت]] [[حضرت]]، باید به ایجاد سنخیت میان [[مأموم]] و [[امام]] منجر شود. اساساً امکان ندارد کسی حقیقتاً [[عاشق]] و شیفته [[امام عصر]] {{ع}} باشد، اما از راه و رسم [[مهدی]] زیستی، دور، یا نسبت به آن بی‌تفاوت بماند و [[آداب]] و [[رفتار]] وی، رنگ و بوی [[مهدوی]] نداشته باشد؛ زیرا بدون [[همراهی]] و هم رنگی، [[انتظار]] و [[چشم به راهی]] برای [[مهدی موعود]]، معنا و مفهومی نخواهد داشت.

«از شاخص‌های اصلی کادر حکومت مهدوی، پارسایی، تهذیب نفس و آراستگی به مکارم اخلاق است.امام صادق {{ع}} فرمود: هرکس دوست دارد که از یاران حضرت قائم {{ع}} باشد، باید منتظر باشد و در این حال، به پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار کند...<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۲۰۰، باب ۱۱، ح ۱۶: {{متن حدیث| قَالَ الْإِمَامُ الصَّادِقُ {{ع}}: مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاق‏...}}.</ref>.

«[[یاران حضرت مهدی]] از لحاظ [[تقوی]] و تدین، باید سرآمد [[انسان‌ها]] باشد‌؛ زیرا تا [[یاران مهدی]] به نصاب لازم نرسد، [[اراده خدا]] به ظهور وی تعلق نمی‌گیرد و آن [[حضرت]]، ظهور نخواهد کرد؛ چون با افراد [[ناپاک]] و آلوده، [[زندگی]] [[جامعه]] سامان نمی‌پذیرد‌. پس [[وظایف]] [[جامعه مهدوی]] و [[یاران مهدی]] {{ع}}، [[اصلاح]] و [[تزکیه]] [[نفوس]] فردی و [[اجتماعی]] است. هرچه [[جامعه]] به [[فساد]] بیشتر ‌‌آغشته باشد، ظهور وی بیشتر به تأخیر می‌افتد. بر عکس، هرچه [[جامعه]] به سمت [[اصلاح]] و [[تربیت نفوس]] پیشروی کنند، ظهور [[حضرت]] نزدیک می‌شود.

[[آیه مبارکه]]، [[امت پیامبر]] [[آخر الزمان]] را، [[بهترین]] [[امت‌ها]] معرفی کرده‌اند؛ پس طبیعی است که [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}}، از [[بهترین]] افراد تشکیل می‌‌شود که تحقق این امتیاز، به کسب مراتب [[اخلاقی]] و عملی [[انسان]] بستگی دارد. افراد غیر [[صالح]]، به هیچ روی در [[حکومت]] [[مهدی]] {{ع}} جایگاهی ندارند‌؛ زیرا طبق [[وعده الهی]] «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد»<ref>{{متن قرآن|عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}} سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref> [[حکومت]] از آن [[صالحان]] هستند.

[[امام صادق]] {{ع}} ویژگی [[یاران مهدی]] {{ع}} را چنین بیان کرده است:{{متن حدیث| مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ}}<ref>ابن ابی زینب محمد بن ابراهیم نعمانی، همان، ص۲۰۰.</ref>.

پس [[حضرت مهدی]] {{ع}} از [[شیعیان]]، [[انتظار]] [[اعمال صالح]] و [[زندگی پاک]] دارد‌»<ref>[[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص 13-14.</ref>.

«یکی از [[نتایج انتظار]] مثبت و فعال، [[جهاد]] با نفس‌ برای‌ کسب‌ [[ارزش‌های اخلاقی]]، [[دوری از گناهان]] و رسیدن به [[حیات]] مؤمنانه و در‌ واقع تلاش برای کسب رتبه [[عبودیت]] است. از [[امام صادق]] {{ع}} چنین [[نقل]] شده است: {{متن حدیث| مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا}}؛ هرکس‌ آرزو‌ دارد از [[اصحاب حضرت قائم]] {{ع}} باشد؛ پس باید [[منتظر]] بوده و به تقوا‌ عمل‌ کند‌ و [[محاسن اخلاق]] را پیشه خود سازد. چنین شخصی [[منتظر]] است و اگر بمیرد و بعد از‌ موتش‌ قائم‌ [[قیام]] کند، اجر کسی را دارد که او را [[درک]] کرده است. پس تلاش‌ کنید‌ و [[منتظر]] باشید<ref>ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبه‌، محقق: علی اکبرغفاری، ص۲۰۰.</ref>. [[منتظران]] برای رسیدن به درجاتی از‌ ایمان‌ که‌ با [[روح]] الاهی تأیید شده و رتبه‌ای [[شایسته]] برای کسب [[حیات]] [[جدید]] و مخصوص [[مؤمنان]] است‌ (که‌ همان [[طیبه]] [[توحیدی]] است)؛ [[نیازمند]] [[خودسازی]] و پالایش [[معنوی]] هستند. [[امام صادق]] {{ع}} در بیان‌ ویژگی‌های‌ یاران‌ [[مهدی]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث| وَ أَنَّ مِنْ دِينِهِمُ الْوَرَعَ وَ الْعِفَّةَ وَ الصِّدْقَ وَ الصَّلَاحَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ أَدَاءَ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ طُولَ السُّجُودِ وَ الْقِيَامَ بِاللَّيْلِ وَ اجْتِنَابَ الْمَحَارِمِ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ وَ حُسْنَ الصُّحْبَةِ وَ حُسْنَ الْجِوَارِ وَ بَذْلَ الْمَعْرُوفِ وَ كَفَّ الْأَذَى وَ بَسْطَ الْوَجْهِ وَ النَّصِيحَةَ وَ الرَّحْمَةَ لِلْمُؤْمِنِينَ}}؛ و از [[آیین]] ایشان [= [[منتظران]]]‌ است‌: [[تقوا]] و [[ورع]]، [[صدق]]، درستی و تلاش، [[ادای امانت]] به [[نیکوکار]] و [[بدکار]]، طولانی کردن سجده‌ها، [[قیام]] و شب زنده‌داری‌، دوری‌ از [[گناهان]] و [[محارم]] و [[انتظار فرج]] با [[صبر]]، [[حسن]] [[دوستی]] و [[حسن]] [[همسایگی]]، بخشش‌ و نشر‌ نیکی‌ها، خودداری از [[زشتی‌ها]] و پلیدی‌ها، [[خوشرویی]]، نصیحت‌، و رحمت‌ و دلسوزی‌ نسبت به [[مؤمنان]]<ref>مجلسی‌، محمد‌ باقر، بحار‌ الأنوار‌‌، ج۱۰، ص۳۶۱‌.</ref>. در‌ این [[احادیث]] گهربار، ویژگی [[منتظران]]، عمل به [[ارزش‌های اخلاقی]] و [[دوری از گناهان]] دانسته‌ شده‌ است. [[جهاد]] با [[نفس]] و هواهای‌ آن‌، درجه وجودی‌ [[حیات]]‌ معنوی‌ و اختیاری [[مؤمنان]] را اشتداد بخشیده و یکی‌ از‌ لوازم تحقق [[[[حیات]] طیبه]] است. مؤمنانی که به چنین [[حیات]]ی رسیده‌اند، آمادگی‌ وصول‌ به درجات بالاتری از این نوع‌ [[حیات]] را دارند که‌ در‌ [[زمان قیام]] و ظهور امامشان به‌ وقوع‌ خواهد پیوست؛ [[حیات]]ی مؤمنانه سرشار از [[عبودیت]] و همسو با [[اجرای احکام]] و [[عدالت]] الاهی‌ که‌ [[انسان‌ها]] را به [[قرب]] پروردگارشان‌ می‌رساند‌؛ [[حیات]]ی‌ آگاهانه که با‌ قدرت‌ [[ایمان]] و [[اراده]] اثرگذار در‌ اعمال‌ فرد پدید آمده است»<ref>[[محمد مهدی گرجیان|گرجیان، محمد مهدی]]، [[تحلیل کارآمدی انتظار در [[حیات]] طیبه (مقاله)|تحلیل کارآمدی انتظار در [[حیات]] طیبه]]، ص ۲۲.</ref>.

«از آن جایی که [[منتظران]] خود را منتسب به [[امام زمان]] {{ع}} می‌‌دانند؛ به این نتیجه می‌‌رسند که در [[پیروی]] از آن [[حضرت]] پیش قدم باشند و الگوی [[رفتاری]] و [[اخلاقی]] و [[معنوی]] خود را [[امام زمان]] {{ع}} قرار می‌‌دهند. از آثار این [[الگو]] گرفتن این است که آنان در [[رفتار]] فردی و [[اجتماعی]] بر طبق خواست [[امام زمان]] {{ع}} حرکت کنند و مسیر [[زندگی]] خویش را بر اساس آن تنظیم نمایند. از طرفی چون خواست [[امام زمان]] {{ع}} بر طبق خواست [[خداوند]] است و بر محور آن می‌‌چرخد و غیر از آن نیست، [[رفتار]] [[منتظران]] نیز متأثر از [[اوامر و نواهی]] [[الهی]] و بر محور [[رضایت]] مندی [[خداوند]] خواهد بود و بر مدار [[اوامر و نواهی]] [[الهی]] خواهد چرخید. مداومت آنان بر این امر موجب می‌‌شود تا [[ورع]] و [[پرهیزکاری]] در رفتارشان متجلی شود. در روایاتی که اوصاف [[منتظران]] و [[یاران امام مهدی]] {{ع}} را یادآوری کرده‌اند به این نکته نیز اشاره شده است. [[امام صادق]] {{ع}} از جمله اوصاف [[یاران امام مهدی]] {{ع}} را [[پرهیزگاری]] و [[تقوای الهی]] دانسته و خلق [[نیکو]] را سفارش نموده است"<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص ۲۰۰.</ref>. و در این راستا حفظ [[تقوا]] و [[دین]] داری از سوی [[ائمه]] {{عم}} به عنوان [[وظیفه]] [[مردم]] در زمان [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}} معرفی شده است. یکی از [[اصحاب امام]] [[صادق]] {{ع}} می‌‌گوید: [[خدمت]] [[امام صادق]] {{ع}} نشسته بودیم، آن [[حضرت]] به ما فرمودند: "برای [[صاحب الامر]] غیبتی است، هر کسی باید از [[خدا]] [[پروا]] کند و [[تقوا]] پیشه نماید، و به [[دین]] خود بچسبد و آن را حفظ کند"<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص ۳۳۵ -۳۳۶.</ref>. از این منظر تلاش برای نهادینه سازی این ویژگی در [[رفتار]] [[منتظران]]، وظیفه‌ای [[دینی]] و [[الهی]] است که باید مورد توجه قرار گیرد»<ref>[[محمود ملکی راد|ملکی راد، محمود]]، [[کارکرد مهدویت در اصلاح و تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی (مقاله)|کارکرد مهدویت در اصلاح و تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی]]، ص ۳۱۰</ref>.

«[[خودسازی]] [[شیعه]]، اصل مهمّی در [[زمان غیبت]] به شمار می‌‌رود و این [[خودسازی]] [[بهترین]] نشانه [[انتظار]] است. ما باید با [[شناخت]] آنچه موجب [[خشنودی]] و [[ناخشنودی]] [[اولیاء]] [[دین]] است خود را بر انجام و ترک آنها که همان [[واجبات]] و [[محرمات]] می‌‌باشند [[تربیت]] کنیم و پیوسته به دنبال نزدیک کردن خود به [[خداوند]] و [[پیامبر]] {{صل}} و عترتش باشیم و در هر لحظه گوش به زنگ [[نداهای آسمانی]] [[جبرئیل]] {{ع}} باشیم که به صورت ناگهانی در فضای [[آسمان]] طنین‌انداز می‌‌شوند. [[امام مهدی]] {{ع}} فرمود: هر یک از شما باید به اموری بپردازد که او را به [[محبّت]] ما نزدیک کند و از کارهایی که ناخوشایند ما می‌‌باشد دوری جوید؛ زیرا ظهور ما به صورت ناگهانی فرا می‌‌رسد<ref>بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۶.</ref>. [[تقوای الهی]]، [[اخلاق]] [[اسلامی]] و [[زندگی]] همراه با [[گرایش]] [[انتظار]]، ارکان مهم [[خودسازی]] هر شیعه‌ای را تشکیل می‌‌دهند که می‌‌خواهد از [[یاران]] [[حجّت]] [[خدا]] باشد. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِيئاً لَكُمْ أَيَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَةُ}}<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.</ref>. هر کس [[دوست]] دارد از [[اصحاب قائم]] باشد باید [[منتظر]] باشد و به [[پرهیزکاری]] و کسب خوبی‌های [[اخلاقی]] بپردازد. پس اگر در این حال بمیرد و [[قائم]] [[قیام]] کند، اجر کسی را دارد که او را [[درک]] کرده است. پس تلاش کنید و [[منتظر]] باشید، گوارایتان [[باد]] ای گروه مورد [[رحمت خدا]]»<ref>[[محمد رضا اکبری|اکبری، محمد رضا]]، [[پرچم هدایت (کتاب)|پرچم هدایت]]، ص۶۶.</ref>.

«[[وظیفه]] مهم دیگری که هر [[شیعه]] برعهده دارد، [[تهذیب نفس]] و آراستن خود به [[اخلاق]] نکو است، چنان‌که در روایتی که [[نعمانی]] به [[سند]] خود از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند، آمده است: "هرکسی [[دوست]] دارد از [[یاران حضرت قائم]] {{ع}}باشد، باید [[منتظر]] باشد و در این حال به [[پرهیزکاری]] و [[اخلاق نیکو]] [[رفتار]] نماید..."<ref>بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۷.</ref>. در [[توقیع]] وارده از [[ناحیه مقدسه]] آمده است: {{متن حدیث|فَمَا يَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا يَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَكْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ}}؛ ... پس تنها چیزی که ما را از آنان ([[شیعیان]]) پوشیده می‌دارد، همانا چیزهای ناخوشایندی است که از ایشان به ما می‌رسد و خوشایند ما نیست و از آنان [[انتظار]] نمی‌رود<ref>بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۷.</ref>»<ref>[[علی باقی نصرآبادی|نصرآبادی، علی باقی]]، [[نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب (مقاله)|نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب]]، ص۱۳۱-۱۳۲.</ref>.

«[[تهذیب نفس]] و کسب [[فضائل اخلاقی]] [[وظیفه]] مهم دیگری که هر [[شیعه]] [[منتظر]] بر عهده دارد [[تهذیب نفس]] و آراستن خود به [[اخلاق نیکو]] است، چنانکه در روایتی که [[نعمانی]] به [[سند]] خود از [[امام صادق]] {{ع}}، [[نقل]] می‌‌کند آمده است:"هر کس [[دوست]] می‌‌دارد از [[یاران حضرت قائم]] {{ع}}، باشد باید که [[منتظر]] باشد و در این حال به [[پرهیزکاری]] و [[اخلاق نیکو]] [[رفتار]] نماید، در حالی که [[منتظر]] باشد، پس چنانچه بمیرد و پس از مردنش [[قائم]] {{ع}}،بپاخیزد، [[پاداش]] او همچون [[پاداش]] کسی خواهد بود که آن [[حضرت]] را [[درک]] کرده است، پس کوشش کنید و در [[انتظار]] بمانید، گوارا [[باد]] شما را ای گروه مشمول [[رحمت]] [[خداوند]]"<ref>{{متن حدیث| مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِيئاً لَكُمْ أَيَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَةُ}}؛ النعمانی، محمد بن ابراهیم، پیشین، ص ۲۰۰، ح ۱۶.</ref>.

«[[صفوان بن مهران]] در روایتی به [[نقل]] از [[امام صادق]] {{ع}} می‌‌گوید: "کسی که [[حضرت مهدی]] {{ع}} را [[انکار]] کند در واقع [[حضرت محمد]] {{صل}} را [[انکار]] نموده است"<ref>بحار الأنوار، ج ۲۳، ص ۱۷۳.</ref>. در [[روایت]] دیگری: "[[حضرت مهدی]] {{ع}} شبیه‌ترین فرد به [[حضرت محمد]] {{صل}} می‌‌باشد"<ref>بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۹.</ref>. لذا [[روایات]] فوق ناظر بر این است که در واقع [[وجود امام مهدی]] {{ع}} و صفات نیکش را نمی‌توان [[انکار]] نمود. [[حضرت مهدی]] {{ع}} صا حب [[اخلاق]] بسیار نیکوئی می‌‌باشد. [[رسالت]] [[حضرت]] نیز طبق [[رسالت]] [[رسول خدا]] {{صل}}: {{متن حدیث| إِنِّي بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاقِ}}<ref>المستدرک «نوری»، ج ۱۱، ص ۱۸۷.</ref>، تکمیل‌کننده [[[اخلاق نیک]] [[منتظرین]] است. بنابراین [[حضرت]] همانند خورشیدی پشت [[ابر]] چه در [[زمان غیبت]] و چه در [[زمان ظهور]] باعث افزایش [[معرفت]] فرد نسبت به [[پروردگار]] و [[تربیت]] و پرورش [[اخلاقی]] فرد می‌‌شود. [[قرآن کریم]] و [[تعالیم]] [[اهل بیت]] {{ع}} بیشترین تأکید را بر رشد [[اخلاقی]] و [[معنوی]] [[بشر]] انجام داده‌اند. بدین جهت در روایتی آمده که: "هر کس [[دوست]] بدارد که از [[اصحاب قائم]] {{ع}} باشد هرآینه باید که به ظهور آن [[حضرت]] [[منتظر]] شود، در ایام انتظارش به [[ورع]] و [[تقوی]] [[رفتار]] نماید و به [[اخلاق]] [[حمیده]] و اوصاف [[پسندیده]] متصف شود<ref>الغیبة «نعمانی»، ص ۲۰۰.</ref>. همان‌طور که در بعد [[فکری]] عنوان شد [[حکومت حضرت مهدی]] {{ع}} [[حکومتی]] عقل‌محور است و [[کمال عقل]] موجب بروز و ظهور [[اخلاق نیکو]] در [[انسان]] خواهد بود. از سوی دیگر محیط آکنده از هدایت‌های [[قرآن]] و [[سنت‌های الهی]] [[آدمی]] را به [[خوبی‌ها]] سوق می‌‌دهد. [[شیعه]] [[منتظر]] سعی می‌‌کند تا تمامی [[رذائل اخلاقی]] - [[دروغ]]، [[حسادت]]، و مانند آن - در وجود خود [[پاک]] نموده و خود را به [[[اخلاق نیک]] آراسته نماید.

[[اعتقاد]] به [[حضرت مهدی]] {{ع}} همان [[اعتقاد]] به صفات [[حضرت]] می‌‌باشد. مهم‌ترین و مؤثرترین راه برای پرورش [[حس]] [[معنوی]]، توجه فرد به [[کمالات]] [[اخلاقی]] و [[صفات حضرت مهدی]] {{ع}} است. لذا [[شیعه]] هنگامی که با [[سیره]] و خلق‌وخوی [[حضرت]] آشنا می‌‌شود [[معرفت]] او به [[حضرت]] و [[الگو]] قراردادن [[حضرت]]، سبب آراستن فرد به تمام صفات [[نیک]] [[الهی]] می‌‌گردد. [[امام]] که [[پیشوا]] و [[راهبر]] [[جامعه]] است، [[انسان کامل]] می‌‌باشد و از همه [[بدی‌ها]] و [[رذائل اخلاقی]] دور بوده و در مقابل، همه [[کمالات]] [[اخلاقی]] را در عالی‌ترین حد آن دارا می‌‌باشد. [[شیعه]] احتیاجی به این ندارد که حتما [[امام]] خویش را در مقابل خود ببیند. بلکه سعی می‌‌نماید از الگوی خود سرمشق بگیرد و تمام [[رذائل اخلاقی]] را تا حد استعداد و ظرفیت خود از جسم و روحش [[پاک]] سازد و در مسیر انتظارش همواره به [[خودسازی]] و [[آراستگی]] بپردازد»<ref>[[سیمین صمیمی|صمیمی، سیمین]]، [[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]] .</ref>.

«[[خانواده]] نقش مهم و اساسی در [[تربیت دینی]] [[فرزندان]] دارد و آنان الفبای [[تعلیم و تربیت]] را در محیط [[خانواده]] می‌آموزند. هرقدر والدین با مؤلفه‌های "[[فرهنگ مهدویت]]" آشناتر باشند می‌توانند [[فرزندان]] [[دین]] باورتر به [[جامعه]] تحویل دهند. به طور طبیعی، [[خانواده]] [[منتظر]] [[خانواده]] پویا و پرنشاطی است؛ چرا که ثمره [[انتظار]] چیزی جز تلاش و حرکت نیست. [[مسئولیت]] [[خانواده]] [[منتظر]] از سایر [[مسئولیت‌ها]] سنگین‌تر است و باید کاملاً بر ابعاد گوناگون این [[مسئولیت]] [[آگاهی]] یافت و در انجام آن بر پایه [[احکام الهی]] و [[سنت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه هدی]] {{عم}} کوشش و دقت فراوان نمود.

«[[جامعه منتظر]]، برای هماهنگی با [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} در اهتمام به رعایت [[محاسن اخلاق]]، همه [[تلاش]] و کوشش خود را به کار می‌گیرد. در حدیثی از [[امام صادق]] {{ع}} آمده است. "هر کس [[دوست]] دارد از [[یاران حضرت قائم]] {{ع}} باشد، باید [[منتظر]] باشد و در حال [[انتظار]] به [[پرهیزگاری]] و [[اخلاق نیکو]] [[رفتار]] نماید"<ref>{{عربی|" مَنْ‏ سَرَّهُ‏ أَنْ‏ يَكُونَ‏ مِنْ‏ أَصْحَابِ‏ الْقَائِمِ‏ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ‏ بِالْوَرَعِ‏ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ‏‏"}}؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۷.</ref>»<ref>[[آفتاب مهر ج۲ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج۲، ص ۱۳۴ - ۱۳۷.</ref>.