فضائل نیمه شعبان چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

«[[شیخ]] [[حر عاملی]] از بزرگان [[اصحاب]] [[نقل]] می‌کند که [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "شبی که حضرت [[قائم]] {{ع}} در آن متولد شد، هیچ نوزادی در آن شب متولد نمی‌شود مگر اینکه [[مؤمن]] خواهد شد، و اگر در سرزمین [[کفر]] متولد گردد، [[خداوند]] او را به [[برکت]] [[امام مهدی]] {{ع}} به سوی [[ایمان]] منتقل می‌سازد"<ref>توضیح المقاصد شیخ بهائی، ص ۵۳۳.</ref>. در [[نیمه شعبان]] [[زیارت]] [[امام حسین]] {{ع}} و همچنین [[زیارت]] [[امام زمان]] {{ع}} مستحب است، [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "شب [[نیمه شعبان]] [[بهترین]] شب بعد از [[شب قدر]] است و خواندن دو رکعت [[نماز]] در شب [[نیمه شعبان]]بعد از [[نماز]] عشا مستحب است، در رکعت اول بعد از [[حمد]]، سوره کافرون و در رکعت دوم بعد از [[حمد]]، سوره [[توحید]] خوانده شود"<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۶۲.</ref>. [[غسل]] و شب‌زنده‌داری و [[عبادت]] در این شب [[فضایل]] بسیار دارد، این شب در نزد [[خدا]] چنین مقامی دارد که ولادت با [[سعادت]] [[امام زمان]] {{ع}} در سحرگاه این شب واقع شده و بر عظمت و رونق آن افزوده است. ضمنا روایاتی آمده که [[نیمه شعبان]] همان [[شب قدر]] و [[تقسیم ارزاق]] و عمرها است، و در بعضی از این [[روایات]] است: شب [[نیمه شعبان]] شب [[امامان]] {{عم}} و [[شب قدر]] شب [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} است.

از جمله [[فضایل]] این شب اینکه، از شب‌های مخصوص [[زیارت]] [[امام حسین]] {{ع}} است که صدهزار [[پیامبر]] {{عم}} آن حضرت را در این شب [[زیارت]] می‌کنند. از نمازهای مستحبی که در این شب وارد شده دو رکعت [[نماز]] است که در هر رکعت بعد از [[حمد]]، صد بار سوره [[توحید]] خوانده می‌شود. [[نقل]] شده که [[پیامبر خاتم|رسول اکرم]] {{صل}} فرمود: "شب [[نیمه شعبان]] در [[خواب]] دیدم [[جبرئیل]] بر من نازل شد و فرمود: ای [[محمد]]! در چنین شبی خوابیده‌ای؟ گفتم: این شب‌ چه شبی است؟ فرمود: شب [[نیمه شعبان]] است برخیز! مرا بلند کرد و به [[بقیع]] برد. و سپس فرمود: سرت را بلند کن، زیرا در این شب‌ها درهای [[رحمت خدا]] در [[آسمان]] به روی [[بندگان]] باز است همچنین در [[رضوان]]، در [[آمرزش]]، در [[فضل]]، در [[توبه]]، در [[نعمت]]، در وجود و [[سخاوت]]، در [[احسان]] باز است، [[خداوند]] به عدد پشم‌ها و موهای چرندگان در این شب گنه‌کاران را آزاد می‌کند، پایان عمرها در این شب تعیین می‌گردد، رزق‌های یک‌سال در این شب تقسیم می‌شود و حوادث یک‌سال در این شب معین می‌گردد. ای [[محمد]]! کسی که این شب را با [[تکبیر]] و [[تسبیح]] و [[تهلیل]] و [[دعا]] و [[نماز]] و قرائت [[قرآن]] و [[اطاعت]] و [[خضوع]] و [[استغفار]] به سر برد، [[بهشت]] منزل و سرای اوست و [[خداوند]] [[گناهان]] گذشته و آینده‌اش را می‌آمرزد ... ای [[محمد]]! این شب را [[احیا]] بدار و به [[امت]] خود [[دستور]] بده آنها نیز این شب را [[احیا]] بدارند، و با این عمل به سوی [[خدا]] [[تقرب]] جویند، چراکه این شب شب شریفی است". از اعمال این شب، خواندن [[دعای کمیل]] در [[سجده]] است، [[روایت]] شده که کمیل گوید: دیدم [[امام علی|علی]] {{ع}} این [[دعا]] را در شب [[نیمه شعبان]] در [[سجده]] خواندند. در مورد [[زیارت]] [[امام حسین]] {{ع}} در این شب بخصوص در صورت‌ امکان در کنار قبرش، آمده: هرکس بشناسد [[امام حسین]] {{ع}} را و [[شهادت]] او و [[هدف]] شهادتش را که موجب [[نجات]] [[امت]] گردید و وسیله و راه‌گشایی برای رسیدن به [[فوز عظیم]] شد، (خلاصه اینکه عبادتش در این شب از روی توجه و علاقه و [[معرفت]] خاص باشد) آن‌گونه خویشتن را در برابر [[خدا]] خاضع نموده که [[شایستگی]] آن را دارا باشد و نیز از [[خدا]] خواسته‌های شرعی‌اش را تقاضا کند"<ref>اقتباس از کتاب المراقبات، نوشته مرحوم حاج میرزا جواد تبریزی، ص ۷۹ به بعد. (دعاها و نمازهای دیگری نیز ذکر شده به این کتاب مراجعه شود).</ref>»<ref>[[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۱۷-۱۹.</ref>.

* '''ویژگی اول: [[شبِ احیاء]] و [[بیداری]]'''؛ اولین ویژگی [[شب نیمه شعبان]] را باید در [[کلام پیامبر اکرم]] {{صل}}، در ابتدای این [[روایت]] جستجو کرد که فرمودند در [[شب نیمه شعبان]] مشغول استراحت بودم که ملکی از [[ملائکه]] [[مقرب]] الهی حضرت [[جبرئیل]] {{ع}} نازل شد و عرض کرد: {{عربی|یَا مُحَمدُ أَ تَنَامُ فِی هَذِهِ اللیْلَةِ فَقُلْتُ یَا جَبْرَئِیلُ وَ مَا هَذِهِ اللیْلَةُ؟ قَالَ هِیَ لَیْلَةُ النصْفِ مِنْ شَعْبَانَ قُمْ یَا مُحَمدُ فَأَقَامَنِی}}‌ای [[محمد]] آیا در این شب می‌خوابی؟ گفتم‌ای [[جبرئیل]]: این شب چه شبی است؟ گفت [[شب نیمه شعبان]]، گفت‌ای [[محمد]] بلند شو، بلند شدم.

* '''ویژگی دوم: شبِ [[رحمت]]، [[رضوان]]، [[مغفرت]]، [[فضل]]، [[توبه]]، [[نعمت]]، [[جود]] و [[احسان]]'''؛ دومین ویژگی [[شب نیمه شعبان]]، مستفاد از این [[روایت]]، به [[فضائل]] این شب اختصاص دارد ‌که حضرت [[جبرئیل]] {{ع}} پس از آن که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} را به [[بقیع]] برد، حقائق مهمی را از این شب با [[فضیلت]] نمودار ساخت. [[نبی]] مکرم [[اسلام]] {{صل}} در این باره می‌فرمایند: {{عربی|ثُم ذَهَبَ بِی إِلَی الْبَقِیعِ ثُم قَالَ لِیَ ارْفَعْ رَأْسَکَ فَإِن هَذِهِ لَیْلَةٌ تُفْتَحُ فِیهَا أَبْوَابُ السمَاءِ فَیُفْتَحُ فِیهَا أَبْوَابُ الرحْمَةِ وَ بَابُ الرضْوَانِ وَ بَابُ الْمَغْفِرَةِ وَ بَابُ الْفَضْلِ وَ بَابُ التوْبَةِ وَ بَابُ النعْمَةِ وَ بَابُ الْجُودِ وَ بَابُ الْإِحْسَانِ}}<ref>سپس مرا به بقیع برد و گفت سرت را بالا ببر همانا در این شب، ابواب آسمان گشوده می‌شود و ابواب رحمت الهی، [مانند:] درب بهشت، درب بخشش، درب توبه، درب نعمت، درب فضل و احسان [برای احیا کنندگان] باز می‌گردند.</ref>.

* '''ویژگی سوم: شبِ [[آزادی از جهنم]]'''؛ سومین ویژگی [[شب نیمه شعبان]]، مستفاد از این [[روایت]] این است که [[خداوند متعال]] در این شب عزیز، [[انسان‌ها]] را از [[جهنم]] و [[دوزخ]] آزاد می‌کند. زیرا هر انسانی در جهنمی از اعمال خویش قرار دارد. چه این که کسی نمی‌تواند ادعا کند که هیچ گناهی نکرده‌ است و در برابر [[خدا]] هیچ تقصیری ندارد. بر این اساس [[پیامبر مکرم اسلام]] {{صل}} در ادامه [[روایت]] به [[بخشش]] [[انسان]] و آزادی او از [[جهنم]] [[گناه]] اشاره کرده و می‌فرمایند: {{عربی|"یُعْتِقُ اللهُ فِیهَا بِعَدَدِ شُعُورِ النعَمِ وَ أَصْوَافِهَا"}}<ref>[این شب شبی است که] خدا به عدد [موها و] پشم‌های حیوانات، انسانها را از آتش جهنم آزاد می‌کند.</ref>

* '''ویژگی چهارم: شبِ تثبیت مقدرات و [[تقسیم روزی‌ها]]'''؛ چهارمین ویژگی [[شب نیمه شعبان]]، مستفاد از این [[روایت]] این است که [[خداوند متعال]] در این شب پر راز و رمز، مقدرات [[انسان]] را رقم می‌زند و روزی‌ها به ویژه روزیِ معنویِ را تقسیم می‌کند؛ [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در ادامه این [[روایت]] می‌فرمایند: {{عربی|وَ یُثَبتُ‌ اللهُ‌ فِیهَا الْآجَالَ‌ وَ یُقَسمُ فِیهَا الْأَرْزَاقَ مِنَ السنَةِ إِلَی السنَةِ وَ یُنْزِلُ مَا یَحْدُثُ فِی السنَةِ کُلهَا}}<ref>و زمان مرگ را در آن ثبت کرده و به ‌مدت یک سال روزی‌ها را تقسیم می‌کند و هر چه را که در تمام سال اتفاق می‌افتد فرو می‌فرستد.</ref>

* '''ویژگی پنجم: شبِ [[بذل و بخشش]] الهی و [[آمرزش گناهان]]'''؛ بعضی از [[اعمال عبادی]] و [[افعال خیر]]، چنان پر [[قدرت]] و پر اثرند که می‌توانند [[گناهان]] گذشته‌ [[انسان]] را محو کند و [[آمرزش]] آن‌ها را به همراه داشته باشد. [[احیاء]] [[شب نیمه شعبان]]، یکی از همین [[اعمال عبادی]] است که [[خداوند متعال]] چنین تأثیری در آن نهاده است. [[پیامبر خدا]] {{صل}} در ادامه می‌فرماید: {{عربی|"یَا مُحَمدُ مَنْ أَحْیَاهَا بِتَکْبِیرٍ وَ تَسْبِیحٍ وَ تَهْلِیلٍ وَ دُعَاءٍ وَ صَلَاةٍ وَ قِرَاءَةٍ وَ تَطَوعٍ وَ اسْتِغْفَارٍ کَانَتِ الْجَنةُ لَهُ مَنْزِلًا وَ مَقِیلًا وَ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخرَ"}}<ref>ای محمد! کسی که این شب را با گفتن "الله اکبر"، "سبحان الله" و "لا اله الا الله" و دعا و نماز و قرآن خواندن و انجام اعمال مستحب و استغفار کردن زنده نگهدارد بهشت منزلگاه و استراحتگاه او خواهد بود و گناهان گذشته و آینده‌اش بخشیده می‌شود....</ref>

* '''ویژگی ششم: شبِ [[نماز]]، [[قرآن]]، [[استغفار]] و [[دعا]]'''؛ یکی دیگر از ویژگی‌های این شب شریف، این است که در آن، [[اعمال عبادی]] خاصی وارد شده است؛ از جمله [[نماز]]، [[قرآن]]، [[تسبیح]]، تحلیل و [[تقرب]] به ذات باری‌تعالی، تا جایی که [[ثواب]] این کار مقدس، هم‌رتبه [[ثواب]] و [[مجاهدت]] [[شهیدان]] [[راه الهی]] شمرده شده است. [[پیامبر]] عظیم‌الشأن [[خدا]] {{صل}} در ادامه می‌فرمایند:‌ای [[محمد]] کسی که در این شب صد رکعت [[نماز]] در هر رکعت بعد از [[حمد]] ده مرتبه سوره [[توحید]] را بخواند و بعد از اینکه نمازها تمام شد، ده مرتبه [[فاتحة الکتاب]]، ده مرتبه آیة الکرسی، صد مرتبه [[تسبیح]] [[خدا]] بگو که اگر این کار را بکند [[خدا]] صد [[گناه]] کبیره‌ای که موجب بقاء در [[جهنم]] است می‌بخشد و اگر کسی این کار را انجام بدهد، [[خدا]] در مقابل هر سوره، یک قصر در [[بهشت]] به او می‌دهد [[روز قیامت]] او را شفیع صد نفر از فامیل خودش قرار می‌دهد، [[خدا]] وی را در [[ثواب]] [[شهدا]] شریک می‌کند و بدون هیچ کم و کاستی [[خدا]] به [[احیاء]] کنندگان این شب اعطا می‌کند هر آنچه را از اجر و [[ثواب]] که در این ماه به [[روزه]] دارن عطا کرده است و یا [[محمد]] [[احیا]] کن این شب را و به [[امت]] خود امر کن که امشب را [[احیا]] کنند و به سوی [[خدا]] [[تقرب]] بجویند با اعمال این شب زیرا این شب، شب شریفی است<ref>{{عربی|یَا مُحَمدُ مَنْ صَلی فِیهَا مِائَةَ رَکْعَةٍ یَقْرَأُ فِی کُل رَکْعَةٍ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ مِائَةَ مَرةٍ وَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ عَشْرَ مَراتٍ فَإِذَا فَرَغَ مِنَ الصلَاةِ قَرَأَ آیَةَ الْکُرْسِی عَشْرَ مَراتٍ وَ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ عَشْراً وَ سَبحَ اللهَ مِائَةَ مَرةٍ غَفَرَ اللهُ لَهُ مِائَةَ کَبِیرَةٍ مُوبِقَةٍ مُوجِبَةٍ لِلنارِ وَ أُعْطِیَ بِکُل سُورَةٍ وَ تَسْبِیحَةٍ قَصْراً فِی الْجَنةِ وَ شَفعَهُ اللهُ فِی مِائَةٍ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ شَرَکَهُ فِی ثَوَابِ الشهَدَاءِ وَ أَعْطَاهُ مَا یُعْطِی صَائِمِی هَذَا الشهْرِ وَ قَائِمِی هَذِهِ اللیْلَةِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْئاً فَأَحْیِهَا یَا مُحَمدُ وَ أْمُرْ أُمتَکَ بِإِحْیَائِهَا وَ التقَربِ إِلَی اللهِ تَعَالَی بِالْعَمَلِ فِیهَا فَإِنهَا لَیْلَةٌ شَرِیفَةٌ"}}</ref>.

* '''ویژگی هفتم: شبِ استجابت [[دعا]] و پذیرش حوائج'''؛ بی [[شک]] طبق این [[روایت]]، [[استجابت دعا]] و نتیجه‌گیری از آن، تنها یکی از [[برکات]] و ثمرات بی‌شمار [[احیاء]] [[شب نیمه شعبان]] است؛ چنانکه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در این [[حدیث شریف]] پس از ذکر [[مقام]] و [[منزلت]] [[احیا]] این شب و [[درک]] [[حقیقت]] آن توسط [[فرشتگان]]، به استجابت [[دعا]] در این شب بزرگ اشاره کرده و فرموده‌اند:‌ای [[محمد]] من در حالی نزدت آمدم که تمام فرشته‌ها در [[آسمان]] پاهایشان را در این شب جفت کرده‌اند [کنایه از [[آمادگی]] کامل است] عده‌ای [[تسبیح]] می‌کنند، عده‌ای در [[رکوع]]، عده‌ای در [[سجود]]، عده‌ای در [[استغفار]] و گروهی ذکر می‌گویند.‌ ای [[محمد]]، [[خدا]] امشب نگاه می‌کند هر مؤمنی که [[ایستاده]] و [[نماز]] می‌خواند، او را مورد غفران و [[بخشش]] خود قرار می‌دهد؛ هر کسی که نشسته و سبحان الله می‌گوید و هر کسی که در حال [[رکوع]] و [[سجده]] است، هر کسی که ذکر [[خدا]] می‌گوید، همه را مورد [[بخشش]] خود قرار می‌دهد و این شب، شبی است که کسی [[دعا]] نمی‌کند مگر این که [[مستجاب]] می‌شود، کسی چیزی نمی‌خواهد مگر این که به او داده می‌شود، کسی درخواست [[مغفرت]] و [[بخشش]] نمی‌کند، مگر این که بخشیده می‌شود، کسی [[توبه]] نمی‌کند مگر این که توبه‌اش پذیرفته می‌شود. کسی که از خیر این شب محروم شود، از خیر بزرگی محروم شده است<ref>{{عربی|وَ لَقَدْ أَتَیْتُکَ یَا مُحَمدُ وَ مَا فِی السمَاءِ مَلَکٌ إِلا وَ قَدْ صَف قَدَمَیْهِ فِی هَذِهِ اللیْلَةِ بَیْنَ یَدَیِ اللهِ تَعَالَی قَالَ فَهُمْ بَیْنَ رَاکِعٍ وَ قَائِمٍ وَ سَاجِدٍ وَ دَاعٍ وَ مُکَبرٍ وَ مُسْتَغْفِرٍ وَ مُسَبحٍ یَا مُحَمدُ إِن اللهَ تَعَالَی یَطلِعُ فِی هَذِهِ اللیْلَةِ فَیَغْفِرُ لِکُل مُؤْمِنٍ قَائِمٍ یُصَلی وَ قَاعِدٍ یُسَبحُ وَ رَاکِعٍ وَ سَاجِدٍ وَ ذَاکِرٍ وَ هِیَ لَیْلَةٌ- لَا یَدْعُو فِیهَا دَاعٍ إِلا اسْتُجِیبَ لَهُ وَ لَا سَائِلٌ إِلا أُعْطِیَ وَ لَا مُسْتَغْفِرٌ إِلا غُفِرَ لَهُ وَ لَا تَائِبٌ إِلا تِیبَ عَلَیْهِ مَنْ حُرِمَ خَیْرَهَا یَا مُحَمدُ فَقَدْ حُرِمَ"}}؛ اقبال الاعمال، سید بن طاووس، ج۳، ص۳۲۰؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج‌۹۵، ص۴۱.</ref>.

* '''ویژگی هشتم: شبِ دعای مخصوص [[پیامبر]] {{صل}} به درگاه ربوبی'''؛ به [[یقین]] [[بهترین]] [[دعا]] در میان [[ادعیه]]، [[دعای پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[اهل بیت]] طاهرین ایشان {{عم}} و در مرتبه بعد، دعای [[پیمبران]] پیشین است که نزد [[خدا]] وجیه بودند و هستند. حال در ذیل این [[روایت]]، [[پیامبر اکرم]] {{صل}} دعای مخصوصی را برای [[شب نیمه شعبان]] بیان فرمودند که حاوی مضامین عالی و [[معارف]] بلند است و بی [[تردید]] خواندن آن و عمل کردن به [[پیام]] آن، باعث [[جلاء قلب]]، [[افزایش نور]] دیده و [[زنده شدن قلب]] [[انسان]] می‌شود. این [[دعا]] عبارتست از: خدایا بهره ما کن از [[ترس]] خود بدان اندازه که حائل شود میان ما و نافرمانیت و از [[اطاعت]] خویش بدان مقدار که ما را به خوشنودی و [[رضوان]] تو برساند و از [[یقین]] بدان حد که به وسیله آن ناگواری‌های [[دنیا]] بر ما آسان گردد. خدایا ما را به گوشهایمان و دیده‌هایمان و نیرویمان تا زنده‌ایم بهره‌مند ساز و آن را [[وارث]] ما گردان و [[خون]] ما را به گردن کسی انداز که بر ما [[ستم]] کرده و [[یاری]] ده ما را بر کسی که با ما [[دشمنی]] کند و [[مصیبت]] ما را در دینمان قرار مده و [[دنیا]] را بزرگترین [[اندوه]] ما قرار مده و نیز ([[دنیا]] را) آخرین حد [[دانش]] ما قرار مده و مسلط مکن بر ما کسی را که بر ما رحم نکند به رحمتت‌ای مهربانترین مهربانان<ref>{{عربی|اللهُم اقْسِمْ لَنَا مِنْ خَشْیَتِکَ مَا یَحُولُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ مَعْصِیَتِکَ وَ مِنْ طَاعَتِکَ مَا تُبَلغُنَا بِهِ رِضْوَانَکَ وَ مِنَ الْیَقِینِ مَا یَهُونُ عَلَیْنَا بِهِ مُصِیبَاتُ الدنْیَا. اللهُم أَمْتِعْنَا بِأَسْمَاعِنَا وَ أَبْصَارِنَا وَ قُوتِنَا مَا أَحْیَیْتَنَا وَ اجْعَلْهُ الْوَارِثَ مِنا وَ اجْعَلْ ثَارَنَا عَلَی مَنْ ظَلَمَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَی مَنْ عَادَانَا وَ لَا تَجْعَلْ مُصِیبَتَنَا فِی دِینِنَا وَ لَا تَجْعَلِ الدنْیَا أَکْبَرَ هَمنَا وَ لَا مَبْلَغَ عِلْمِنَا وَ لَا تُسَلطْ عَلَیْنَا مَنْ لَا یَرْحَمُنَا بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الراحِمِینَ}}</ref>(...)»<ref>[[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۲۷، ۱۲۸.</ref>.