مهم‌ترین مصادیق علم غیب کدام‌اند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

«در روایات متعددی، علومی برای [[ائمه]] {{عم}} گزارش شده است که اگر چه به طور صریح، [[علم غیب]] به شمار نمی‌آید؛ اما به طور قطع معنای لغوی [[علم غیب]] بر آن‌ها تطبیق می‌شود. روایات این مجموعه تواتر معنوی دارند و در ابواب مختلف پراکنده‌اند. مهم‌ترین این ابواب عبارتند از:

# علم به ضمایر افراد؛

# علم به زمان شهادتشان؛

# علم به تمام حقایق قرآن؛

# علم به تمام علوم پیامبران و فرشتگان؛

# دیدن فرشتگان و [[جبرئیل]]، [[میکائیل]] و فرشته مرگ؛  

# شناخت ارواح مؤمنان؛

# شناخت جنیان و امامت بر آنان؛

# ارتباط با عالم برزخ و ارتباط بعد از وفات با دنیا  و... .

# مکتشفات علمی بشر، خواه قوانین را کشف کرده تا بر پهنه هستی طبیعت حکومت کند و یا پرده از روی موجوداتی بردارد که قرن‌ها از افق حس او بیرون بوده است، همچون جاذبه زمین و قانون گریز از مرکز مثل عمل سلول ، وجود میکروب و...

# حوادثی که در گذشته اتفاق افتاده و یا در آینده رخ خواهد داد همچون گزارش‌های قرآنی راجع به امت‌های پیشین به وسیله پیامبر امی و یا اخبار غیبی [[انبیا|انبیاء]] و اولیاء»<ref>[[علم غیب از دیدگاه فریقین (پایان‌نامه)|علم غیب از دیدگاه فریقین]]؛ ص ۳۰.</ref>.

«[[فقیه دامغانی]] با توجه به [[غیب در قرآن و حدیث به چه معنا به کار رفته است؟ (پرسش)|مفهوم غیب در آیات قرآنی]]، یازده مورد را با شواهد قرآنی آورده است که عبارت‌اند از: مبدأ و معاد، تاریکی، مرگ نامحسوس [[حضرت سلیمان]] {{ع}}، زمان مرگ، زمان بارش باران، [[لوح محفوظ]]، شرف و دارایی، نزول عذاب، ظنّ و گمان، امور پنهانی، و [[وحی]]. اما به نظر می‌رسد آن لغت‌شناس نامی قرآن به علّت نبود کشف الآیات، همه موارد [[غیب]] در قرآن را متذکر نشده است. ازاین رو با استفاده از جستجوی ایشان و دیگر مفسران قرآن، موارد [[غیب]] به شرح زیر از قرآن قابل استخراج است:

# مبدأ و معاد: {{متن قرآن|الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ}}<ref>«تقواپیشگان، کسانی هستند که به غیب (خدا و قیامت) ایمان می‌آورند»؛ سوره بقره، آیه۲.</ref>.

# تاریکی: {{متن قرآن|وَأَلْقُوهُ فِي غَيَابَةِ الْجُبِّ}}<ref>«یوسف را برادرانش در تاریکی چاه انداختند»؛ سوره یوسف، آیه۱۰.</ref>

# اسرار و قوانین نهفته در طبیعت: {{متن قرآن|[[با توجه به آیه ۱۸۸ سوره اعراف چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)|وَلَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ]]}}<ref>«اگر غیب (قوانین نهفته در جهان هستی، یا زمان مرگم را) می‌دانستم، سود فراوانی برای خود فراهم می‌کردم»؛ سوره اعراف، آیه۱۸۸.</ref>

# زمان نزول عذاب الهی: {{متن قرآن|[[با توجه به آیه ۲۶ و ۲۷ سوره جن غیر از خدا چه کسی از غیب خبر دارد؟ (پرسش)|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا]]}}<ref>«دانای غیب (زمان نزول عذاب) اوست؛ و هیچ کس را بر اسرار غیبش آگاه نمی‌سازد»؛ سوره جن، آیه۲۶.</ref>

# ظنّ و گمان: {{متن قرآن|وَقَدْ كَفَرُوا بِهِ مِن قَبْلُ وَيَقْذِفُونَ بِالْغَيْبِ مِن مَّكَانٍ بَعِيدٍ}}<ref>«کافران، حقایق را قبل از نزول عذاب، دروغ می‌پنداشتند»؛ سوره سبأ، آیه۵۳.</ref> و {{متن قرآن|....رَجْمًا بِالْغَيْبِ}}<ref>«(آنان در تعداد نفرات اصحاب کهف) گمانه زنی می‌کنند و ناآگانه سخن می‌گویند»؛ سوره کهف، آیه۲۲.</ref>

# معجزه: {{متن قرآن|[[با توجه به آیه ۲۰ سوره یونس چگونه علم غیب غیر خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)|وَيَقُولُونَ لَوْلاَ أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ فَانتَظِرُواْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ]]}}<ref>«می‌گویند: چرا معجزه‌ای از پروردگارش بر او فرود نمی‌آید؟ بگو: غیب (معجزه) تنها برای خداست (به اراده او بستگی دارد)»؛ سوره یونس، آیه۲۰.</ref>

# رویدادهای گذشتگان: {{متن قرآن|[[آیا آیه ۴۴ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ]]}}<ref>«تاریخ گذشتگان از خبرهای غیبی است که به تو وحی می کنیم»؛ سوره آل عمران، آیه۴۴.</ref>

# پنهان و خلوت: {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ}}<ref>«خداوند به کارهای پنهانی و آشکار آگاه است»؛ سوره انعام، آیه۷۳.</ref> و {{متن قرآن| أَلَمْ يَعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ سِرَّهُمْ وَنَجْوَاهُمْ وَأَنَّ اللَّهَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ}}<ref>«آیا نمی‌دانستند که خداوند، اسرار و سخنان درگوشی آنها را می‌داند، و او دانای همه پنهان کاری‌هاست»؛ سوره توبه، آیه۷۸.</ref>

# اسرار خانوادگی: {{متن قرآن|فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ }}<ref>«زنان صالح، زنانی متواضع هستند که در غیاب شوهر، اسرار و حقوق او را در مقابل حقوقی که خدا برای آنان قرار داده، حفظ می‌کنند»؛ سوره نساء، آیه۳۴.</ref>

# آنچه در دل‌ها می‌گذرد: {{متن قرآن|[[آیا آیه ۳۸ سوره فاطر نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)|إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَيْبِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ]] }}<ref>«خداوند از غیب آسمان‌ها و زمین آگاه است و آنچه را در درون دل‌هاست، می‌‏داند»؛ سوره فاطر، آیه۳۸.</ref>

# دانش‌های خارج از ظرفیت و محاسبات انسانی: {{متن قرآن|[[با توجه به آیه ۵۹ سوره انعام چگونه علم غیب غیر از خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)|وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُهَا وَلاَ حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الأَرْضِ وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ]]}}<ref>«کلید‌های غیب تنها نزد خداست و جز او کسی آنها را نمی‌داند. او آنچه را در خشکی و دریاست می‌داند. هیچ برگی نمی‌افتد، مگر اینکه از آن آگاه است؛ و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین (از او پوشیده نیست)»؛ سوره انعام، آیه۵۹.</ref>

# قیامت: {{متن قرآن|وَلِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا أَمْرُ السَّاعَةِ إِلاَّ كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ}}<ref>«غیب آسمان‌ها و زمین مخصوص خداست؛ و امر قیامت درست همانند چشم بر هم زدن، یا از آن هم نزدیک‌تر است»؛ سوره نحل، آیه۷۷.</ref>

# بهشت: {{متن قرآن|جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدَ الرَّحْمَنُ عِبَادَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّهُ كَانَ وَعْدُهُ مَأْتِيًّا}}<ref>«وارد باغ‌های جاودانی بشوند که خداوند رحمان بندگانش را به آن وعده داده بود؛ مسلّماً وعده خدا (بهشت) تحقق یافتنی است»؛ سوره مریم، آیه۶۱.</ref>

# زمان و مکان نزول باران: {{متن قرآن|[[آیا آیه ۳۴ سوره لقمان علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)|إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ]] }}<ref>«علم قیامت تنها نزد خداوند است؛ و اوست که باران فرو می‌فرستد»؛ سوره لقمان، آیه۳۴.</ref>

# پیش آمدها: {{متن قرآن|[[آیا آیه ۳۴ سوره لقمان علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)|وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَّاذَا تَكْسِبُ غَدًا]]}}<ref>«کسی (جز او) نمی‌داند که فردا چه به دست می‌آورد»؛ سوره لقمان، آیه۳۴.</ref>

# حقیقت روح: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي}}<ref>«از تو درباره روح می‌پرسند؛ بگو: کار پروردگار من است»؛ سوره اسراء، آیه۸۵.</ref>»<ref>[http://www.akbarahmadi.ir/index.php/2014-01-14-20-18-26/165-elmfazl علم پیامبر و امام در تفسیر "من وحی القرآن"]</ref>.

# '''خداوند:''' هر چند خداوند از هر پیدایی پیداتر است و آشکارتر از او یافت نمی‌شود و به فرمایش [[امام حسین]] {{ع}} در دعای عرفه «هیچ وقت تو غایب نبوده‌ای تا نیازمند دلیلی باشی تا بر وجودت دلالت نماید»؛ ولی چون از دیدگان ظاهری پنهان است بر او [[غیب]] اطلاق می‌شود.

# '''[[وحی]]'''؛

# '''[[ملائکه]]'''؛

# '''بهشت و جهنم'''؛

# '''عقاب و ثواب:''' برخی از مفسرین؛ مانند [[طبرسی]] و [[زمخشری]] در تفسیر آیه {{متن قرآن|الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَيْبِ}}<ref>«آنان که از پروردگارشان در نهان می‌هراسند»؛ سوره انبیا، آیه ۴۹.</ref> گفته‌اند: یعنی این که از خدا می‌ترسند و حال آن که عذاب خدا را نمی‌بینند.<ref>[[سید علی اکبر قرشی]]، قاموس قرآن ، ج۵، ص۱۳۴.</ref>.

# اخبار و حالات [[پیامبران]] گذشته؛ خداوند در قرآن بعد از نقل جریان [[نوح]] می‌فرماید: {{متن قرآن|[[آیا آیه ۴۹ سوره هود علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|تِلْكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا...]]}}<ref>«این از خبرهای غیب است که ما به تو وحی می‌کنیم؛ تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید». سوره هود، آیه ۴۹.</ref>.

# '''قیامت و احوال آن:''' مهمترین غیبى که در موارد فراوان از آن به عنوان [[غیب]]؛ یاد شده، قیامت است. در روایتی [[امام باقر]] {{ع}} در ذیل آیه ۳ سوره بقره [[ایمان به غیب]] را این گونه تفسیر می‌فرماید: «مؤمنان کسانی هستند که تصدیق می‌کنند روز حشر و نشر را و وعد و وعید را»<ref>[[محمد باقر مجلسی]]، [[بحارالانوار]]، ج۶۵، ص۲۷۳.</ref>.

# در حدیثی از [[امام صادق]] {{ع}} [[عالم غیب]] به حوادثی که در آینده رخ خواهند داد و [[عالم شهادت]] به حوادثی که اتفاق افتاده‌اند، تفسیر شده است که [[علامه طباطبایی]] در ذیل این حدیث می‌فرماید: حوادث آینده یکی از مصادیق بارز [[عالم غیب]] است و [[عالم غیب]] منحصر به این یک مورد نیست.<ref>[[علامه طباطبایی]]، المیزان ج۷، ص۲۷۳.</ref>.

# '''[[رجعت]]:''' در حدیثی از [[امام باقر]] {{ع}} رجعت نیز از مصادیق غیب شناسانده شده است<ref>[[محمد باقر مجلسی]]، [[بحارالانوار]]، ج۲۴، ص۳۵۲.</ref>»<ref>[http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa3936# وبگاه اسلام کوئست]</ref>.