مکان ظهور امام مهدی کجاست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| تعداد پاسخ = ۱۲

'''مکان [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} کجاست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.

* اولین مکانی که [[امام مهدی]] {{ع}} در آنجا [[ظهور]] می‌کند کجاست؟

* [[امام مهدی]] {{ع}} از کجا [[ظهور]] می‌کند؟

از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] گردیده است که "حطیم" (فاصله میان حجراسود و درب [[کعبه]]) [[جایگاه]] [[نزول]] [[جبرئیل]] در نزد [[امام عصر]] {{ع}} در [[هنگام ظهور]] است و می‌افزاید که او اولین بیعت‌کننده با [[امام عصر]] {{ع}} خواهد بود: {{عربی|"إِذَا أَذِنَ اَللَّهُ عَزَّ اِسْمُهُ لِلْقَائِمِ فِي اَلْخُرُوجِ صَعِدَ اَلْمِنْبَرَ فَدَعَا اَلنَّاسَ إِلَى نَفْسِهِ وَ نَاشَدَهُمْ بِاللَّهِ وَ دَعَاهُمْ إِلَى حَقِّهِ وَ أَنْ يَسِيرَ فِيهِمْ بِسِيرَةِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ يَعْمَلَ فِيهِمْ بِعَمَلِهِ فَيَبْعَثُ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ جَبْرَئِيلَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ حَتَّى يَأْتِيَهُ فَيَنْزِلَ عَلَى اَلْحَطِيمِ يَقُولُ إِلَى أَيِّ شَيْءٍ تَدْعُو فَيُخْبِرُهُ اَلْقَائِمُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَيَقُولُ جَبْرَئِيلُ أَنَا أَوَّلُ مَنْ يُبَايِعُكَ..."}}<ref>الارشاد، ج۲، ص ۳۸۲ ـ ۳۸۳.</ref>؛ «آنگاه که [[خداوند]] بحضرت [[قائم]] {{ع}} اجازۀ [[خروج]] دهد،آن جناب به [[منبر]] رود و [[مردم]] را به‌سوی خویش [[دعوت]] کند،و بخدا سوگندشان دهد، و به‌حق خویش آنان را بخواند، و با اینکه در میان آنان بروش [[رسول خدا]] [[رفتار]] کند،و بکردار آن جناب عمل کند،آنگاه [[خداوند]] [[جبرئیل]] را می‌فرستد که نزد او بیاید و او در [[حجر اسماعیل]] نزد آن [[حضرت]] بیاید و بگوید: بچه چیز [[مردم]] را می‌خوانی‌؟ [[حضرت قائم]] [[دعوت]] خود را باو خبر دهد، [[جبرئیل]] گوید: من نخستین کس هستم که با تو [[بیعت]] نمایم...»

«وقتی که اوضاع عمومی [[جهان]] مساعد شد و افکار [[مردم]] [[جهان]] برای پذیرش [[حکومت]] [[حق]] و [[عدالت]] آماده گشت، نوبت [[انقلاب]] [[امام مهدی|مهدی موعود]] فرا می‌‏رسد، و [[خداوند]] به آن [[حضرت]] [[اذن]] و اجازه [[نهضت]] می‌‏دهد. در این زمان است که [[امام مهدی]] {{ع}} در [[مکه]] ظاهر می‌‏‏شود و انقلابی بزرگ، [[انقلاب جهانی]] خود را آغاز می‌‏‏کند. چنانکه مفضّل از [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} پرسید: ای آقای من، [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} از کجا و چگونه [[ظهور]] می‌‏‏کند؟ [[حضرت]] فرمود: ای مفضّل! او به تنهایی [[ظهور]] می‌‏کند و به تنهایی کنار خانه [[کعبه]] می‌‏‏آید و به تنهایی شب را در آنجا می‌‏‏گذراند<ref> بحار الانوار، علّامه مجلسی، ج ۵۳، ص ۷.</ref> و [[امام باقر]] {{ع}} فرموده است: هنگامی که [[قائم]] {{ع}} از [[مکه]] [[خروج]] کند، منادی او ندا درمی‌‏دهد که: هلا، هیچ‏کس غذا و آشامیدنی برندارد، و او با خود [[سنگ موسی]] بن‏ [[عمران]] را به همراه می‌‏‏برد، که آن بار شتری است. پس در هیچ منزلی فرود نمی‌‏آید، مگر اینکه چشمه‏‌ها از آن جاری می‌‏گردد<ref> غیبت نعمانی، باب ۱۳، ص ۳۴۴.</ref> لذا از امور قطعی و مسلّم [[زمان ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، این است که آن جناب از [[مکه]] [[خروج]] می‌‏‏کند»<ref>[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۱۹۶.</ref>.

«درباره مکان [[ظهور]]، [[احادیث]] بسیاری به دست ما رسیده است. بر اساس این [[روایات]]، [[جایگاه]] [[ظهور]] [[حضرت]]، [[مکه]] و به طور خاص بین [[رکن و مقام]] است. [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} که فرمود: اگر از [[دنیا]] جز یک روز باقی نماند، در آن روز [[خداوند]] مردی از فرزندانم را بر می‌انگیزد که از نام و خلق من بهره می‌برد و [[مردم]] بین [[رکن و مقام]] با او [[بیعت]] می‌کنند.<ref> بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۹۰ – ۲۹۱.</ref>. ایشان هم چنین فرمودند: بعد از [[خروج سفیانی]] و کردار ناپسندی که مرتکب می‌شود، نداگری از [[آسمان]] ندا می‌دهد که: [[خداوند]]، زمان [[جباران]] و [[ستم]] کاران را به سر آورده. در این هنگام [[بهترین]] افرد [[امت]] [[پیامبر خاتم|محمد]] {{صل}} [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[صاحب]] امر شماست؛ در [[مکه]] به وی بپیوندید.<ref> مقدسی شافعی سلمی، عقد الدرر فی اخبار المنتظر، باب ۲، ح ۴۲.</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} می‌فرماید: گویا [[قائم]] {{ع}} را دوشنبه‌ای که در روز عاشوراست، می‌بینم، در حالی که بین [[رکن و مقام]] [[ایستاده]] است و [[جبرئیل]] کنارش ندا می‌دهد: [[بیعت]] از آن خداست. پس [[زمین]] را از [[عدل و داد]] آکنده می‌سازد.<ref> بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۹۰.</ref>. در حدیثی دیگر از [[امام صادق]] {{ع}} آمده است: {{عربی|" وَ مِنْ ذَلِكَ الْمَكَانِ يَهْبِطُ الطَّيْرُ عَلَى الْقَائِمِ {{ع}} فَأَوَّلُ مَنْ يُبَايِعُهُ ذَلِكَ الطَّائِرُ وَ هُوَ وَ اللَّهِ جَبْرَئِيلُ {{ع}} وَ إِلَى ذَلِكَ الْمَقَامِ يُسْنِدُ الْقَائِمُ ظَهْرَهُ وَ هُوَ الْحُجَّةُ وَ الدَّلِيلُ عَلَى الْقَائِمِ وَ هُوَ الشَّاهِدُ لِمَنْ وَافَاهُ فِي ذَلِكَ الْمَكَانِ "}}<ref> ... و پرنده‌ای از این مکان رکن حجرالاسود در [[کعبه]] بر [[حضرت]] {{ع}} هبوط می‌کند، و نخستین کسی که با او [[بیعت]] می‌کند، همین پرنده است. به [[خدا]] [[سوگند]]، این پرنده [[جبرئیل]] است. این مکان تکیه گاه [[حضرت]] به شمار می‌آید و آن پرنده، [[حجت]] و [[دلیل]] ابر [[قائم]] بوده، [[گواه]] کسانی است که در این مکان با [[حضرت حجت]] {{ع}} اعلام

[[وفاداری]] می‌کنند؛ کافی، ج ۴، ص ۱۸۴.</ref>. بر اساس آنچه [[مفضل بنِ عمر]] از [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده، [[امام مهدی|حضرت حجت]] {{ع}} [[پس از ظهور]] در [[مکه]]، [[مردم]] را با [[حکمت]] و [[اندرز]] نیک به راه [[حق]] فرا می‌خواند و آنها از وی [[اطاعت]] می‌کنند. سپس مردی از خاندانش را [[جانشین]] خویش می‌سازد و آن شهر را به قصد [[مدینه]] ترک می‌گوید. [[مفضل]] از [[امام]] پرسید: خانه [[حضرت مهدی]] {{ع}} کجا خواهد بود و [[مؤمنان]] در کجا گرد می‌آیند؟ [[حضرت]] فرمود: در [[کوفه]] استقرار می‌یابد؛ محل حکومتش [[مسجد]] جامع [[کوفه]] و [[بیت المال]] و محل تقسیم غنائمش [[مسجد سهله]] است. مفضّل گفت: آقا! [[حضرت مهدی]] {{ع}} پس از آن به کجا می‌رود؟ فرمود: به [[مدینه]] جدم [[رسول خدا]]؛ در [[مدینه]] مقامی بس عجیب خواهد داشت که سبب شادمانی [[مؤمنان]] و [[اندوه]] و [[رنج]] [[کافران]] می‌گردد»<ref>[[سید محمد جواد فاضلیان|فاضلیان، سید محمد جواد]]؛ [[قیام (مقاله)|قیام]]، ص ۳۰۱ - ۳۰۲.</ref>.

*«در باره محل [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} و گردآمدن [[یاران]] ویژه او و نیز [[پیمان]] [[مردم]] با وی، در [[روایات]] پرشماری بین [[رکن و مقام]] در [[مسجد الحرام]] دانسته شده است. این [[روایات]] در دسته‌های زیر قابل تقسیم است:

[[مسجد الحرام]] از مهم‌ترین مساجد روی [[زمین]] است که محیط بر [[کعبه]] و قبله‌گاه [[مسلمانان]] است. بین [[مسلمین]] از [[جایگاه]] ویژه‌ای برخوردار بوده و در [[قداست]] و [[عظمت]] ویژه‌ای در [[تاریخ]] [[بعثت]] [[پیامبران الهی]] دارد. آغاز [[رسالت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} از آنجا بوده و نیز همه [[مسلمانان]] به طرف آن [[نماز]] می‌گزارند؛ به همین در نگاه آنان دارای [[عظمت]] است؛ به‌ویژه آنکه محل آغاز [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} است<ref>طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۷، ح۵۰۲.</ref>. اگرچه همه مکان‌های این [[مسجد]] دارای [[عظمت]] و اهمیت است، اما در برخی [[روایات]] تأکید شده محل آشکار شدن [[امام مهدی]] {{ع}} بین [[رکن و مقام]] است. [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمود: "[[امام مهدی|مهدی]] امتم میان ایشان ([[امامان]] {{عم}}) محمدی است که [[زمین]] را از [[عدل و داد]] آکنده سازد؛ همچنان که از [[ظلم و جور]] پر شده باشد. به [[خدا]] [[سوگند]]! من کسانی را که میان [[رکن و مقام]] با او [[بیعت]] می‌کنند، می‌شناسم و اسامی پدران و قبایلشان را نیز می‌دانم"<ref>{{عربی|" هِلَالٍ مَهْدِيُّ أُمَّتِي مُحَمَّدٌ الَّذِي يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ اللَّهِ إِنِّي لَأَعْرِفُ مَنْ يُبَايِعُهُ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ وَ أَعْرِفُ أَسْمَاءَ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ"}}؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، باب۲۴، ص۲۸۴، ح۳۷.</ref>؛ در برخی آثار [[اهل سنت]] نیز [[جایگاه]] [[بیعت]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} با یارانش، دانسته شده است<ref>نک: عبدالرزاق صنعانی، المصنف، ج۱۱، ص۲۷۱؛ ابن ابی شیبه، المصنف، ج۸، ص۶۰۹؛ طبرانی، معجم الکبیر، ح۲۳، ص۲۹۶؛ کنزالعمال، ج۱۱، ص۱۲۵، ح۳۰۹۳۲، ج۱۴، ص۲۶۵، ح۳۸۶۶۸؛ سیوطی، درالمنثور، ج۵، ص۲۴۱.</ref>. در هر حال محل [[ظهور]] [[حضرت]]، میان [[رکن و مقام]] در [[مسجد الحرام]] است»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳، ص ۱۶۲ - ۱۶۳.</ref>.

*«براساس [[روایات]]، [[ظهور]] ابتدایی [[حضرت مهدی]] {{ع}} در [[مدینه|مدینه منوره]] است؛ اما محل اعلام رسمی [[قیام]] آن [[حضرت]]، [[مکه]] معظمه خواهد بود. طبق این [[روایات]]، زمانی که اوضاع کلی [[جهان]] مساعد شود و افکار [[مردم]] [[دنیا]] برای پذیرش [[برنامه‌های اصلاحی]] [[امام عصر]] {{ع}} جهت تشکیل [[حکومت]] [[عدالت جهانی]] آماده گردد، [[خداوند متعال]] به [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[اذن]] [[خروج]] می‌دهد. هم چنین بر اساس [[روایات]]، آغاز [[ظهور]] علنی [[امام مهدی]] {{ع}} مقارن با یک خروش آسمانی خواهد بود؛ یعنی ابتدا این خبر به وسیله [[منادی آسمانی]] اعلام می‌شود و آن گاه [[حضرت]] در حالی که پشت به [[کعبه]] داده است، با ایراد [[سخنرانی]]، رسماً [[دعوت]] به [[حق]] و [[ظهور]] خود را به گوش [[مردم]] [[دنیا]] می‌رساند. طبق این [[روایات]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} ابتدا در [[مدینه]] حضور دارد؛ اما پس از انتشار خبر حضور [[امام]] در [[مدینه]] و تهاجم [[سپاه]] [[سفیانی]] به آنجا برای دستگیری [[حضرت]]، ایشان [[مدینه]] را به قصد [[مکه]] ترک گفته، شامگاهان به صورت مخفیانه وارد شهر [[مکه]] می‌شود و سپس [[دعوت الهی]] خویش را از‌ ام القرای [[اسلام]] به جهانیان اعلام می‌کند. از این‌رو، می‌توان حضور نیمه علنی [[حضرت مهدی]] {{ع}} در [[مدینه]] را مقدمه [[ظهور]] و [[قیام]] علنی آن [[حضرت]] در [[مکه]] دانست. [[یعقوب بن سراج]] [[روایت]] کرده است: از [[امام صادق]] {{ع}} در مورد زمان و مکان [[قیام]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} سؤال کردم. [[حضرت]] در پاسخ، بعد از ذکر چند علامت برای [[ظهور]] فرمود: [[صاحب]] این امر از [[مدینه]] به قصد [[مکه]] خارج می‌شود، در حالی که [[میراث]] [[پیامبر]] با اوست. عرض کردم: [[میراث]] [[پیامبر]] چیست؟ فرمود:[[شمشیر]] و زره، [[عمامه]] و برد، [[پرچم]]، عصا، اسب، وسائل جنگی و زین آن [[حضرت]]<ref>{{عربی|" خَرَجَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ مِنَ الْمَدِينَةِ إِلَى مَكَّةَ بِتُرَاثِ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} قُلْتُ وَ مَا تُرَاثُ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} فَقَالَ سَيْفُهُ وَ دِرْعُهُ وَ عِمَامَتُهُ وَ بُرْدُهُ وَ رَايَتُهُ وَ قَضِيبُهُ وَ فَرَسُهُ وَ لَأْمَتُهُ وَ سَرْجُهُ"}}؛ الغیبة، نعمانی، ص۲۷۸.</ref>؛ در [[روایات]] به روشنی بیان نشده است که رژیم [[حاکم]] بر [[مدینه]]، در هنگام [[ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}} چه موضعی خواهد گرفت؛ فقط این مطلب آمده است که خبر [[ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}} به سرعت در منطقه پخش می‌شود و به [[سفیانی]] که در هنگامه [[ظهور]] بر منطقه وسیعی چون [[سوریه]]، [[اردن]] و [[فلسطین]] [[سلطه]] دارد می‌رسد و او مطلع می‌شود که [[حضرت مهدی]] {{ع}} در [[مدینه]] حضور دارد و آماده [[قیام]] است. به دنبال این خبر، [[سفیانی]] برای دستیابی به [[امام مهدی]] {{ع}} سپاهی را تجهیز می‌کند و به [[مدینه]] گسیل می‌دارد؛ اما آن [[حضرت]]، برای پرهیز از [[قیام]] زودرس، طبق [[فرمان خدا]] به شهر [[مکه]] می‌رود تا [[فرمان]] الهی فرارسد. [[سپاه]] [[سفیانی]] برای دستگیری آن [[حضرت]] وارد [[مدینه]] می‌شوند، اما آن [[حضرت]] را نمی‌یابند؛ لذا به دنبال [[حضرت]] به [[مکه]] روی می‌آورند که در بین راه، [[زمین]] آنان را می‌بلعد<ref>ر.ک: امام مهدی {{ع}} از ولادت تا ظهور، ص۵۸۶.</ref>. از این‌رو، روایاتی که محل [[ظهور]] و [[قیام]] را بیان کرده‌اند، تعارض و تنافی نخواهند داشت؛ چراکه هرکدام، به مرحله خاصی از جریان [[ظهور]] اشاره دارند. برخی ناظر به مرحله آغازین [[ظهور]]، یعنی حضور [[حضرت]] در [[مدینه]] و انتشار [[اخبار]] [[ظهور]] [[امام]] {{ع}} از [[مدینه]] هستند و برخی که تصریح به [[ظهور]] [[حضرت]] از [[مکه]] دارند، بر [[دعوت]] و [[قیام]] علنی [[امام مهدی|حضرت حجت]] {{ع}} از [[مکه]] مکرمه و اعلام آن به جهانیان دلالت دارند.

«طبق [[روایات]] [[متواتر]] [[شیعه]] و [[سنی]]، [[قیام]] شکوه‌مند آن [[مصلح جهانی]] از سرزمین [[مکه]] و از [[مسجد الحرام]]، کنار [[کعبه]] معظمه، آغاز خواهد شد و تعداد [[سیصد و سیزده]] تن از [[اصحاب]] او که [[فرماندهان]] لشکری و کشوری آن [[حضرت]] هستند، در میان [[رکن و مقام]]، با آن [[حضرت]] [[بیعت]] می‌کنند. آن‌گاه، تعداد ده هزار نفر تکمیل می‌شود و وجود [[مقدس]] [[حضرت]] [[بقیة الله]] {{ع}} با [[سپاه]] ده هزار نفری، از [[مکه]] حرکت می‌کنند و به [[اصلاح]] [[جهان]] می‌پردازند<ref>محمد خاتمی شیرازی، جهان بعد از ظهور یا فروغ بی‌نهایت، ص ۹۴.</ref>. [[مفضل]] از [[حضرت صادق]] {{ع}} می‌پرسد: "ای آقای من! [[حضرت مهدی]] {{ع}} از کجا و چه‌گونه [[ظهور]] می‌کند؟". [[حضرت]] فرمودند: ای [[مفضل]]! او به تنهایی [[ظهور]] می‌کند و به تنهایی کنار [[کعبه]] می‌آید و به تنهایی شب را در آن جا می‌گذراند."<ref>بحار الأنوار، ج ۵۳، ص ۷.</ref>. در [[روایت]] دیگری می‌فرماید: "چون [[مهدی]] به درآید، به [[مسجد الحرام]] رود. رو به [[کعبه]] و پشت به [[مقام ابراهیم]] بایستد. دو رکعت [[نماز]] گزارد. آن‌گاه فریاد برآورد: ای مردمان! منم یادگار [[امام]] و یادگار [[نوح]] و یادگار [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] و یادگار [[حضرت اسماعیل|اسماعیل]]. منم یادگار [[حضرت موسی|موسی]] و [[حضرت عیسی|عیسی]] و [[پیامبر خاتم|محمد]] {{صل}} ... منم [[صاحب]] [[قرآن]] و زنده‌کننده [[سنت]] ...<ref>بحار الأنوار، ج ۵۳، ص ۹.</ref>»<ref>[[رسول رضوی|رضوی، رسول]]، [[امام مهدی (کتاب)|امام مهدی]]، ص ۱۳۹-۱۴۰.</ref>.

«مطابق [[روایات]] [[شیعه]] و [[اهل سنت]] اولین مکانی که [[حضرت]] در آنجا [[ظهور]] می‌کند بین [[رکن و مقام]] است. [[سیوطی]] به سندش از [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{ع}} [[نقل]] کرده که فرمود: [[امام مهدی|مهدی]] از [[مدینه]] به سوی [[مکه]] [[خروج]] می‌کند، [[مردم]] از او می‌خواهند که از میانشان [[خروج]] کند آن گاه با او بین [[رکن و مقام]] [[بیعت]] می‌کنند در حالی که کراهت دارد...<ref>الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ‌۱۵۲</ref> [[شیخ طوسی]] به سندش از [[امام باقر]] {{ع}} [[نقل]] کرده که فرمود: گویا [[قائم]] را در روز [[عاشورا]]، روز شنبه، [[ایستاده]] بین [[رکن و مقام]] مشاهده می‌کنم...<ref>همان، ص ‌۱‌۰۲</ref>. این [[اخبار]] به جهت کثرت و تظافر آنها قابل اثبات تاریخی است»<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۵۵۹.</ref>.