خیبر: تفاوت میان نسخهها
←مقدمه
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
== | ==جغرافیای [[خیبر]]== | ||
خیبر، | خیبر، جلگه وسیع و حاصلخیزی است؛ در شمال [[مدینه]] و در فاصله دو فرسنگی آن قرار دارد که با مدینه ۸ منزل<ref>معجم البلدان، ج ۲، ص ۴۰۹.</ref> (چاپار) یعنی سه [[روز]] راه<ref>معجم ما استعجم، ج ۲، ص ۵۲۱.</ref> و به گزارشی ۵ روز<ref>معجم البلدان، ج ۳، ص ۲۹.</ref> مطابق ۱۶۵ کیلومتر فاصله داشت<ref>المعالم الاثیره، ص ۱۰۹.</ref>. ساکنان آنها یهودیانی بودند که به این [[سرزمین]] [[مهاجرت]] کرده<ref>امتاع الاسماع، ج ۱۴، ص ۳۶۶.</ref> و با دیگر [[قبایل]] مناطق مجاور خود، از جمله [[غطفان]]، همپیمان بودند<ref>امتاع الاسماع، ج ۹، ص ۲۳۰.</ref>. [[یهودیان]] برای [[مبارزه]] و [[براندازی]] [[حکومت اسلامی]]، در [[زمان]] [[رسول اکرم]]{{صل}}، در آنجا دژهای هفتگانه محکم خود را ساخته بودند. | ||
آب و [[خاک]] این منطقه، برای [[کشاورزی]] [[آمادگی]] کامل داشت و ساکنان این [[سرزمین]] در امور زراعت [[مهارت]] کاملی داشتند. [[جمعیت]] این منطقه، در حدود بیست هزار نفر بود. | |||
حَمَوی درباره نامگذاری خیبر، دو نظریه یاد میکند: | حَمَوی درباره نامگذاری خیبر، دو نظریه یاد میکند: | ||
خط ۱۷: | خط ۱۹: | ||
مستحکمترین قلعه از این مجموعه، «نُطاة» بود که از سه [[دژ]] متشکل میشد و مهمترین آنها «[[ناعم]]» نام داشت<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۳۳۰.</ref>. در کنار هر دژ، برجی برای [[مراقبت]] ساخته شده بود تا نگهبانانی که در آنها جای دارند بتوانند جریان حوادث خارج قلعه را به داخل گزارش دهند<ref>معجم البلدان، ج۲، ص۵۰۳ و ۵۰۴، چاپ اروپا؛ السیرة الحلبیة، ج۳، ص۳۸.</ref>. به گفته مورخینی که از [[فتح خیبر]] [[سخن]] گفتهاند: در داخل هر [[دژ]] یا چاههای آب وجود داشت که بخشی از آب لازم را برای [[اهل]] دژ فراهم میساختند یا از طریق راههای مخفی که به قنات یا چاهها و چشمههای بیرون متصل بودند، آب به داخل قلعه وارد میشد و از حیث آب هیچ مضیقهای وجود نداشت<ref>المغازی، ج۲، ص۶۳۸ و ۶۳۷ و ۷۱۳؛ تاریخ الخمیس، ج۲، ص۴۷.</ref>. آذوقه موجود در درون قلعهها هم به اندازه کافی بود و برای [[خوراک]] اهالی قلعهها در مدت طولانی نیز جوابگو بود<ref>[[محمد علی جاودان|جاودان، محمد علی]]، [[جانشین پیامبر (کتاب)|جانشین پیامبر]]، ص ۲۱۵.</ref>. | مستحکمترین قلعه از این مجموعه، «نُطاة» بود که از سه [[دژ]] متشکل میشد و مهمترین آنها «[[ناعم]]» نام داشت<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۳۳۰.</ref>. در کنار هر دژ، برجی برای [[مراقبت]] ساخته شده بود تا نگهبانانی که در آنها جای دارند بتوانند جریان حوادث خارج قلعه را به داخل گزارش دهند<ref>معجم البلدان، ج۲، ص۵۰۳ و ۵۰۴، چاپ اروپا؛ السیرة الحلبیة، ج۳، ص۳۸.</ref>. به گفته مورخینی که از [[فتح خیبر]] [[سخن]] گفتهاند: در داخل هر [[دژ]] یا چاههای آب وجود داشت که بخشی از آب لازم را برای [[اهل]] دژ فراهم میساختند یا از طریق راههای مخفی که به قنات یا چاهها و چشمههای بیرون متصل بودند، آب به داخل قلعه وارد میشد و از حیث آب هیچ مضیقهای وجود نداشت<ref>المغازی، ج۲، ص۶۳۸ و ۶۳۷ و ۷۱۳؛ تاریخ الخمیس، ج۲، ص۴۷.</ref>. آذوقه موجود در درون قلعهها هم به اندازه کافی بود و برای [[خوراک]] اهالی قلعهها در مدت طولانی نیز جوابگو بود<ref>[[محمد علی جاودان|جاودان، محمد علی]]، [[جانشین پیامبر (کتاب)|جانشین پیامبر]]، ص ۲۱۵.</ref>. | ||
از دید [[اقتصادی]]، خیبر اهمیت [[کشاورزی]] و بازرگانی داشت: خرمای آن زبانزد و مشهور بود و در ضربالمثلی آمده که "بردن خرما به خیبر [[بیهوده]] است"<ref>انساب الاشراف، ج ۱، ص ۲۹۶؛ مجمعالامثال، ج ۲، ص ۹۸.</ref>. [[آیات قرآن]] و گزارشهای [[تاریخی]] نیز نشانه اهمیت اقتصادی خیبر هستند و قرار گرفتن آنجا در مسیر تجاری به خیبر اهمیت بازرگانی نیز داده بود<ref>[[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]، [[خیبر / غزوه (مقاله)|مقاله «غزوه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۲.</ref>. | از دید [[اقتصادی]]، خیبر اهمیت [[کشاورزی]] و بازرگانی داشت: خرمای آن زبانزد و مشهور بود و در ضربالمثلی آمده که "بردن خرما به خیبر [[بیهوده]] است"<ref>انساب الاشراف، ج ۱، ص ۲۹۶؛ مجمعالامثال، ج ۲، ص ۹۸.</ref>. [[آیات قرآن]] و گزارشهای [[تاریخی]] نیز نشانه اهمیت اقتصادی خیبر هستند و قرار گرفتن آنجا در مسیر تجاری به خیبر اهمیت بازرگانی نیز داده بود<ref>[[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]، [[خیبر / غزوه (مقاله)|مقاله «غزوه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۲.</ref>. | ||
برخی از پژوهشگران<ref>حسین عمادزاده، مجموعه زندگانی چهارده معصوم{{عم}}، ص۱۶۶.</ref>، زیر عنوان [[غزوه خیبر]]، مینویسند: «خیبر نام هفت قلعه سخت و محکم بوده... و ساکنین آن، [[یهودی]] [[عرب]] زبان بودند. نام این هفت حصار [[استوار]] بدین ترتیب بوده: ۱. [[ناعم]] ۲. قموس ۳. شق ۴. نطاق ۵، سلالم ۶. وطیخ ۷. کستیبه<ref>به نقل از تاریخ حبیب السیر، ج۲، ص۱۳۱.</ref>. | |||
در کتاب [[تاریخ سیاسی اسلام]]، در مورد خیبر مینویسد: «خیبر منطقهای حاصلخیز، با آب و [[آبادانی]] فراوان، از بهترین مناطق [[حجاز]] است. بیشترین محصول آن خرما بوده است. منطقه مزبور در حدود ۱۶۵ کیلومتری شمال مدینه در راه [[شام]] واقع و اکنون مرکز [[شهر]] الشریف است»<ref>رسول، جعفریان، تاریخ اسلام، ج۱، ص۵۶۲.</ref>. | |||
برخی از نویسندگان فرهنگنامهها نیز گفتهاند: «خیبر، قلعهای واقع در نزدیکی مدینه، که مقر یهودیان بود و در آغاز [[ظهور اسلام]]، به دست [[علی بن ابیطالب]] گشوده شد».<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص ۹۱.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == |