پرش به محتوا

خلافت پیامبر خاتم: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۶۲: خط ۶۲:
==خلافت امام حسن مجتبی==
==خلافت امام حسن مجتبی==
{{اصلی|خلافت امام حسن}}
{{اصلی|خلافت امام حسن}}
==خلافت امویان==
==خلافت امویان و عباسیان==
{{اصلی|خلافت امویان}}
پس از [[شهادت امام علی]]{{ع}} و کناره‌گیری از روی اضطرار [[امام حسن مجتبی]]{{ع}}، [[خلافت]] به [[بنی‌امیه]] و پس از آنان به [[بنی‌عباس]] منتقل شد. از آن پس تا قرن‌های متمادی [[خلافت]] [[شاهد]] [[حکومت]] زر و [[زور]] و [[تزویر]] شد و حکمرانانی روی کار آمدند که [[امام]] در وصفشان فرموده بود: ولی [[اندوه]] من از این است که مشتی [[بی‌خردان]] و [[تبه‌کاران]] این [[امت]] [[حکومت]] را به دست‌گیرند، [[مال]] [[خدا]] را در میان خود دست به دست گردانند، [[بندگان خدا]] را به [[خدمت]] گیرند و با [[نیکان]] در [[پیکار]] شوند و [[فاسقان]] را [[یاران]] خود سازند. از آنان کسی است که در میان شما [[حرام]] می‌نوشد، حتی بر او حد [[اسلام]] جاری شده و کسی است که تا اندک [[مالی]] نستاند به [[اسلام]] نگرود<ref> {{متن حدیث|وَ لَكِنَّنِي آسَى أَنْ يَلِيَ [هَذِهِ الْأُمَّةَ] أَمْرَ هَذِهِ الْأُمَّةِ سُفَهَاؤُهَا وَ فُجَّارُهَا، فَيَتَّخِذُوا مَالَ اللَّهِ دُوَلًا وَ عِبَادَهُ خَوَلًا وَ الصَّالِحِينَ حَرْباً وَ الْفَاسِقِينَ حِزْباً؛ فَإِنَّ مِنْهُمُ الَّذِي قَدْ شَرِبَ فِيكُمُ الْحَرَامَ وَ جُلِدَ حَدّاً فِي الْإِسْلَامِ، وَ إِنَّ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ يُسْلِمْ حَتَّى رُضِخَتْ لَهُ عَلَى الْإِسْلَامِ الرَّضَائِخُ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۶۲.</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص۳۷۳.</ref>.
پس از [[شهادت امام]]، [[خلافت]] به [[بنی‌امیه]] و پس از آنانبه [[بنی‌عباس]] منتقل شد. از آن پس تا قرن‌های متمادی [[خلافت]] [[شاهد]] [[حکومت]] زر و [[زور]] و [[تزویر]] شد و حکمرانانی روی کار آمدند که [[امام]] در وصفشان فرموده بود: ولی [[اندوه]] من از این است که مشتی [[بی‌خردان]] و [[تبه‌کاران]] این [[امت]] [[حکومت]] را به دست‌گیرند، [[مال]] [[خدا]] را در میان خود دست به دست گردانند، [[بندگان خدا]] را به [[خدمت]] گیرند و با [[نیکان]] در [[پیکار]] شوند و [[فاسقان]] را [[یاران]] خود سازند. از آنان کسی است که در میان شما [[حرام]] می‌نوشد، حتی بر او حد [[اسلام]] جاری شده و کسی است که تا اندک [[مالی]] نستاند به [[اسلام]] نگرود<ref> {{متن حدیث|وَ لَكِنَّنِي آسَى أَنْ يَلِيَ [هَذِهِ الْأُمَّةَ] أَمْرَ هَذِهِ الْأُمَّةِ سُفَهَاؤُهَا وَ فُجَّارُهَا، فَيَتَّخِذُوا مَالَ اللَّهِ دُوَلًا وَ عِبَادَهُ خَوَلًا وَ الصَّالِحِينَ حَرْباً وَ الْفَاسِقِينَ حِزْباً؛ فَإِنَّ مِنْهُمُ الَّذِي قَدْ شَرِبَ فِيكُمُ الْحَرَامَ وَ جُلِدَ حَدّاً فِي الْإِسْلَامِ، وَ إِنَّ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ يُسْلِمْ حَتَّى رُضِخَتْ لَهُ عَلَى الْإِسْلَامِ الرَّضَائِخُ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۶۲.</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص۳۷۳.</ref>.


[[خلافت]] بر [[حق]] و [[حکومت]] بر [[مردم]]، از آن [[امامان]] [[معصوم]] است که از سوی [[خداوند]] [[تعیین]] شده‌اند و [[پیامبر]]، [[مأمور]] [[ابلاغ]] آن به [[مردم]] بوده است و امری [[الهی]] است<ref>به بحث الهی بودن خلافت در «الغدیر» مراجعه شود، ج ۷ ص ۱۳۱ تا ۱۳۶</ref>، نه انتخابی و آنان که [[ائمه]] {{عم}} را کنار زدند و خود به جای [[پیامبر]] نشستند، هرچند با [[رأی]] گروهی از [[مردم]]، غاصب‌اند و ظلمی بزرگ به [[خاندان پیامبر]] و [[امت]] محمّدی روا داشتند. [[وصایت]] و [[امامت]]، طرحی برای [[نظام سیاسی]] در [[اسلام]] است که از سوی [[خدا]] و [[رسول]] [[تعیین]] می‌شود و از اهمیت خاصّی برخوردار است. [[حاکمان]] [[اسلامی]] در عصور مختلف، به تناسب شرایط زمانی یا مناطق گوناگون لقب‌های خاصّی برای خود به کار می‌گرفتند. دایرۀ این الفاظ و [[القاب]] بسیار گسترده است و می‌توان از واژه‌هایی چون: [[خلیفه]]، [[امیر]]، [[حاکم]]، [[والی]]، [[ولیّ]]، [[سلطان]]، [[امام]]، [[زعیم]]، [[ملک]]، خدیو، شاه، پاشا، خان، خاقان، [[زعیم]] و... یاد کرد و عنوان [[حاکمیت]] آنان را با تعابیری چون: [[امارت]]، [[خلافت]]، [[سلطنت]]، [[حکومت]]، [[امامت]]، [[دولت]]، [[ولایت]]، [[ملک]] و... برشمرد. آنان معمولا می‌کوشیدند که به [[حکومت]] خود رنگ [[قداست]] و [[مشروعیت]] ببخشند. [[خلافت]] منصبی [[الهی]] است و خلیفۀ [[پیامبر]] باید در [[علم]] و [[ایمان]] و [[تقوا]] و [[فضایل]] دیگر همچون [[پیامبر]] باشد و [[مقام]] [[عصمت]] داشته باشد.
[[خلافت]] بر [[حق]] و [[حکومت]] بر [[مردم]]، از آن [[امامان]] [[معصوم]] است که از سوی [[خداوند]] [[تعیین]] شده‌اند و [[پیامبر]]، [[مأمور]] [[ابلاغ]] آن به [[مردم]] بوده است و امری [[الهی]] است<ref>به بحث الهی بودن خلافت در «الغدیر» مراجعه شود، ج ۷ ص ۱۳۱ تا ۱۳۶</ref>، نه انتخابی و آنان که [[ائمه]] {{عم}} را کنار زدند و خود به جای [[پیامبر]] نشستند، هرچند با [[رأی]] گروهی از [[مردم]]، غاصب‌اند و ظلمی بزرگ به [[خاندان پیامبر]] و [[امت]] محمّدی روا داشتند. [[وصایت]] و [[امامت]]، طرحی برای [[نظام سیاسی]] در [[اسلام]] است که از سوی [[خدا]] و [[رسول]] [[تعیین]] می‌شود و از اهمیت خاصّی برخوردار است. [[حاکمان]] [[اسلامی]] در عصور مختلف، به تناسب شرایط زمانی یا مناطق گوناگون لقب‌های خاصّی برای خود به کار می‌گرفتند. دایرۀ این الفاظ و [[القاب]] بسیار گسترده است و می‌توان از واژه‌هایی چون: [[خلیفه]]، [[امیر]]، [[حاکم]]، [[والی]]، [[ولیّ]]، [[سلطان]]، [[امام]]، [[زعیم]]، [[ملک]]، خدیو، شاه، پاشا، خان، خاقان، [[زعیم]] و... یاد کرد و عنوان [[حاکمیت]] آنان را با تعابیری چون: [[امارت]]، [[خلافت]]، [[سلطنت]]، [[حکومت]]، [[امامت]]، [[دولت]]، [[ولایت]]، [[ملک]] و... برشمرد. آنان معمولا می‌کوشیدند که به [[حکومت]] خود رنگ [[قداست]] و [[مشروعیت]] ببخشند. [[خلافت]] منصبی [[الهی]] است و خلیفۀ [[پیامبر]] باید در [[علم]] و [[ایمان]] و [[تقوا]] و [[فضایل]] دیگر همچون [[پیامبر]] باشد و [[مقام]] [[عصمت]] داشته باشد.


[[پیامبر خاتم|رسول خدا]] بارها در طول [[حیات]] خویش، [[امام علی|امیر المؤمنین]] را به امر [[خداوند]]، خلیفۀ خود خواند و معرفی کرد. از جمله فرمود: "[[یا علی]] تو [[جانشین]] من هستی و من تو را به [[فرمان]] پروردگارم [[جانشین]] خود ساختم"<ref>{{متن حدیث| يَا عَلِيُّ أَنْتَ خَلِيفَتِي اسْتَخْلَفْتُكَ بِأَمْرِ رَبِّي‏}}؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۴ ص ۱۷۹</ref>، و فرمود: "ای [[مردم]]، پس از من پیشوای شما [[علی]] است و او [[جانشین]] من بر شماست"<ref>{{متن حدیث| أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ عَلِيّاً إِمَامُكُمْ مِنْ بَعْدِي وَ خَلِيفَتِي عَلَيْكُم‏}}؛ معانی الأخبار، ص ۳۷۲</ref> [[احادیث]] فراوانی با این تعبیر و مضمون [[نقل]] شده است<ref> از جمله ر. ک: «موسوعة الامام علی بن ابی طالب»، ج ۲ ص ۱۳۷</ref> این [[منصب]] والا و [[مقدس]]، جامه‌ای است که بر اندام [[ولیّ]] [[خدا]] برازنده است، همانگونه که [[علی]] {{ع}} در [[خطبه شقشقیه]] فرمود: پسر [[ابو قحافه]] جامۀ [[خلافت]] را به‌ تن کرده است، در حالی که می‌داند من [[شایسته‌ترین]] فرد برای آنم <ref>{{متن حدیث|أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ تَقَمَّصَهَا ابْنُ أَبِي قُحَافَة...}}؛ نهج البلاغه، خطبۀ ۳.</ref>.
[[پیامبر خاتم|رسول خدا]] بارها در طول [[حیات]] خویش، [[امام علی|امیر المؤمنین]] را به امر [[خداوند]]، خلیفۀ خود خواند و معرفی کرد. از جمله فرمود: "[[یا علی]] تو [[جانشین]] من هستی و من تو را به [[فرمان]] پروردگارم [[جانشین]] خود ساختم"<ref>{{متن حدیث| يَا عَلِيُّ أَنْتَ خَلِيفَتِي اسْتَخْلَفْتُكَ بِأَمْرِ رَبِّي‏}}؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۴ ص ۱۷۹</ref>، و فرمود: "ای [[مردم]]، پس از من پیشوای شما [[علی]] است و او [[جانشین]] من بر شماست"<ref>{{متن حدیث| أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ عَلِيّاً إِمَامُكُمْ مِنْ بَعْدِي وَ خَلِيفَتِي عَلَيْكُم‏}}؛ معانی الأخبار، ص ۳۷۲</ref> [[احادیث]] فراوانی با این تعبیر و مضمون [[نقل]] شده است<ref> از جمله ر. ک: «موسوعة الامام علی بن ابی طالب»، ج ۲ ص ۱۳۷</ref> این [[منصب]] والا و [[مقدس]]، جامه‌ای است که بر اندام [[ولیّ]] [[خدا]] برازنده است، همانگونه که [[علی]] {{ع}} در [[خطبه شقشقیه]] فرمود: پسر [[ابو قحافه]] جامۀ [[خلافت]] را به‌ تن کرده است، در حالی که می‌داند من [[شایسته‌ترین]] فرد برای آنم <ref>{{متن حدیث|أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ تَقَمَّصَهَا ابْنُ أَبِي قُحَافَة...}}؛ نهج البلاغه، خطبۀ ۳.</ref>.
===خلافت امویان===
{{اصلی|خلافت امویان}}
===خلافت عباسیان===
{{اصلی|خلافت عباسیان}}
===خلافت عثمانیان===
{{اصلی|خلافت عثمانیان}}


==مشروعیت و نامشروعیت خلافت==
==مشروعیت و نامشروعیت خلافت==
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش