پرش به محتوا

گستره عصمت امام در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۲۲: خط ۲۲۲:
=== [[عصمت از اشتباه]] و [[فراموشی]] در مرحله عمل به [[دین]] ===
=== [[عصمت از اشتباه]] و [[فراموشی]] در مرحله عمل به [[دین]] ===
پس از آنکه دانستیم در [[اندیشه]] مرحوم [[شیخ طوسی]]، [[امام]] از [[گناهان]] عمدی [[معصوم]] است، این [[پرسش]] به نظر می‌رسد که نظریه وی درباره [[عصمت امام]] از [[اشتباه]] در مرحله عمل به دین چیست؟ آیا ممکن است امام به هر دلیلی، از جمله [[جهل]] به موضوع، در عمل به دین مرتکب خلاف شود؟ پیش‌تر بیان شد که ارتکاب خلاف در عمل به دین، اگر ناشی از اشتباه در موضوع باشد، دو حالت دارد:
پس از آنکه دانستیم در [[اندیشه]] مرحوم [[شیخ طوسی]]، [[امام]] از [[گناهان]] عمدی [[معصوم]] است، این [[پرسش]] به نظر می‌رسد که نظریه وی درباره [[عصمت امام]] از [[اشتباه]] در مرحله عمل به دین چیست؟ آیا ممکن است امام به هر دلیلی، از جمله [[جهل]] به موضوع، در عمل به دین مرتکب خلاف شود؟ پیش‌تر بیان شد که ارتکاب خلاف در عمل به دین، اگر ناشی از اشتباه در موضوع باشد، دو حالت دارد:
=== [[عصمت از اشتباه]] در [[تبیین دین]] ===
تاکنون اندیشه‌های مرحوم [[شیخ طوسی]] را درباره [[عصمت امام]] در مرحله عمل به دین و غیردین بررسی کردیم. حال باید دید دیدگاه ایشان درباره عصمت امام از اشتباه در تبیین دین چیست؟
از برهان‌هایی که مرحوم شیخ طوسی برای [[نیاز به امام]] در [[جامعه]] بیان می‌کند، روشن می‌شود که وی مانند دیگر [[متکلمان امامیه]]، عصمت امام از اشتباه در تبیین دین را امری مسلم می‌پندارد. وی پس از بیان [[برهان حفظ شریعت]] می‌نویسد: «برای [[شریعت]] باید حافظی معصوم وجود داشته باشد که از جهت [[تغییر]] و تبدیل و اشتباه در دین دچار [[خطا]] و اشتباه نشود»<ref>محمد بن حسن شیخ طوسی، تلخیص الشافی، ص۱۳۳-۱۳۴.</ref>.
البته شیخ طوسی ظاهراً درباره عصمت امام در [[تبیین معارف دین]] پیش از [[تصدی منصب امامت]] به [[صراحت]] نظریه‌ای ندارد؛ ضمن آنکه ظاهر برخی از عبارات ایشان به گونه‌ای است که مخالف با نظریه [[عصمت]] پیش از تصدی منصب امامت به نظر می‌رسد. وی همچون مرحوم [[سید مرتضی]] بر این باور است که لازم نیست امام پیش از تصدی منصب امامت، [[علوم]] مورد نیاز [[امامت]] را داشته باشد<ref>{{عربی|و إنما یجب أن یکون الإمام عالما بما أسند إلیه فی حال کونه إماما فأما قبل ذلک فلا یجب أن یکون عالما}}؛ (محمد بن حسن شیخ طوسی، الاقتصاد، تحقیق حسن سعید، ص۱۹۲-۱۹۳).</ref>. لازمه [[عرفی]] این [[کلام]]، موهم عدم عصمت امام از اشتباه در تبیین دین است، اما در همین جا نیز مرحوم شیخ طوسی می‌تواند بگوید با وجود آنکه لازم نیست [[امام]] {{ع}}، در آن دوره [[علوم]] مربوط به [[امامت]] را داشته باشد، [[خداوند]] می‌تواند با [[عنایت]] و [[لطف]] خود این علوم را به وی ارزانی دارد.<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|عصمت امام]]، ص ۳۷۹.</ref>
=== [[عصمت از اشتباه]] در نظریات غیر [[دینی]] ===
=== [[عصمت از اشتباه]] در نظریات غیر [[دینی]] ===
مراجعه‌ای کوتاه به [[روایات]] رسیده از [[امامان]] [[پاک]] روشن می‌کند که آن بزرگواران، افزون بر نظریات دینی، درباره مسائل غیردینی، از جمله [[پزشکی]] و غیر آن نیز اظهار نظر کرده‌اند<ref>برای آشنایی با این روایات ر. ک: ابوالعباس مستغفری، طب النبی {{صل}} عبدالله و حسین ابنابسطام، طب الائمة {{عم}}، همو، طب الرضا {{ع}}.</ref>. حال [[پرسش]] این است که آیا امام {{ع}}، از [[اشتباه]] در این نظریات نیز [[معصوم]] است؟ آیا می‌توان از این نظریه‌ها در علوم امروز امروز استفاده کرد؟
مراجعه‌ای کوتاه به [[روایات]] رسیده از [[امامان]] [[پاک]] روشن می‌کند که آن بزرگواران، افزون بر نظریات دینی، درباره مسائل غیردینی، از جمله [[پزشکی]] و غیر آن نیز اظهار نظر کرده‌اند<ref>برای آشنایی با این روایات ر. ک: ابوالعباس مستغفری، طب النبی {{صل}} عبدالله و حسین ابنابسطام، طب الائمة {{عم}}، همو، طب الرضا {{ع}}.</ref>. حال [[پرسش]] این است که آیا امام {{ع}}، از [[اشتباه]] در این نظریات نیز [[معصوم]] است؟ آیا می‌توان از این نظریه‌ها در علوم امروز امروز استفاده کرد؟
۱۱٬۱۹۲

ویرایش