تحدیث فرشتگان با معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها

تحدیث فرشتگان با معصوم (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۴ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۲۳

۱۷٬۶۳۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۴ نوامبر ۲۰۱۸

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۲٬۰۱۴

ویرایش

@@ خط ۸: / خط ۸: @@
 : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم معصوم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
 <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
+==چیستی تحدیث و الهام==
+*علوم اهل بیت(علیهم السلام) منحصر در آنچه از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) شنیده بودند نبوده است<ref>ر.ک. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، ص 321</ref> بلکه یکی دیگر از منابع علوم اهل بیت(علیهم السلام) محدث بودن ایشان است.<ref>ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج 2، ص 396 ـ 397؛ عسکری امام خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ کرجی، علی، جلوه های دانش علی(علیه السلام)، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، ص 13</ref> امامان(علیهم السلام) بخشی از علم خود را از راه "تحدیث" و سخن گفتن با فرشتگان الهی به دست می آورند،<ref>ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج 2، ص 396 ـ 397؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمدتقی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص 48؛ سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 130 ـ 140؛ هاشمی، سیدعلی، علم امام تام یا محدود؟، فصلنامه مشرق موعود، ش 37، صفحه؟؟؟؛ رحمان ستایش، محمدکاظم، بازشناخت نظام اندیشگی نص گرایانو محدثان متقدم، ص 116 ـ 119؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص 71</ref> که نوعی الهام به حساب می آید.<ref>ر.ک. نادم، محمدحسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص 330</ref> علم و آگاهی که توسط قلب انسان درک می‌گردد، الهام و تأثیر پذیری و معرفتی که توسط دستگاه شنیداری محقق می گردد، تحدیث دانسته شده است<ref>مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ج ۲، ص ۱۸۶؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱ ص ۳۱۸ و ۳۹۸</ref>.<ref>ر.ک. برنجکار، رضا، شاکر، محمدتقی، حقیقت تحدیث و رابطۀ آن با نبوت، فصلنامۀ آینۀ معرفت، ش 37، ص 152</ref> محدث کسی است که فرشته با او سخن بگوید؛<ref>ر.ک. نادم، محمدحسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص 330؛ نادم، محمدحسن، افتخاری، سیدابراهیم، منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد، ص 59</ref> بدون اینکه پیامبر باشد و یا فرشته را ببیند<ref>ر.ک. اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص 64؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص 74 ـ 76؛ باقری، سیدمحمدفائز، بررسی علم اولیای الهی، ص 116؛ شیخ زاده، قاسم علی، رابطۀ علم غیب امام حسین و حادثۀ عاشورا، ص 57</ref> و یا کسی که در او دانشی به طریق الهام و مکاشفه ایجاد گردد و یا آن که در قلب او حقایقی پدید آید که از دیگران مخفی است.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۲۷۱، ح۴؛ امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۴۲؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج 2، ص 396 ـ 397؛ نیرومند، رضا، مرتضوی، سیدمرتضی، محمدزاده نقاشان، الهام، رابطۀ الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، ص 59؛ عظیمی، محمدصادق، سیر تطور گسترۀ علم امام در کلام اسلامی، ص 176؛ موسوی، سیدعلی، تبیین و گسترۀ علم امام از دیدگاه علامه طباطبایی و امام خمینی، ص 88</ref> لغویون محدّث را به مُلهَم ترجمه کرده و می گویند:<ref>ابن اثیر، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، ج ۱، ص ۳۵۰؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۲، ص ۱۳۴</ref> "مُلهَم کسی است که چیزی در قلبش القاء می‌شود، پس به خاطر قوۀ حدس قوی و فراستی که دارد، به او خبر داده می‌شود و این روشی است که خداوند آن را به بندگان برگزیده‌اش داده است، مثل این است که به آنها چیزی الهام می‌شود، سپس آن را می‌گویند".<ref>ر.ک. افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص 74 ـ 76</ref> در این زمینه محمد بن مسلم می‌‏گوید:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 271</ref> نزد امام صادق(علیه السلام) صحبت از محدّث به میان آمد، فرمود: «محدّث کسی‌ است که صدای‌ فرشته را می‌‏شنود ولی‌ شخص او را نمی‌‏بیند.» عرض کردم: "فدایت شوم از کجا تشخیص می‌‏دهد که کلام فرشته است؟" فرمود: «به واسطه آرامش خاطر و وقاری‌ که در آن حال به وی‌ عطا می‌‏شود می‌‏فهمد فرشته است.»<ref>ر.ک. امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص 249؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟؛ کرجی، علی، جلوه های دانش علی(علیه السلام)، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، ص 13</ref> سخن گفتن فرشتگان با حضرت مریم<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ 42 ـ 45</ref> و ساره همسر حضرت ابراهیم(ع)<ref>سورۀ هود، آیۀ 71</ref> و با حضرت زهرا(سلام الله علیها)<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، علل الشرایع، ج۱، ص۲۱۶، باب ۱۴۶، ح۱؛ ابن جریر طبری، محمد، دلائل الامامه، ص 28</ref> نمونه ایی از تحدیث ملائکه است.<ref>ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج 2، ص 396 ـ 397؛ سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 130 ـ 140</ref> برخی از امامان(علیهم السلام) که در دوران طفولیت به مقام امامت می رسیدند و از همه چیز آگاه بودند، از این طریق بوده است.<ref>ر.ک. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، ص 321</ref>
+==تفاوت مقام تحدیث با الهام و وحی==
+*مقام تحدیث به این معناست که امام(علیه السلام) در اثر نزاهت روحی، صفای باطن و شایستگی علمی به مرتبه‌ای می‌رسد که فرشتگان آسمانی با او به گفتگو می‌پردازند.<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟</ref> مقام تحدیث را باید مرتبه‌ای بالاتر از الهام و پایینتر از وحی دانست. بالاتر بودن مقام تحدیث از الهام از دو جهت است:
+#الهام موهبت و رهنمونی است الهی که همه بندگان به میزان صفای باطن یا مصالحی دیگر از آن بهره دارند و اختصاص به افرادی خاص ندارد، چنانکه خداوند در قرآن به صراحت از الهام به مادر موسی(ع) یاد کرده است. در حالی که تحدیث مقامی است خاص، که تنها شماری محدود از بندگان صالح خداوند همچون اوصیا و امامان(علیهم السلام) از آن بهره دارند.
+#در عموم موارد منشأ الهام مبهم است و فقط انسان در می‌‏یابد که بارقه‌ای در دل او درخشیدن گرفته و راهی برای گریز از مهلکه یا برون رفت از یک بحران و مسأله برای او گشوده شده است. اما این که این بارقه توسط چه کسی و چگونه در قلب او افکنده شده، نامشخص است. در حالی که در تحدیث منشأ آن که فرشته است، برای ولی خداوند از هر جهت آشکار و مشخص است.<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟</ref>
+*از سویی دیگر، پایینتر بودن مقام تحدیث از مرتبه وحی به دو جهت است:
+#وحی نوعی از ارتباط خداوند به صورت مستقیم، یا با واسطه فرشته است که تنها به پیامبران اختصاص دارد و از رهگذر آن دین یا شریعت یا سایر فرامین الهی به آنان ابلاغ می‌‏گردد، اما تحدیث نوع ضعیف‌تری از ارتباط فرشته با ولی خداوند است که از رهگذر آن دانش افزایی اتفاق می‏‌افتد.
+#در وحی با وساطت فرشته، پیامبر فرشته را در خواب یا بیداری می‌‏بیند، اما در تحدیث ولی خدا تنها صدای فرشته را می‏‌شنود، اما او را نمی‌‏بیند.<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟</ref>
+==روایات دربارۀ تحدیث==
+*دربارۀ تحدیث فرشتگان با امامان معصوم(علیهم السلام) روایاتی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
+#امام باقر(علیه السلام) می فرماید:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج 1، ص 235</ref> «امام علی(علیه السلام) به کتاب خدا و سنت پیامبر(صلی الله علیه و آله) عمل می‌کرد. هنگامی‌ که با مسئله جدیدی روبه‌رو می‌شد که نه در کتاب خدا بود و نه در سنت پیامبر، خداوند به او الهام می کرد.»<ref>ر.ک. نادم، محمدحسن، افتخاری، سیدابراهیم، منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد، ص 59؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص 74 ـ 76؛ کرجی، علی، جلوه های دانش علی(علیه السلام)، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، ص 13</ref>
+#امام باقر(علیه السلام) فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 270</ref> «به درستى که اوصیاى محمد(صلی الله علیه و آله) محدثند.»<ref>ر.ک. سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 130 ـ 140</ref>
+#امام صادق(علیه السلام) فرمودند:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج ١، ص ٣١٩</ref> «ما دوازده نفر محدث هستیم.»<ref>ر.ک. سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 130 ـ 140؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص 74 ـ 76؛ شیخ زاده، قاسم علی، رابطۀ علم غیب امام حسین و حادثۀ عاشورا، ص 57</ref>
+#امام کاظم(علیه السلام) فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافى، ج ١، ص ٢٧١؛ طوسی، محمد بن حسن، امالى، ص ٢۴۵</ref> «ائمه، دانشمندان، راستگویان، فهمیدگان و محدثان‌اند.»<ref>ر.ک. اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص 64؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائرالدرجات، ص 50 ـ 52؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref> و ... .<ref>ر.ک. امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص 249؛ نادم، محمدحسن، افتخاری، سیدابراهیم، منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد، ص 59؛ سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 130 ـ 140؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص 74 ـ 76؛ باقری، سیدمحمدفائز، بررسی علم اولیای الهی، ص 116؛ نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟؛ ابطحی، سیدعبدالحمید، فرآیند آگاهی شیعیان از علم غیب امامان، فصلنامه امامت پژوهی، ش 2، ص 78؛ عظیمی، محمدصادق، سیر تطور گسترۀ علم امام در کلام اسلامی، ص 176؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائرالدرجات، ص 50 ـ 52؛ موسوی، سیدعلی، تبیین و گسترۀ علم امام از دیدگاه علامه طباطبایی و امام خمینی، ص 88؛ نیرومند، رضا، مرتضوی، سیدمرتضی، محمدزاده نقاشان، الهام، رابطۀ الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، ص 59؛ عسکری امام خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ کرجی، علی، جلوه های دانش علی(علیه السلام)، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، ص 13؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref>
+==نظر علمای شیعه و اهل سنت دربارۀ مقام تحدیث==
+*برخی از بزرگان شیعه مانند شیخ مفید<ref>مفید، محمد بن محمد، اوائل المقالات، ص 69 ـ 70 و تصحیح الاعتقاد، ص 99</ref> و شیخ طوسی<ref>مانند امالی شیخ طوسی، ص 245 ـ 407 و 408 و ... </ref> با توجه به وجود روایات، محدث بودن امامان را از لحاظ عقلی و شرعی امری جایز می شمارند.<ref>ر.ک. نادم، محمدحسن، افتخاری، سیدابراهیم، منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد، ص 59؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص 74 ـ 76؛ مشکی، محمد، بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید، فصلنامه فلسفی کلامی، ش 45، ص 317؛ عظیمی، محمدصادق، سیر تطور گسترۀ علم امام در کلام اسلامی، ص 176؛ شیخ زاده، قاسم علی، رابطۀ علم غیب امام حسین و حادثۀ عاشورا، ص 5761</ref> شیخ مفید تحدیث و الهام را دو منبع اساسی علم امام می داند.<ref>ر.ک. نادم، محمدحسن، افتخاری، سیدابراهیم، منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد، ص 59</ref>
+*بر این اساس می‌توان گفت در دستگاه معرفتی شیعه آموزه "الهام یا "نَكْتٌ‏ فِي‏ الْقَلْب‏" و تحدیث "یا "نَقْرٌ فِي‏ الْأَسْمَاع" دو مجرای تحقق آگاهی و دو شیوه برای رهیافت امام به حقیقت است که گاه از مجموعه این دو به تحدیث یاد شده است.<ref>ر.ک. برنجکار، رضا، شاکر، محمدتقی، حقیقت تحدیث و رابطۀ آن با نبوت، فصلنامۀ آینۀ معرفت، ش 37، ص 152</ref> البته باید توجه داشت تمام مسلمانان اتفاق دارند که در امت اسلام همانند امت‌هاى گذشته، افرادى محدّث بوده‌اند، منتها اختلاف در مصادیق آنهاست، شیعه، على و فرزندان آن حضرت را محدث مى‌دانند<ref>ر.ک. نیرومند، رضا، مرتضوی، سیدمرتضی، محمدزاده نقاشان، الهام، رابطۀ الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، ص 59</ref> و اهل سنت خلفای خویش را.<ref>ر.ک. سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 130 ـ 140؛ عظیمی، محمدصادق، سیر تطور گسترۀ علم امام در کلام اسلامی، ص 176؛ شیخ زاده، قاسم علی، رابطۀ علم غیب امام حسین و حادثۀ عاشورا، ص 57</ref>
+*نتیجه اینکه مطابق نظر علمای شیعه، یکی از مهمترین راه های علم آموزی امامان(علیهم السلام) تحدیث با فرشتگان بوده است.
 ==چیستی تحدیث و الهام==