عصمت از نسیان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[تلاش مضاعف]] [[انسان]] برای ضابط بودن و [[حافظ]] بودن و عدم داشتن سهو و نسیان سبب می‌‌شود که درصد خطای انسان نیز کمتر شود، در واقع اهتمام زیاد سبب سهو و نسیان کمتر می‌‌شود. [[پیامبر خاتم]]{{صل}} به عنوان [[اشرف مخلوقات]] و حافظ‌ترین و ضابط‌ترین فرد، تنها هدفشان [[جلب رضایت الهی]] بوده و علاوه بر آن تلاش‌های ایشان در راه [[حفظ دین]] و [[احکام الهی]] نیز موجب [[فیض]] و [[لطف الهی]] می‌‌شود. {{متن قرآن| وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا}} <ref>«و آنان که در (راه) ما (به جان و مال) جهد و کوشش کردند محققا آنها را به راه‌های (معرفت و لطف) خویش هدایت می‌کنیم، و همیشه خدا یار نکوکاران است.» سوره عنکبوت، آیه 69</ref>؛ {{متن قرآن| وَلَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ}}<ref>«و هر که خدا را یاری کند البته خدا او را یاری خواهد کرد»، سوره حج، آیه 40</ref>؛ {{متن قرآن| إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَاناً}} <ref>«اگر خدا ترس و پرهیزکار شوید خدا به شما فرقان بخشد (یعنی دیده بصیرت دهد تا به نور باطن حق را از باطل فرق گذارید)»، سوره انفال، آیه 29.</ref>.

ذکر مواردی که با اجتناب از آنها می‌‌توان از نسیان جلوگیری کرد مانند خوردن پنیر و... و در مقابل ذکر مواردی که سبب تقویت [[حافظه]] می‌‌شود نشان دهنده این امر است که سهو و نسیان از امور اختیاری است و انسان می‌‌تواند اسباب و وسایلی فراهم آورد که هرگز به دام [[خطا]] و نسیان نیفتد. کسی که نسبت به اسباب و علل تحقق کاری اختیار داشته باشد، می‌‌توان گفت که بر خود آن کار نیز اختیار دارد؛ زیرا [[قدرت]] بر سبب عین [[قدرت]] بر مسبب است.

[[سرزنش]] [[نسیان]] در بسیاری از [[آیات]] و همچنین ذکر موارد [[عقاب]] در [[آخرت]] به دلیل نسیان خود دلیلی بر اختیاری بودن آن است و الا سرزنش کردن شخصی که دچار [[سهو]] و نسیان شده، معنا ندارد. {{متن قرآن| وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن ذُكِّرَ بِآيَاتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْهَا}} <ref>«و کیست ستمکارتر از آن کسی که متذکر آیات خدایش ساختند و بدانها پندش دادند و باز از آنها اعراض کرد و از اعمال زشتی که کرده بود به کلی فراموش کرد» سوره کهف، آیه 57.</ref>؛ {{متن قرآن| نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ}} <ref>«و چون خدا را فراموش کردند خدا نیز آنها را فراموش کرد (یعنی به خود واگذاشت تا از هر سعادت محروم شوند)» سوره توبه، آیه67</ref>؛ {{متن قرآن| فَالْيَوْمَ نَنسَاهُمْ كَمَا نَسُواْ لِقَاء يَوْمِهِمْ هَذَا}} <ref>«امروز ما هم آنها را (به رحمت) در نظر نمی‌آوریم چنانکه آنان دیدار چنین روزشان را به خاطر نیاوردند» سوره اعراف، آیه 51</ref>؛ {{متن قرآن| وَلا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ}} <ref>«و مانند آنان نباشید که به کلی خدا را فراموش کردند، خدا هم (حظّ روحانی و بهره ابدی) نفوس آنها را از یادشان برد، آنان به حقیقت بدکاران عالمند.» سوره حشر، آیه 19</ref>؛ {{متن قرآن| أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ}} <ref>«چگونه شما مردم را به نیکوکاری دستور می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید»، سوره بقره، آیه 44</ref>؛ {{متن قرآن| فَذُوقُوا بِمَا نَسِيتُمْ لِقَاء يَوْمِكُمْ هَذَا}} <ref>«( به آنها گوییم ) پس بچشید ( عذاب جهنم را ) به کیفر آنکه دیدار امروزتان را فراموش کردید» سوره سجده، آیه 14</ref>؛ {{متن قرآن| رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا}} <ref>«پروردگارا، ما را بر آنچه به فراموشی یا به خطا کرده‌ایم مؤاخذه مکن» سوره بقره، آیه 286</ref>. در مورد [[آیه]] اخیر [[سید مرتضی]] معتقدند این مطلب بعد از فرض [[صحت]] مواخذه بر نسیان صحیح است و به طور کلی ایشان دلیل غیاب این مطالب از [[ذهن]] را [[سهل‌انگاری]] و عدم اهتمام می‌‌داند.

در ادامه ایشان به [[نهی]] برخی از آیات از نسیان اشاره کرده و معتقدند نهی بر امری قرار می‌گیرد که [[توانمندی]] بر ارتکاب آن باشد.{{متن قرآن| وَلا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا}} <ref>«لیکن بهره‌ات را هم از (لذّات و نعم حلال) دنیا فراموش مکن» سوره قصص، آیه 57</ref>{{متن قرآن|وَلاَ تَنسَوُاْ الْفَضْلَ بَيْنَكُم}} <ref>«و فضیلتهایی که در نیکویی به یکدیگر است فراموش مکنید» سوره بقره، آیه 237</ref> در این دو آیه مقصود ترک نسیان ناشی از سهل‌انگاری و عدم اهتمام است با [[علم]] به اینکه [[مکلف]] امکان عدم نسیان را دارد. در نتیجه عقاب بر نسیان در موارد مشابه [[ناپسند]] نیست.

[[خداوند متعال]] نیز به اختیاری بودن نسیان در [[انسان]] اشاره کرده‌اند: {{متن قرآن| وَلَقَدْ عَهِدْنَا إِلَى آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِيَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْمًا}}<ref>«و همانا ما پیش از این با آدم عهدی بستیم (که فریب شیطان نخورد) و او فراموش کرد و در آن عهد او را استوار و ثابت قدم نیافتیم.» سوره طه، آیه 115</ref> این آیه دال بر این است که اگر [[آدم]] دارای [[طاقت]] و و [[تحمل]] و [[عزم]] بود به آن کار [[اقدام]] نمی‌کرد و هر چه که قدرت انسان و عزم و طاقت او زیاد شود به نسبت آن نسیان او به مقتضای آیه کم می‌‌شود.

دلیل آخر بر اختیاری بودن نسیان روایتی است که از [[پیامبر خاتم]]{{صل}} نقل شده که آن حضرت فرموده‌اند: «رفع عن امتی نسیان حیث انه رفع [[امتنان]] و تسهیل» به گفته ایشان رفع و از بین رفتن امری زمانی معنا می‌‌یابد که در مقابلش مواخذه باشد و مواخذه نیز برای امور اختیاری است. <ref>عاملی سیدجعفر مرتضی، الصحیح من سیره النبی الاعظم، ج 6، ص122-118.</ref>.<ref>فاطمه ملکی طجر، مقاله: نگاه و نقدی بر مسأله سهو النبی.</ref>.