ابان بن محمد بجلی: تفاوت میان نسخه‌ها

ابان بن محمد بجلی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۰ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۵۶

۴ بایت حذف‌شده ، ‏۱۰ دسامبر ۲۰۲۲

جز

جایگزینی متن - 'حضرت ابوطالب' به 'حضرت ابوطالب'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش

@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 [[نجاشی]] ذیل نام ابان بن محمد، صرفاً به معرفی [[علمی]] وی می‌پردازد<ref>رجال النجاشی، ص۱۴. </ref>، اما در معرفی سندی بن محمد، به [[ثقه]] بودنش نیز اشاره می‌کند<ref>رجال النجاشی، ص۱۸۷.</ref>. [[سید محسن امین]] می‌نویسد: همین مسأله برخی را به این [[عقیده]] کشانده که آنها را دو نفر بداند، چنانکه [[شیخ بهایی]] در حاشیه خلاصة الاقوال چنین ادعایی کرده است، اما البته چنین برداشتی صحیح نیست، چون عدم توثیق [[ابان]] در آغاز یا به جهت [[سهو]] بوده یا در [[زمان]] ثبت نام ابان [[اثبات]] نشده و یا حواله به بعد شده بود<ref> أعیان الشیعة، ج۲، ص۱۰۳.</ref>. به هر حال، تحقیق [[روایات]] رسیده حاکی از [[اتحاد]] این اسامی است<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۹۲.</ref>، گرچه در باب اتحاد فردی که با نام [[سندی بن محمد]] آمده با ابان مذکور، چنان‌که در بالا گفته شد، به [[راحتی]] نمی‌توان [[داوری]] کرد، چون کسانی که وی از آنها [[روایت]] می‌کند با مروی‌عنه‌های ابان هم‌پوشانی اندکی دارند. به هر حال، ابان بن محمد، معروف به سندی بزاز، از [[شیعیان]] و [[اصحاب امام رضا]] {{ع}} است.
-برخی از نویسندگان معاصر، داستان پیش‌گفته را به ابان بن محمود، به عنوان یکی از [[راویان]] [[قرن دوم]] و سوم، نسبت داده‌اند<ref>مکاتیب الأئمة {{عم}}، ج۵، ص۲۹۷.</ref>. البته نخستین بار [[ابن ابی الحدید معتزلی]] در [[قرن هفتم]] قمری، در ضمن بررسی [[شخصیت]] [[حضرت]] [[ابوطالب]]، این داستان را منسوب به یکی از [[رجال]] [[شیعه]] به این نام می‌داند<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۶۸.</ref>. این سخن را برخی از نویسندگان تکرار کرده‌اند<ref>مکاتیب الأئمة {{عم}}، ج۵، ص۲۹۷؛ الغدیر، ج۷، ص۳۸۱؛ سیرة المصطفی {{عم}}، ج۱، ص۲۴۵.</ref>، در حالی که آثاری همچون [[مسند]] الامام [[الرضا]] {{ع}} که به طور خاص به بررسی روایات و راویان [[امام رضا]] {{ع}} پرداخته‌اند، از چنین فردی با این نام و نشان مطلبی ذکر نمی‌کنند و حتی ذیل نام ابان نیز از ایشان چیزی نمی‌نویسند<ref>مسند الإمام الرضا {{ع}}، ج۲، ص۵۱۱.</ref>.
+برخی از نویسندگان معاصر، داستان پیش‌گفته را به ابان بن محمود، به عنوان یکی از [[راویان]] [[قرن دوم]] و سوم، نسبت داده‌اند<ref>مکاتیب الأئمة {{عم}}، ج۵، ص۲۹۷.</ref>. البته نخستین بار [[ابن ابی الحدید معتزلی]] در [[قرن هفتم]] قمری، در ضمن بررسی [[شخصیت]] [[حضرت ابوطالب]]، این داستان را منسوب به یکی از [[رجال]] [[شیعه]] به این نام می‌داند<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۶۸.</ref>. این سخن را برخی از نویسندگان تکرار کرده‌اند<ref>مکاتیب الأئمة {{عم}}، ج۵، ص۲۹۷؛ الغدیر، ج۷، ص۳۸۱؛ سیرة المصطفی {{عم}}، ج۱، ص۲۴۵.</ref>، در حالی که آثاری همچون [[مسند]] الامام [[الرضا]] {{ع}} که به طور خاص به بررسی روایات و راویان [[امام رضا]] {{ع}} پرداخته‌اند، از چنین فردی با این نام و نشان مطلبی ذکر نمی‌کنند و حتی ذیل نام ابان نیز از ایشان چیزی نمی‌نویسند<ref>مسند الإمام الرضا {{ع}}، ج۲، ص۵۱۱.</ref>.
 به نظر می‌رسد [[راز]] اصلی نبود اطلاعات درباره ابان بن محمود، معطوف به مردد بودن وجود وی باشد؛ به این معنا که آیا اساساً فردی به این نام در [[تاریخ]] وجود داشته یا صرفاً [[اشتباه]] ابن ابی الحدیدیا [[سهو]] در [[نگارش]] بعدی‌ها موجب ذکر این نام شده است. نمازی بر آن است که این [[اشتباه]] او بوده که [[ابان بن محمد]] را ابان بن محمود یاد کرده<ref> مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۹۲.</ref> و نویسندگان به تبع وی دچار چنین خطایی شده‌اند<ref>بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۱۰؛ الدرجات الرفیعة، ص۵۰.</ref> و هر یک را به جای دیگری و یا به مثابه دو فرد گزارش ذکر کرده‌اند. چنانکه [[علامه امینی]]، در جایی وقتی به نقل از کراجکی از ابان بن محمد یاد می‌کند<ref>الغدیر، ج۷، ص۳۹۴.</ref>، تفصیل مکاتبه را به بخشی ارجاع می‌دهد که در آن از ابان بن محمود و به نقل از [[ابن ابی‌الحدید]] سخن به میان آورده بود<ref>الغدیر، ج۷، ص۳۸۱.</ref>. همو در کتاب دیگرش صرفاً به خبر ابان بن محمد بسنده کرده، اما آن را منقول از [[ابن ابی الحدید]] می‌داند<ref>إیمان أبی‌طالب و سیرته، ص۷۰.</ref>. به نظر می‌رسد ایشان کلمه محمود را همان محمد می‌داند که در [[نوشتن]] خطایی در آن رخ داده است، اما بعضی به هر دو گزارش اشاره کرده‌اند؛ یکی از ابان بن محمد و دیگر از ابان بن محمود<ref>أبوطالب حامی الرسول {{صل}}، ص۲۰۸.</ref>. از مجموع آنچه در نوشته‌های گذشتگان وجود دارد، به خوبی می‌توان نام وی را اشتباهی در نگارش و ثبت دانست. پس باید گفت در اصل او همان ابان بن محمد است.<ref>منابع: قرآن مجید، أبو طالب حامی الرسول او و ناصره، نجم الدین بن محمد شریف عسکری (۱۳۹۰ق)، نجف، انتشارات آداب، ۱۳۸۰ق، أعیان الشیعة، سیدمحسن بن عبدالکریم امین عاملی (۱۳۷۱ق)، تحقیق: سیدحسن امین، بیروت، دار التعارف، بی تا؛ الأنساب، عبدالکریم بن محمد معروف به سمعانی (۵۶۲ق)، تحقیق: عبدالرحمن معلمی، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیة، اول، ۱۳۸۲ق؛ إیمان أبی طالب و سیر ته، عبدالحسین بن احمد معروف به علامه امینی (۱۳۹۰ق)، بی جا، بیتا؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، محمدباقر بن محمدتقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة نشر الفقاهة، اول، ۱۴۱۷ق، الدرجات الرفیعة فی طبقات الشیعة، سید علی خان بن احمد حسینی شیرازی (۱۱۲۰ق)، قم، مکتبة بصیرتی، دوم، ۱۳۹۷ق؛ الذریعة إلی تصانیف الشیعة، محمد محسن بن علی منزوی معروف به آقابزرگ تهرانی (۱۳۸۹ق)، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق؛ رجال النجاشی، احمد بن علی معروف به نجاشی (۴۵۰ق)، تحقیق: سیدموسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، پنجم، ۱۴۱۶ق؛ سیرة المصطفی بی، هاشم معروف حسنی (۱۴۰۴ق)، بیروت، دار التعارف، ۱۴۱۶ق؛ شرح نهج البلاغة، عبدالحمید بن هبة الله معروف به ابن ابی الحدید (۶۵۶ق)، تحقیق: محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت، دار إحیاء الکتب العربیة، دوم، ۱۳۸۷ق، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، عبدالحسین بن احمد معروف به علامه امینی (۱۳۹۲ق)، بیروت، دار الکتاب العربی، چهارم، ۱۳۹۷ق؛ کتابخانه سید بن طاووس و أحوال و آثار او، اتان گلبرگ (معاصر)، تحقیق و ترجمه: سیدعلی قرایی - رسول جعفریان، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۳۷۱ش؛ کنز الفوائد، محمد بن علی کراجکی (۴۴۹ق)، تحقیق: عبدالله نعمه، قم، دار الذخائر، اول، ۱۴۱۰ق؛ مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر لق و دلائل الحجج علی البشر، سیدهاشم بن سلیمان حسینی بحرانی (۱۱۰۷ق)، تحقیق: عزت الله مولایی و دیگران، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، اول، ۱۴۱۵ق؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، علی بن محمد نمازی شاهرودی (۱۴۰۵ق)، تهران، شفق - حیدری، اول، ۱۴۱۲ق؛ مسند الإمام الرضا عال، عزیزالله بن محمد عطاردی قوچانی معاصر)، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا، اول، ۱۴۰۶ق؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، سید ابوالقاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، پنجم، ۱۴۱۳ق؛ معجم قبایل العرب القدیمة و الحدیثة، عمر بن رضا کحاله (۱۴۰۸ق)، بیروت، مؤسسة الرسالة، هفتم، ۱۴۱۴ق؛ مکاتیب الأئمة علی، علی بن حسینعلی احمدی میانجی (۱۴۲۱ق)، تحقیق: مجتبی فرجی، قم، دار الحدیث، اول، ۱۴۲۶ق؛ وسائل الشیعة (تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة)، محمد بن حسن معروف به حر عاملی (۱۱۰۴ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علی لإحیاء التراث، قم، دوم، ۱۴۱۴ق.</ref><ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابان بن محمد بجلی - واسعی (مقاله)|مقاله «ابان بن محمد بجلی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ص ۲۸۸.</ref>