دفاع در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←مقدمه
(←مقدمه) |
(←مقدمه) |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
[[دفاع]] به لحاظ موضوع آن، ابعاد و مصادیق گوناگونی دارد، از جمله: | [[دفاع]] به لحاظ موضوع آن، ابعاد و مصادیق گوناگونی دارد، از جمله: | ||
۱. [[دفاع | ۱. '''[[دفاع از سرزمین اسلام]]''': [[دفاع از اسلام]] و سرزمین‌های [[اسلامی]] در برابر [[دشمنی]] که موجودیت [[اسلام]] را [[تهدید]] می‌کند و یا قصد [[استیلا]] بر بلاد اسلام و [[ناموس]] و [[اموال مسلمانان]] دارد، بر هر مکلّف [[واجب]] است و شرط آن [[حضور امام]]{{ع}} یا [[نایب]] وی نیست. <ref>جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۱۴؛ تحریر الوسیلة، ج ۱، ص۴۸۵</ref> | ||
در [[صدق]] عنوان جهادِ مصطلح در [[شرع]] بر دفاع از سرزمین‌های اسلام بدون حضور امام یا نایب وی، [[اختلاف]] است. بنابر قول به صدق، [[احکام جهاد]] ـ از قبیل [[حرمت فرار]]، [[تقسیم غنایم]] و [[احکام]] [[شهید]] ـ بر آن جاری می‌شود. برخی، تنها احکام شهید را جاری دانسته‌اند <ref>جامع الشتات، ج ۱، ص۳۶۶ ـ ۳۶۷</ref>. | در [[صدق]] عنوان جهادِ مصطلح در [[شرع]] بر دفاع از سرزمین‌های اسلام بدون حضور امام یا نایب وی، [[اختلاف]] است. بنابر قول به صدق، [[احکام جهاد]] ـ از قبیل [[حرمت فرار]]، [[تقسیم غنایم]] و [[احکام]] [[شهید]] ـ بر آن جاری می‌شود. برخی، تنها احکام شهید را جاری دانسته‌اند <ref>جامع الشتات، ج ۱، ص۳۶۶ ـ ۳۶۷</ref>. | ||
۲. [[دفاع از نفس]]: [[دفاع از خود]] در برابر کسی که قصد [[جان آدمی]] را دارد، جایز، بلکه در صورت انحصار [[حفظ جان]] به دفاع، واجب است.<ref>جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۱۶ و ج ۴۱، ص ۶۵۲</ref> همچنین [[دفاع از جان]] [[مؤمن]] در برابر [[تهاجم]]، با داشتن توان و ایمن بودن بر [[جان]] خود واجب است.<ref>جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۱۶</ref> برخی در [[وجوب]] آن اشکال کرده‌اند.<ref>جواهر الکلام، ج ۴۱، ص۶۵۰ ـ ۶۵۱</ref> | ۲. '''[[دفاع از نفس]]''': [[دفاع از خود]] در برابر کسی که قصد [[جان آدمی]] را دارد، جایز، بلکه در صورت انحصار [[حفظ جان]] به دفاع، واجب است.<ref>جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۱۶ و ج ۴۱، ص ۶۵۲</ref> همچنین [[دفاع از جان]] [[مؤمن]] در برابر [[تهاجم]]، با داشتن توان و ایمن بودن بر [[جان]] خود واجب است.<ref>جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۱۶</ref> برخی در [[وجوب]] آن اشکال کرده‌اند.<ref>جواهر الکلام، ج ۴۱، ص۶۵۰ ـ ۶۵۱</ref> | ||
۳. [[دفاع از مال]]: دفاع از [[مال]] در برابر مهاجم، جایز،<ref>جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۱۶</ref> بلکه ـ بنابر دیدگاه بعضی ـ در صورت [[غلبه]] [[ظنّ]] به [[سلامت]]، واجب است.<ref>شرائع الاسلام، ج ۱، ص۲۳۲ ـ ۲۳۳</ref> البته در فرض [[علم]] به کشته شدن ـ بنابر تصریح برخی ـ [[حرام]] است.<ref>جواهر الکلام، ج ۴۱، ص۶۵۲</ref> | ۳. '''[[دفاع از مال]]''': دفاع از [[مال]] در برابر مهاجم، جایز،<ref>جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۱۶</ref> بلکه ـ بنابر دیدگاه بعضی ـ در صورت [[غلبه]] [[ظنّ]] به [[سلامت]]، واجب است.<ref>شرائع الاسلام، ج ۱، ص۲۳۲ ـ ۲۳۳</ref> البته در فرض [[علم]] به کشته شدن ـ بنابر تصریح برخی ـ [[حرام]] است.<ref>جواهر الکلام، ج ۴۱، ص۶۵۲</ref> | ||
۴. دفاع از ناموس: دفاع از [[عِرض]] ([[آبرو]] و ناموس) در صورت علم یا ظنّ به سلامت جان، واجب است. آیا در فرض [[بیم]] بر جان نیز دفاع واجب است یا نه؟ محلّ بحث است؛ چنان که جواز یا [[حرمت]] دفاع از ناموس با علم به کشته شدن، اختلافی است<ref>جواهر الکلام، ج ۴۱، ص۶۵۲ ـ ۶۵۳ و ۶۵۵</ref>. | ۴. دفاع از ناموس: دفاع از [[عِرض]] ([[آبرو]] و ناموس) در صورت علم یا ظنّ به سلامت جان، واجب است. آیا در فرض [[بیم]] بر جان نیز دفاع واجب است یا نه؟ محلّ بحث است؛ چنان که جواز یا [[حرمت]] دفاع از ناموس با علم به کشته شدن، اختلافی است<ref>جواهر الکلام، ج ۴۱، ص۶۵۲ ـ ۶۵۳ و ۶۵۵</ref>. | ||
==دیگر احکام== | |||
بر مُحرمی که [[دشمن]] او را از برگزاری [[حج]] منع کرده، دفع وی [[واجب]] نیست، مگر آنکه بازدارنده آغازگر [[جنگ]]، و [[محرم]] ناگزیر از [[دفاع]] باشد. برخی در فرض عدم [[اضطرار]] نیز در صورت [[علم]] یا [[ظنّ]] به [[پیروزی]] و عدم خطر، [[دفاع]] را واجب دانسته‌اند.<ref>جواهر الکلام، ج ۲۰، ص۱۳۹ ـ ۱۴۱</ref> | |||
کسی که از [[جان]] یا [[مال]] و یا [[عِرض]] خود دفاع می‌کند، ضامن صدمات جانی و بدنی و خسارات [[مالی]] وارد بر مهاجم نیست، مگر آنکه حدود و شرایط دفاع را رعایت نکرده باشد. | کسی که از [[جان]] یا [[مال]] و یا [[عِرض]] خود دفاع می‌کند، ضامن صدمات جانی و بدنی و خسارات [[مالی]] وارد بر مهاجم نیست، مگر آنکه حدود و شرایط دفاع را رعایت نکرده باشد. | ||