ابن ام‌مکتوم در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' آنکه ' به ' آنکه ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = ابن ام‌مکتوم| عنوان مدخل = ابن ام‌مکتوم| مداخل مرتبط = [[ابن ام‌مکتوم در قرآن]] - [[ابن ام‌مکتوم در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
| موضوع مرتبط = ابن ام‌مکتوم | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = [[ابن ام‌مکتوم در قرآن]] - [[ابن ام‌مکتوم در تاریخ اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
«عمرو» یا «[[عبدالله ابن ام مکتوم قرشی عامری]]»، [[صحابی]]، [[مؤذن]] نابینای [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و فرزند دایی یا خاله [[حضرت خدیجه]] بود. او از [[نخستین مسلمانان]] بود که قبل از [[هجرت پیامبر]] {{صل}} به [[دستور پیامبر|دستور ایشان]] برای [[ارشاد]] [[مردم]] به [[یثرب]] رفت. به گفته برخی [[مفسران]]، [[آیات]] آغازین [[سوره عبس]] درباره او نازل شده است. وی [[جانشین پیامبر]] {{صل}} در [[مدینه]] در برخی [[غزوه‌ها]] برای [[اقامه نماز]] بود. او در [[جنگ قادسیه]] در زمان [[خلیفه دوم]] شرکت کرد و در سال چهاردهم پس از [[هجرت]] در همان [[جنگ]] کشته شد. | |||
== نام، نسب و کنیه == | == نام، نسب و کنیه == | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۲: | ||
اما درباره مؤذن بودن [[ابن ام مکتوم]] آمده است که او و [[بلال مؤذن پیامبر]] {{صل}} بودند و حتی گفته شده گاهی اوقات [[بلال]]، [[اذان]] و [[ابن ام مکتوم]] اقامه را می‌گفت و گاهی [[بلال]]، اقامه و [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] را می‌گفت. | اما درباره مؤذن بودن [[ابن ام مکتوم]] آمده است که او و [[بلال مؤذن پیامبر]] {{صل}} بودند و حتی گفته شده گاهی اوقات [[بلال]]، [[اذان]] و [[ابن ام مکتوم]] اقامه را می‌گفت و گاهی [[بلال]]، اقامه و [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] را می‌گفت. | ||
از بعضی [[روایات]] به دست می‌آید که [[ابن ام مکتوم]] با آنکه [[نابینا]] بود کاملاً وقت‌شناس بوده است؛ چنان که [[سالم بن عبدالله]] می‌گوید: [[پیامبر]] فرمود: "[[بلال]]، زود [[اذان]] می‌گوید، موقعی که او [[اذان]] می‌گوید از [[خوردن و آشامیدن]] | از بعضی [[روایات]] به دست می‌آید که [[ابن ام مکتوم]] با آنکه [[نابینا]] بود کاملاً وقت‌شناس بوده است؛ چنان که [[سالم بن عبدالله]] می‌گوید: [[پیامبر]] فرمود: "[[بلال]]، زود [[اذان]] می‌گوید، موقعی که او [[اذان]] می‌گوید از [[خوردن و آشامیدن]] دست نکشید، مگر وقتی که [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] بگوید"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۶.</ref>. در [[تأیید]] همین سخن، [[روایت]] ابن [[عمر]] است که می‌گفت: [[بلال بن رباح]] و [[ابن ام مکتوم]] هر دو برای [[پیامبر]] {{صل}} [[اذان]] می‌گفتند و معمولاً [[بلال]]، سپیده ندمیده [[اذان]] می‌گفت و [[مردم]] را بیدار می‌کرد ولی [[ابن ام مکتوم]] درست هنگام سپیده‌دم [[اذان]] می‌گفت، و [[پیامبر]] {{صل}} می‌فرمودند: "بخورید و بیاشامید تا هنگامی که [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] بگوید"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۸؛ صحیح البخاری، بخاری، ج۱، ص۱۵۳؛ صحیح مسلم، مسلم، ج۳، ص۱۲۹؛ کتاب المسند، شافعی، ص۳۰؛ سنن الدارمی، دارمی، ج۱، ص۲۷۰؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۲۷، ص۴۰۶.</ref> و وقتی [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] می‌گفت [[مردم]] می‌گفتند: {{عربی|أَصْبَحَتْ}}؛ صبح شد<ref>صحیح البخاری، بخاری، ج۱، ص۳۸۰؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۲، ص۱۲۳؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۸۰؛ امتاع الأسماع، مقریزی، ج۳، ص۴۸.</ref>. | ||
ولی روایتی که از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده عکس این مطلب را بیان می‌کند؛ [[راوی]] می‌گوید: "از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدم: منظور و مقصود از گفته [[خداوند متعال]] در این [[آیه]] {{متن قرآن|حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ}}<ref>«تا سپیدی سپیده‌دم از سیاهی (شب) برای شما آشکار شود (می‌توانید) بخورید و بیاشامید» سوره بقره، آیه ۱۸۷.</ref>، چیست؟ [[حضرت]] فرمود: "مراد، تمییز دادن سفیدی صبح از [[تاریکی]] [[شب]] است"، و فرمود: [[بلال]] و [[ابن ام مکتوم]] برای [[پیامبر]] {{صل}} [[اذان]] می‌گفتند؛ [[ابن ام مکتوم]] چون [[نابینا]] بود پیش از [[طلوع فجر]] [[اذان]] می‌گفت و به همین [[دلیل]] [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "هر گاه صدای [[بلال]] را شنیدید از [[خوردن و آشامیدن]] | ولی روایتی که از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده عکس این مطلب را بیان می‌کند؛ [[راوی]] می‌گوید: "از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدم: منظور و مقصود از گفته [[خداوند متعال]] در این [[آیه]] {{متن قرآن|حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ}}<ref>«تا سپیدی سپیده‌دم از سیاهی (شب) برای شما آشکار شود (می‌توانید) بخورید و بیاشامید» سوره بقره، آیه ۱۸۷.</ref>، چیست؟ [[حضرت]] فرمود: "مراد، تمییز دادن سفیدی صبح از [[تاریکی]] [[شب]] است"، و فرمود: [[بلال]] و [[ابن ام مکتوم]] برای [[پیامبر]] {{صل}} [[اذان]] می‌گفتند؛ [[ابن ام مکتوم]] چون [[نابینا]] بود پیش از [[طلوع فجر]] [[اذان]] می‌گفت و به همین [[دلیل]] [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "هر گاه صدای [[بلال]] را شنیدید از [[خوردن و آشامیدن]] دست بکشید". [[محمد بن عمر واقدی]] نیز همین مطلب را [[تأیید]] می‌کند و می‌گوید: "ابن ام مکتوم وقتی هنوز [[شب]] بود، [[اذان]] می‌گفته است"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۸؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۸۲.</ref>. | ||
اما روایاتی نیز وجود دارد که به نبودن فاصله بین دو [[اذان]] اشاره می‌کنند و گفته شده که می‌توان این اقوال را این‌گونه توجیه کرد که ابتدا یکی از آن دو و پس دیگری [[اذان]] می‌گفت<ref>السنن الکبری، نسائی، ج۲، ص۱۰؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۸۲ و ۴۲۹؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۵، ص۵۴؛ ج۳، ص۲۵۷.</ref>. و این که کدام یک ابتدا [[اذان]] می‌گفت مهم نبود<ref>به این مضمون اشاره دارد: مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۶، ص۴۳۳.</ref><ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[ابن ام مکتوم - حبیبی (مقاله)|مقاله «ابن ام مکتوم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۳، ص ۳۶.</ref>. | اما روایاتی نیز وجود دارد که به نبودن فاصله بین دو [[اذان]] اشاره می‌کنند و گفته شده که می‌توان این اقوال را این‌گونه توجیه کرد که ابتدا یکی از آن دو و پس دیگری [[اذان]] می‌گفت<ref>السنن الکبری، نسائی، ج۲، ص۱۰؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۸۲ و ۴۲۹؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۵، ص۵۴؛ ج۳، ص۲۵۷.</ref>. و این که کدام یک ابتدا [[اذان]] می‌گفت مهم نبود<ref>به این مضمون اشاره دارد: مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۶، ص۴۳۳.</ref><ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[ابن ام مکتوم - حبیبی (مقاله)|مقاله «ابن ام مکتوم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۳، ص ۳۶.</ref>. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۰: | ||
در [[غزوات]] دیگر، منابع فقط به [[پیشوایی]] [[ابن ام مکتوم]] در [[مدینه]] اشاره می‌کنند و به فعالیت خاصی که در غیاب [[پیامبر]] {{صل}} انجام داده باشد اشاره نمی‌کنند و به خود آن [[غزوه]] پرداخته‌اند؛ مانند [[غزوه حمراء الاسد]] که [[رسول خدا]] {{صل}} [[ابن ام مکتوم]] را در [[مدینه]] گذاشت و خود با همراهان تا حمراء الاسد پیش رفت و سه روز بعد به [[مدینه]] بازگشت<ref>السیرة النبویه، ابن هشام (ترجمه: رسولی)، ج۲، ص۹۰؛ المغازی، واقدی، ج۱، ص۸.</ref>. | در [[غزوات]] دیگر، منابع فقط به [[پیشوایی]] [[ابن ام مکتوم]] در [[مدینه]] اشاره می‌کنند و به فعالیت خاصی که در غیاب [[پیامبر]] {{صل}} انجام داده باشد اشاره نمی‌کنند و به خود آن [[غزوه]] پرداخته‌اند؛ مانند [[غزوه حمراء الاسد]] که [[رسول خدا]] {{صل}} [[ابن ام مکتوم]] را در [[مدینه]] گذاشت و خود با همراهان تا حمراء الاسد پیش رفت و سه روز بعد به [[مدینه]] بازگشت<ref>السیرة النبویه، ابن هشام (ترجمه: رسولی)، ج۲، ص۹۰؛ المغازی، واقدی، ج۱، ص۸.</ref>. | ||
از قول [[زید بن ثابت]] [[نقل]] شده است: هنگامی که [[آیه]] {{متن قرآن|لَا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ}}<ref>«مؤمنان جهادگریز که آسیب دیده نباشند با جهادگران در راه خداوند به جان و مال، برابر نیستند» سوره نساء، آیه ۹۵.</ref>، نازل شد، [[پیامبر]] {{صل}} مرا فرا خواندند و استخوان شانه‌ای خواستند و فرمودند: "آیه مذکور را بنویس"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۹؛ سنن الدارمی، دارمی، ج۲، ص۲۰۹.</ref>. [[ابن ام مکتوم]] بعد از شنیدن این [[آیه]] و [[فضیلت]] [[مجاهدان]] برخاست و درباره کسانی که نمی‌توانند [[جهاد]] کنند، سؤال کرد<ref>سنن سعید بن منصور، ج۴، ص۱۳۶۰.</ref> که بار دیگر حالت [[وحی]] بر [[رسول اکرم]] {{صل}} | از قول [[زید بن ثابت]] [[نقل]] شده است: هنگامی که [[آیه]] {{متن قرآن|لَا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ}}<ref>«مؤمنان جهادگریز که آسیب دیده نباشند با جهادگران در راه خداوند به جان و مال، برابر نیستند» سوره نساء، آیه ۹۵.</ref>، نازل شد، [[پیامبر]] {{صل}} مرا فرا خواندند و استخوان شانه‌ای خواستند و فرمودند: "آیه مذکور را بنویس"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۹؛ سنن الدارمی، دارمی، ج۲، ص۲۰۹.</ref>. [[ابن ام مکتوم]] بعد از شنیدن این [[آیه]] و [[فضیلت]] [[مجاهدان]] برخاست و درباره کسانی که نمی‌توانند [[جهاد]] کنند، سؤال کرد<ref>سنن سعید بن منصور، ج۴، ص۱۳۶۰.</ref> که بار دیگر حالت [[وحی]] بر [[رسول اکرم]] {{صل}} دست داد و سپس به کاتب فرمود: "بنویس: {{متن قرآن|غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ}}؛ به غیر از کسانی که [[مبتلا]] هستند"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۹.</ref>. | ||
این [[آیه]] پس از [[جنگ تبوک]] نازل شد و درباره [[سرزنش]] کسانی بود که از رفتن به [[پیکار]] خودداری کرده بودند. این [[آیه مجاهدان]] را به [[راحت‌طلبان]] [[برتری]] داد و [[ابن ام مکتوم]] و دیگر [[ناتوانان]] را مستثنی ساخت<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۴۹۵.</ref>. | این [[آیه]] پس از [[جنگ تبوک]] نازل شد و درباره [[سرزنش]] کسانی بود که از رفتن به [[پیکار]] خودداری کرده بودند. این [[آیه مجاهدان]] را به [[راحت‌طلبان]] [[برتری]] داد و [[ابن ام مکتوم]] و دیگر [[ناتوانان]] را مستثنی ساخت<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۴۹۵.</ref>. | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۱: | ||
[[شیخ طبرسی]] در [[مجمع البیان]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کی می‌کند که فرمود: "این [[سوره]] در مورد مردی از [[بنی‌امیه]] نازل شد که نزد [[رسول خدا]] {{صل}} بود و در همین حال ابن امّ مکتوم نزد آن [[حضرت]] آمد. آن مرد از دیدن امّ مکتوم چهره در هم کشید و از او روی برگردانید و برای این که به لباس‌های کهنه ام مکتوم برخورد نکند، خودش را جمع کرد. برای همین، [[خداوند]] این حکایت را [[نقل]] کرد و از آن [[مرد]] [[انتقاد]] و او را ملامت کرد". | [[شیخ طبرسی]] در [[مجمع البیان]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کی می‌کند که فرمود: "این [[سوره]] در مورد مردی از [[بنی‌امیه]] نازل شد که نزد [[رسول خدا]] {{صل}} بود و در همین حال ابن امّ مکتوم نزد آن [[حضرت]] آمد. آن مرد از دیدن امّ مکتوم چهره در هم کشید و از او روی برگردانید و برای این که به لباس‌های کهنه ام مکتوم برخورد نکند، خودش را جمع کرد. برای همین، [[خداوند]] این حکایت را [[نقل]] کرد و از آن [[مرد]] [[انتقاد]] و او را ملامت کرد". | ||
اما او بعد از این، خبر دیگری را از آن [[امام]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که [[امام]] فرمودند: وقتی [[رسول خدا]] {{صل}} [[عبدالله]] بن مکتوم را می‌دید، می‌فرمود: | اما او بعد از این، خبر دیگری را از آن [[امام]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که [[امام]] فرمودند: وقتی [[رسول خدا]] {{صل}} [[عبدالله]] بن مکتوم را می‌دید، می‌فرمود: «خوش [[آمدی]]، خوش [[آمدی]]، به [[خدا]] قسم که دیگر [[خدا]] هیچ‌گاه مرا به خاطر تو مورد [[عتاب]] و [[گله]] قرار ندهد»، و آن [[قدر]] به او [[لطف]] و [[مرحمت]] می‌کرد که او از [[نبی اکرم]] {{صل}} می‌خواست که این [[قدر]] در [[حق]] او [[لطف]] و [[محبت]] نکند. | ||
این خبر با قول مشهور و معروف در مورد [[شأن نزول]] [[سوره]] مناسبت دارد که ابن امّ مکتوم - [[عبدالله بن شریح عامری]] - نزد [[رسول الله]] {{صل}} آمد، در حالی که آن [[حضرت]] با [[اُبیّ بن خلف]]، [[امیة بن خلف]]، [[ابوجهل بن هشام]]، [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[عتبة بن ابی ربیعه]] صحبت می‌کرد و آنها را به [[پذیرش اسلام]] فرا می‌خواند و [[امیدوار]] بود که [[مسلمان]] شوند؛ در این حال ام مکتوم گفت: | این خبر با قول مشهور و معروف در مورد [[شأن نزول]] [[سوره]] مناسبت دارد که ابن امّ مکتوم - [[عبدالله بن شریح عامری]] - نزد [[رسول الله]] {{صل}} آمد، در حالی که آن [[حضرت]] با [[اُبیّ بن خلف]]، [[امیة بن خلف]]، [[ابوجهل بن هشام]]، [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[عتبة بن ابی ربیعه]] صحبت می‌کرد و آنها را به [[پذیرش اسلام]] فرا می‌خواند و [[امیدوار]] بود که [[مسلمان]] شوند؛ در این حال ام مکتوم گفت: «ای [[رسول خدا]]! چیزی از آن چه که [[خدا]] به تو [[تعلیم]] داده بر من بخوان و به من یاد بده». او دائماً حرف خودش را تکرار و حرف [[پیامبر]] {{صل}} را قطع می‌کرد و نمی‌دانست که [[رسول خدا]] {{صل}} مشغول [[گفت‌وگو]] با دیگران است. این کار او باعث شد که [[ناراحتی]] در صورت [[رسول خدا]] {{صل}} ظاهر شود و [[سکوت]] کند، آن‌گاه صورتش را از او برگرداند و مشغول [[گفتگو]] با همان افراد شد. به این مناسبت این [[آیات]] نازل شد و بعد از آن [[رسول خدا]] {{صل}} امّ مکتوم را بسیار اکرام می‌کرد و می‌گفت: آفرین بر کسی که [[خدا]] به خاطر او مرا مورد [[عتاب]] قرار داد. | ||
سپس [[طبرسی]] می‌گوید: | سپس [[طبرسی]] می‌گوید: «اگر گفته شود بر فرض که این خبر درست باشد، آیا [[عبوس]] شدن و چهره در هم کشیدن [[گناه]] است یا خیر؟ جواب این است که [[عبوس]] یا خندان بودن برای [[نابینا]] فرقی ندارد، زیرا وی آن را نمی‌فهمد و در این صورت، [[گناه]] نیست و ممکن است که [[خداوند]] پیامبرش را به خاطر این کار مورد [[عتاب]] و [[گله]] قرار داده است تا [[بهترین]] [[محاسن اخلاق]] را کسب کند، زیرا [[عظمت]] یک [[مؤمن]] که بر ایمانش [[ثابت قدم]] باشد بهتر از [[مهربانی]] به [[مشرک]] است به این [[امید]] که شاید [[ایمان]] بیاورد»<ref>مجمع البیان فی تفسیر القرآن، طبرسی، ج۱، ص۲۶۵- ۲۶۶.</ref>. | ||
البته [[شأن]] نزولی که از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شد، در متن کتاب "التبیان" [[شیخ طوسی]] به این صورت آمده است: عده‌ای گفته‌اند این [[آیات]] در مورد مردی از [[بنی امیه]] که در کنار [[رسول خدا]] {{صل}} [[ایستاده]] بود، نازل شد؛ یعنی هنگامی که ابن امّ مکتوم آمد این شخص از آمدن او متنفّر شد و خودش را جمع کرد و چهره‌اش را در هم کشید. پس [[خداوند]] این واقعه را بیان کرد و روی‌گردانی و چهره در هم کشیدن آن شخص را مورد [[سرزنش]] قرار داد<ref>التبیان، شیخ طوسی، ج۱، ص۲۶۹؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۱، ص۴۱۱- ۴۱۲.</ref><ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[ابن ام مکتوم - حبیبی (مقاله)|مقاله «ابن ام مکتوم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۳، ص ۴۱.</ref> | البته [[شأن]] نزولی که از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شد، در متن کتاب "التبیان" [[شیخ طوسی]] به این صورت آمده است: عده‌ای گفته‌اند این [[آیات]] در مورد مردی از [[بنی امیه]] که در کنار [[رسول خدا]] {{صل}} [[ایستاده]] بود، نازل شد؛ یعنی هنگامی که ابن امّ مکتوم آمد این شخص از آمدن او متنفّر شد و خودش را جمع کرد و چهره‌اش را در هم کشید. پس [[خداوند]] این واقعه را بیان کرد و روی‌گردانی و چهره در هم کشیدن آن شخص را مورد [[سرزنش]] قرار داد<ref>التبیان، شیخ طوسی، ج۱، ص۲۶۹؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۱، ص۴۱۱- ۴۱۲.</ref>.<ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[ابن ام مکتوم - حبیبی (مقاله)|مقاله «ابن ام مکتوم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۳، ص ۴۱.</ref> | ||
== ابن امّ مکتوم و [[نقل حدیث]] == | == ابن امّ مکتوم و [[نقل حدیث]] == | ||
به فرموده [[امام صادق]] {{ع}} روزی [[ابن ام مکتوم]] از [[پیامبر]] {{صل}} اجازه ورود خواست، در حالی که [[عایشه]] و [[حفصه]] نزد ایشان بودند. [[پیامبر]] {{صل}} به آن دو فرمودند: | به فرموده [[امام صادق]] {{ع}} روزی [[ابن ام مکتوم]] از [[پیامبر]] {{صل}} اجازه ورود خواست، در حالی که [[عایشه]] و [[حفصه]] نزد ایشان بودند. [[پیامبر]] {{صل}} به آن دو فرمودند: «بلند شوید و داخل [[خانه]] شوید». آن دو گفتند: او [[کور]] است، [[حضرت]] فرمود: «اگرچه او شما را نمی‌بیند اما شما او را می‌بینید»<ref>فروع کافی، کلینی، ج۵، ص۵۳۴.</ref>. | ||
کسانی که از امّ مکتوم [[ | |||
کسانی که از امّ مکتوم [[روایت]] [[نقل]] کرده‌اند، عبارتند از: [[عبدالله بن شداد بن الهاد]]، [[عبدالرحمن بن ابی لیلی]] و [[ابو رزین الاسدی]]<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۴۹۵.</ref>.<ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[ابن ام مکتوم - حبیبی (مقاله)|مقاله «ابن ام مکتوم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۳، ص ۴۳.</ref> | |||
== سرانجام [[ابن ام مکتوم]] == | == سرانجام [[ابن ام مکتوم]] == | ||
از [[محمد بن عمر واقدی]] [[نقل]] شده است که پس از [[جنگ قادسیه]] [[ابن ام مکتوم]] به [[مدینه]] بازگشت و همان جا درگذشت و به روایتی در همان [[جنگ]] به [[قتل]] رسید. [[نقل]] دیگر این است که به [[مدینه]] برگشت و در زمان [[عمر بن خطاب]] درگذشت<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۹؛ ریحانة الادب، مدرس تبریزی، ج۷، ص۳۹۲.</ref>؛ به هر حال درباره او پس از روزگار [[حکومت]] [[عمر بن خطاب]] مطلبی شنیده نشده است<ref>الطبقات الکبری ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۹۰؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۹۹؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۳، ص۷۶۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۴۹۵.</ref><ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[ابن ام مکتوم - حبیبی (مقاله)|مقاله «ابن ام مکتوم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۳، ص ۴۳.</ref> | از [[محمد بن عمر واقدی]] [[نقل]] شده است که پس از [[جنگ قادسیه]] [[ابن ام مکتوم]] به [[مدینه]] بازگشت و همان جا درگذشت و به روایتی در همان [[جنگ]] به [[قتل]] رسید. [[نقل]] دیگر این است که به [[مدینه]] برگشت و در زمان [[عمر بن خطاب]] درگذشت<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۹؛ ریحانة الادب، مدرس تبریزی، ج۷، ص۳۹۲.</ref>؛ به هر حال درباره او پس از روزگار [[حکومت]] [[عمر بن خطاب]] مطلبی شنیده نشده است<ref>الطبقات الکبری ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۹۰؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۹۹؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۳، ص۷۶۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۴۹۵.</ref>.<ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[ابن ام مکتوم - حبیبی (مقاله)|مقاله «ابن ام مکتوم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۳، ص ۴۳.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
#[[پرونده:1100352.jpg|22px]] [[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[ابن ام مکتوم - حبیبی (مقاله)|مقاله «ابن ام مکتوم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||