آثار مکتوب امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = امام علی | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== آثاری مکتوب از [[امیرالمؤمنین علی]] {{ع}} == | == آثاری مکتوب از [[امیرالمؤمنین علی]] {{ع}} == | ||
| خط ۸: | خط ۱۱: | ||
در [[کتب اربعه]] نام آثار متعددی از [[حضرت علی]] {{ع}}، ذکر شده است؛ مانند «کتاب الجامعه»<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۳۹؛ ج۷، ص۱۲۵؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۹.</ref> که املای [[رسول خدا]] {{صل}} و به خط [[علی]] {{ع}} است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۷: {{عربی|الْجَامِعَةِ إِمْلَاءِ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} وَ خَطِّ عَلِيٍّ {{ع}} بِيَدِهِ. إِنَّ الْجَامِعَةَ لَمْ تَدَعْ لِأَحَدٍ كَلَاماً فِيهَا عِلْمُ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ}}.</ref> که جامع [[حلال و حرام]]<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۷؛ ابوجعفر محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات، ص۱۴۶: {{عربی|الْجَامِعَةِ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ بِخَطِّ عَلِيٍّ {{ع}} فِيهَا جَمِيعُ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ حَتَّى أَرْشُ الْخَدْشِ}}.</ref> و بسیار مفصل است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۳۹؛ ج۵، ص۳۶۴؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۹.</ref>. این کتاب با تعبیر «سنة الجامعه»<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۱۶۲.</ref> هم ذکر شده؛ زیرا سخن و [[سنت رسول خدا]] {{صل}} در آن است. گاهی از آن به عنوان «صحیفه» یاد می‌شود<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۳۹ و ۲۴۱؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۹؛ ابوجعفر محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات، ص۱۴۲. در کافی آمده: {{عربی|الْجَامِعَةُ قَالَ تِلْكَ صَحِيفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً... فِيهَا كُلُّ مَا يَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَيْهِ... حَتَّى أَرْشُ الْخَدْشِ}}.</ref>. کتابی دیگر با عنوان «صحیفه فرایض» نزد [[امام باقر]] {{ع}} بوده<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۸۱.</ref> که گاهی با تعبیر «کتاب الفرائض» از آن یاد شده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۳۳۰.</ref>. این اثر نزد [[امامان]] از جمله [[امام صادق]] {{ع}} بوده و گاهی آن را به [[یاران خاص]] خود مانند [[زراره]] نشان می‌دادند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۹۴.</ref>. [[ابو بصیر]]<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۱۲۶.</ref> و [[محمد بن مسلم]] نیز از آن [[آگاه]] بودند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۹۳.</ref>؛ نزد [[یونس بن عبدالرحمان]] نیز بوده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۸۳.</ref>. [[یونس]] آن را به [[امام رضا]] {{ع}} عرضه کرده و [[حضرت]] [[تأیید]] کرده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۳۳۰.</ref>. شیخ آقابزرگ این نوشته [[علی]] {{ع}} را که به [[املای پیامبر]] {{صل}} بوده، اولین کتاب در [[اسلام]] می‌داند<ref>شیخ محسن آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲، ص۳۰۶.</ref>. البته [[تفسیر]] آن حضرت هم جزو آثار اولیه است. از [[نقل]] [[شیخ طوسی]] استفاده می‌شود که [[کتاب]] [[فرایض]] همان کتاب دیات است که اشاره خواهد شد؛ زیرا در آن دیه جنین مشخص شده است<ref>شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱۰، ص۲۸۵؛ شیخ طوسی، الإستبصار، ج۴، ص۲۹۹.</ref>. در موارد فراوان در [[کتب اربعه]] از «کتاب علی» یاد شده است که در کافی بیش از ده مورد<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۴۰، ۱۱۹، ۱۳۶، ۱۷۶، ۲۰۰، ۲۱۴، ۳۱۶ و ۳۲۹؛ ج۸، ص۱۶۳ و ۲۳۳.</ref> آمده و در کتاب‌های من لایحضره الفقیه<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۷۴، ۱۵۰، ۲۸۳ و ۳۰۶.</ref> و [[تهذیب]] الأحکام نیز مواردی ذکر شده است<ref>شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۹، ص۲۶۹؛ ج۱۰، ص۹۰، ۱۴۶، ۲۸۰ و ۲۹۲.</ref>. | در [[کتب اربعه]] نام آثار متعددی از [[حضرت علی]] {{ع}}، ذکر شده است؛ مانند «کتاب الجامعه»<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۳۹؛ ج۷، ص۱۲۵؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۹.</ref> که املای [[رسول خدا]] {{صل}} و به خط [[علی]] {{ع}} است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۷: {{عربی|الْجَامِعَةِ إِمْلَاءِ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} وَ خَطِّ عَلِيٍّ {{ع}} بِيَدِهِ. إِنَّ الْجَامِعَةَ لَمْ تَدَعْ لِأَحَدٍ كَلَاماً فِيهَا عِلْمُ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ}}.</ref> که جامع [[حلال و حرام]]<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۷؛ ابوجعفر محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات، ص۱۴۶: {{عربی|الْجَامِعَةِ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ بِخَطِّ عَلِيٍّ {{ع}} فِيهَا جَمِيعُ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ حَتَّى أَرْشُ الْخَدْشِ}}.</ref> و بسیار مفصل است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۳۹؛ ج۵، ص۳۶۴؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۹.</ref>. این کتاب با تعبیر «سنة الجامعه»<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۱۶۲.</ref> هم ذکر شده؛ زیرا سخن و [[سنت رسول خدا]] {{صل}} در آن است. گاهی از آن به عنوان «صحیفه» یاد می‌شود<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۳۹ و ۲۴۱؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۹؛ ابوجعفر محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات، ص۱۴۲. در کافی آمده: {{عربی|الْجَامِعَةُ قَالَ تِلْكَ صَحِيفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً... فِيهَا كُلُّ مَا يَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَيْهِ... حَتَّى أَرْشُ الْخَدْشِ}}.</ref>. کتابی دیگر با عنوان «صحیفه فرایض» نزد [[امام باقر]] {{ع}} بوده<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۸۱.</ref> که گاهی با تعبیر «کتاب الفرائض» از آن یاد شده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۳۳۰.</ref>. این اثر نزد [[امامان]] از جمله [[امام صادق]] {{ع}} بوده و گاهی آن را به [[یاران خاص]] خود مانند [[زراره]] نشان می‌دادند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۹۴.</ref>. [[ابو بصیر]]<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۱۲۶.</ref> و [[محمد بن مسلم]] نیز از آن [[آگاه]] بودند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۹۳.</ref>؛ نزد [[یونس بن عبدالرحمان]] نیز بوده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۸۳.</ref>. [[یونس]] آن را به [[امام رضا]] {{ع}} عرضه کرده و [[حضرت]] [[تأیید]] کرده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۳۳۰.</ref>. شیخ آقابزرگ این نوشته [[علی]] {{ع}} را که به [[املای پیامبر]] {{صل}} بوده، اولین کتاب در [[اسلام]] می‌داند<ref>شیخ محسن آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲، ص۳۰۶.</ref>. البته [[تفسیر]] آن حضرت هم جزو آثار اولیه است. از [[نقل]] [[شیخ طوسی]] استفاده می‌شود که [[کتاب]] [[فرایض]] همان کتاب دیات است که اشاره خواهد شد؛ زیرا در آن دیه جنین مشخص شده است<ref>شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱۰، ص۲۸۵؛ شیخ طوسی، الإستبصار، ج۴، ص۲۹۹.</ref>. در موارد فراوان در [[کتب اربعه]] از «کتاب علی» یاد شده است که در کافی بیش از ده مورد<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۴۰، ۱۱۹، ۱۳۶، ۱۷۶، ۲۰۰، ۲۱۴، ۳۱۶ و ۳۲۹؛ ج۸، ص۱۶۳ و ۲۳۳.</ref> آمده و در کتاب‌های من لایحضره الفقیه<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۷۴، ۱۵۰، ۲۸۳ و ۳۰۶.</ref> و [[تهذیب]] الأحکام نیز مواردی ذکر شده است<ref>شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۹، ص۲۶۹؛ ج۱۰، ص۹۰، ۱۴۶، ۲۸۰ و ۲۹۲.</ref>. | ||
افزون بر این، مجموعه نامه‌های طولانی و مهمی از [[امیرالمؤمنین]] به یادگار مانده که بسیار در خور توجه است؛ مانند [[عهدنامه مالک اشتر]]<ref>نهج البلاغه، ن۵۳.</ref> و [[نامه]] حضرت به فرزندش [[امام حسن]] {{ع}}<ref>نهج البلاغه، ن۳۱.</ref> که [[شیخ صدوق]] برابر [[نقلی]] می‌نویسد: آن را به [[محمد]] معروف به [[ابن حنفیه]] نگاشته است<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵۵۶ و ج۴، ص۳۸۴-۳۹۲.</ref>. [[کلینی]] نیز [[سند]] خود را به [[نامه]] [[محمد بن حنفیه]] ذکر کرده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۳۳۷.</ref>. از دیگر [[نامه‌ها]]، نامه به [[محمد بن ابی بکر]]<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۱۷۶؛ ابواسحاق ابراهیم بن محمد ثقفی، الغارات، ص۱۴۳؛ شیخ مفید، الأمالی، ص۲۶۰-۲۶۹؛ شیخ طوسی، الأمالی، ص۲۵-۳۱، مجلس اول؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۷۲؛ علی‌اکبر ذاکری، سیمای کارگزاران علی بن ابی‌طالب امیرالمؤمنین {{ع}}، ج۲، ص۲۲۲-۲۵۰، در این اثر نامه بازسازی شده و به صورت نامه‌ای مفصل ارائه شده و به صورت مستقل نیز با عنوان تقوا و سیاست نشر یافته است.</ref>، نامه [[حضرت]] به [[شیعیان]]<ref>ابواسحاق ابراهیم بن محمد ثقفی، الغارات، ص۲۹۹؛ ابن قتیبه، الإمامة و السیاسه، ج۱، ص۱۷۴؛ ابن طاووس، کشف المحجه، ص۲۳۵؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۹۴؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۳۳، ص۵۶۶. ما این نامه را از منابع مختلف بازسازی و با عنوان حکومت و سیاست منتشر کرده‌ایم.</ref> و «کتاب دیات» یا اصل ظریف است که بخشنامه حضرت به کارگزارانش در باب دیات بوده<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۳۳۰ و ۳۶۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۷۵؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱۰، ص۲۹۵.</ref> و در مواردی از آن با تعبیر [[کتاب علی]] {{ع}} یاد شده است؛ همچنین نامه حضرت به [[کارگزار]] خود درباره دریافت [[زکات]] انعام<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۵۳۹؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۴، ص۹۵.</ref> که [[نجاشی]] از آن به عنوان [[کتاب]] [[ربیعة بن سمیع]] یاد کرده<ref>احمد بن علی نجاشی، رجال النجاشی، ص۷-۸.</ref> که با توجه به [[نقل]] [[کافی]] و [[تهذیب الأحکام]] محتمل است. وی [[عبدالله بن زمعه]] باشد<ref>ر. ک: علی‌اکبر ذاکری، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین {{ع}}، ج۳، ص۲۷۳-۲۷۶.</ref> که در [[نهج البلاغه]]<ref>نهج البلاغه، ص۳۵۳، خ۲۳۲.</ref> از او یاد شده است | افزون بر این، مجموعه نامه‌های طولانی و مهمی از [[امیرالمؤمنین]] به یادگار مانده که بسیار در خور توجه است؛ مانند [[عهدنامه مالک اشتر]]<ref>نهج البلاغه، ن۵۳.</ref> و [[نامه]] حضرت به فرزندش [[امام حسن]] {{ع}}<ref>نهج البلاغه، ن۳۱.</ref> که [[شیخ صدوق]] برابر [[نقلی]] می‌نویسد: آن را به [[محمد]] معروف به [[ابن حنفیه]] نگاشته است<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵۵۶ و ج۴، ص۳۸۴-۳۹۲.</ref>. [[کلینی]] نیز [[سند]] خود را به [[نامه]] [[محمد بن حنفیه]] ذکر کرده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۳۳۷.</ref>. از دیگر [[نامه‌ها]]، نامه به [[محمد بن ابی بکر]]<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۱۷۶؛ ابواسحاق ابراهیم بن محمد ثقفی، الغارات، ص۱۴۳؛ شیخ مفید، الأمالی، ص۲۶۰-۲۶۹؛ شیخ طوسی، الأمالی، ص۲۵-۳۱، مجلس اول؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۷۲؛ علی‌اکبر ذاکری، سیمای کارگزاران علی بن ابی‌طالب امیرالمؤمنین {{ع}}، ج۲، ص۲۲۲-۲۵۰، در این اثر نامه بازسازی شده و به صورت نامه‌ای مفصل ارائه شده و به صورت مستقل نیز با عنوان تقوا و سیاست نشر یافته است.</ref>، نامه [[حضرت]] به [[شیعیان]]<ref>ابواسحاق ابراهیم بن محمد ثقفی، الغارات، ص۲۹۹؛ ابن قتیبه، الإمامة و السیاسه، ج۱، ص۱۷۴؛ ابن طاووس، کشف المحجه، ص۲۳۵؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۹۴؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۳۳، ص۵۶۶. ما این نامه را از منابع مختلف بازسازی و با عنوان حکومت و سیاست منتشر کرده‌ایم.</ref> و «کتاب دیات» یا اصل ظریف است که بخشنامه حضرت به کارگزارانش در باب دیات بوده<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۳۳۰ و ۳۶۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۷۵؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱۰، ص۲۹۵.</ref> و در مواردی از آن با تعبیر [[کتاب علی]] {{ع}} یاد شده است؛ همچنین نامه حضرت به [[کارگزار]] خود درباره دریافت [[زکات]] انعام<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۵۳۹؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۴، ص۹۵.</ref> که [[نجاشی]] از آن به عنوان [[کتاب]] [[ربیعة بن سمیع]] یاد کرده<ref>احمد بن علی نجاشی، رجال النجاشی، ص۷-۸.</ref> که با توجه به [[نقل]] [[کافی]] و [[تهذیب الأحکام]] محتمل است. وی [[عبدالله بن زمعه]] باشد<ref>ر. ک: علی‌اکبر ذاکری، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین {{ع}}، ج۳، ص۲۷۳-۲۷۶.</ref> که در [[نهج البلاغه]]<ref>نهج البلاغه، ص۳۵۳، خ۲۳۲.</ref> از او یاد شده است<ref>[[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص۱۰۰.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۸: | خط ۲۱: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:امام علی]] | ||
[[رده:حدیث]] | |||