پرش به محتوا

شورا و مشورت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'صاحب نظران' به 'صاحب‌نظران'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'صاحب نظران' به 'صاحب‌نظران')
خط ۱۲۳: خط ۱۲۳:
[[پیامبر اکرم]] {{صل}} قبل از آغاز [[جنگ احد]] در چگونگی مواجهه با [[دشمن]] با [[یاران]] خود مشورت کرد و نظر [[اکثریت]] بر این شد که اردوگاه [[جنگی]] آنان، دامنه [[احد]] باشد. در [[جنگ بدر]]، [[لشکریان]] [[اسلام]]، طبق [[فرمان پیامبر]] {{صل}} می‌خواستند در نقطه‌ای اردو بزنند، یکی از یاران آن [[حضرت]] به نام «[[حباب بن منذر]]» گفت: ای [[رسول خدا]] {{صل}} این محلی را که برای [[لشکرگاه]] [[انتخاب]] کرده‌اید، طبق [[فرمان خدا]] است که [[تغییر]] آن جایز نباشد و یا به صلاحدید شخص خودتان است؟! [[پیامبر]] فرمود: [[فرمان]] خاصی در آن نیست. عرض کرد: اینجا به دلایلی، جای مناسبی برای اردوگاه نیست، دستور دهید [[لشکر]] از این محل حرکت کند و در نزدیکی آب برای خود محلی را انتخاب نماید. رسول خدا {{صل}} نظر او را پسندید و مطابق [[رأی]] او عمل کرد<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۹۰.</ref>.
[[پیامبر اکرم]] {{صل}} قبل از آغاز [[جنگ احد]] در چگونگی مواجهه با [[دشمن]] با [[یاران]] خود مشورت کرد و نظر [[اکثریت]] بر این شد که اردوگاه [[جنگی]] آنان، دامنه [[احد]] باشد. در [[جنگ بدر]]، [[لشکریان]] [[اسلام]]، طبق [[فرمان پیامبر]] {{صل}} می‌خواستند در نقطه‌ای اردو بزنند، یکی از یاران آن [[حضرت]] به نام «[[حباب بن منذر]]» گفت: ای [[رسول خدا]] {{صل}} این محلی را که برای [[لشکرگاه]] [[انتخاب]] کرده‌اید، طبق [[فرمان خدا]] است که [[تغییر]] آن جایز نباشد و یا به صلاحدید شخص خودتان است؟! [[پیامبر]] فرمود: [[فرمان]] خاصی در آن نیست. عرض کرد: اینجا به دلایلی، جای مناسبی برای اردوگاه نیست، دستور دهید [[لشکر]] از این محل حرکت کند و در نزدیکی آب برای خود محلی را انتخاب نماید. رسول خدا {{صل}} نظر او را پسندید و مطابق [[رأی]] او عمل کرد<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۹۰.</ref>.


روشن است که پس از مشورت، نوبت به [[تصمیم‌گیری]] می‌رسد که در این مرحله باید قاطعانه عمل کرد: {{متن قرآن|فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ}}<ref>«و چون آهنگ (کاری) کردی به خداوند توکل کن» سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.</ref>. اصولاً افرادی که با مشورت و [[صلاح]] اندیشی کاری را انجام می‌دهند و با [[صاحب نظران]] به مشورت می‌پردازند، کمتر گرفتار [[لغزش]] می‌شوند، ولی کسانی که گرفتار [[استبداد رأی]] هستند و خود را [[بی‌نیاز]] از [[افکار]] دیگران می‌دانند - هرچند فوق العاده هم باشند. غالباً گرفتار [[اشتباهات]] خطرناک و مشکل‌آفرینی می‌شوند. و به همین جهت است که استبداد رأی، [[شخصیت]] و حیثیت [[توده]] [[مردم]] را می‌کشد و [[افکار]] آنان را متوقف می‌سازد و استعدادهای آماده را نابود می‌کند و بزرگ‌ترین سرمایه‌های [[انسانی]] - که همانا پشتوانه مردمی باشد - از دست می‌رود. [[رسول خدا]] {{صل}} فرموده است: {{متن حدیث|ما يَسْتَغْنِي‏ رَجُلٌ‏ عَنْ‏ مَشْوَرَةٍ}}؛ هیچ کسی از [[مشورت]] [[بی‌نیاز]] نیست»<ref>نهج الفصاحه، ص۴۹۷، ح۱۶۳۷.</ref> و فرمود: «بدترین [[امت]] من کسی است که عهده‌دار [[قضا]] شود و هنگامی که به تردید افتد مشورت نکند و وقتی به صواب رود گردن فرازد و اگر [[خشمگین]] شود [[خشونت]] کند و هر که [[بدی]] را نویسد مانند کسی است که بدان عمل می‌کند»<ref>نهج الفصاحه، ص۵۳۶، ح۱۸۰۱.</ref>.
روشن است که پس از مشورت، نوبت به [[تصمیم‌گیری]] می‌رسد که در این مرحله باید قاطعانه عمل کرد: {{متن قرآن|فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ}}<ref>«و چون آهنگ (کاری) کردی به خداوند توکل کن» سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.</ref>. اصولاً افرادی که با مشورت و [[صلاح]] اندیشی کاری را انجام می‌دهند و با [[صاحب‌نظران]] به مشورت می‌پردازند، کمتر گرفتار [[لغزش]] می‌شوند، ولی کسانی که گرفتار [[استبداد رأی]] هستند و خود را [[بی‌نیاز]] از [[افکار]] دیگران می‌دانند - هرچند فوق العاده هم باشند. غالباً گرفتار [[اشتباهات]] خطرناک و مشکل‌آفرینی می‌شوند. و به همین جهت است که استبداد رأی، [[شخصیت]] و حیثیت [[توده]] [[مردم]] را می‌کشد و [[افکار]] آنان را متوقف می‌سازد و استعدادهای آماده را نابود می‌کند و بزرگ‌ترین سرمایه‌های [[انسانی]] - که همانا پشتوانه مردمی باشد - از دست می‌رود. [[رسول خدا]] {{صل}} فرموده است: {{متن حدیث|ما يَسْتَغْنِي‏ رَجُلٌ‏ عَنْ‏ مَشْوَرَةٍ}}؛ هیچ کسی از [[مشورت]] [[بی‌نیاز]] نیست»<ref>نهج الفصاحه، ص۴۹۷، ح۱۶۳۷.</ref> و فرمود: «بدترین [[امت]] من کسی است که عهده‌دار [[قضا]] شود و هنگامی که به تردید افتد مشورت نکند و وقتی به صواب رود گردن فرازد و اگر [[خشمگین]] شود [[خشونت]] کند و هر که [[بدی]] را نویسد مانند کسی است که بدان عمل می‌کند»<ref>نهج الفصاحه، ص۵۳۶، ح۱۸۰۱.</ref>.
بنابراین «[[شوری]]» را می‌توان به عنوان یک اصل در [[زندگی اجتماعی]] قلمداد کرد؛ زیرا [[انسان]] هر اندازه از نظر [[فکری]] نیرومند باشد، نسبت به مسائل مختلف تنها از یک یا چند بعد می‌نگرد و ابعاد دیگر بر او مجهول میماند، اما هنگامی که مسائل در «شوری» مطرح می‌شود و [[عقل‌ها]] و تجارب و دیدگاه‌های مختلف به کمک هم میشتابند، مسائل کاملاً پخته و کم‌عیب و [[نقص]] می‌گردد و طبعاً از [[لغزش]] و [[انحراف]] دورتر می‌شود؛ لذا در [[حدیثی]] از رسول خدا {{صل}} نقل شده است که: {{متن حدیث|انه ما من یشاور أحدا إلا هدی إلی الرشد}}؛ هیچ کس در [[کارها]] مشورت نمی‌کند مگر این که به [[راه راست]] و کمال یافتگی [[هدایت]] می‌شود<ref>تفسیر نمونه، ج۲۰، ص۴۶۲.</ref>.
بنابراین «[[شوری]]» را می‌توان به عنوان یک اصل در [[زندگی اجتماعی]] قلمداد کرد؛ زیرا [[انسان]] هر اندازه از نظر [[فکری]] نیرومند باشد، نسبت به مسائل مختلف تنها از یک یا چند بعد می‌نگرد و ابعاد دیگر بر او مجهول میماند، اما هنگامی که مسائل در «شوری» مطرح می‌شود و [[عقل‌ها]] و تجارب و دیدگاه‌های مختلف به کمک هم میشتابند، مسائل کاملاً پخته و کم‌عیب و [[نقص]] می‌گردد و طبعاً از [[لغزش]] و [[انحراف]] دورتر می‌شود؛ لذا در [[حدیثی]] از رسول خدا {{صل}} نقل شده است که: {{متن حدیث|انه ما من یشاور أحدا إلا هدی إلی الرشد}}؛ هیچ کس در [[کارها]] مشورت نمی‌کند مگر این که به [[راه راست]] و کمال یافتگی [[هدایت]] می‌شود<ref>تفسیر نمونه، ج۲۰، ص۴۶۲.</ref>.


۲۱۷٬۶۰۳

ویرایش