|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[ابراهیم بن عطیه در تراجم و رجال]] | پرسش مرتبط = }}
| | #تغییر_مسیر [[ابراهیم بن عطیه واسطی]] |
| | |
| == مقدمه ==
| |
| ابراهیم بن عطیه<ref>ر. ک: أعیان الشیعه، ج۲، ص۱۸۳، ش۲۸۵؛ تنقیح المقال، ج۴، ص۱۸۹، ش۳۹۷؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۷۵، ش۳۴۱.</ref> در سند ۱ [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] به نقل از کتاب [[کمال الدین]] آمده: {{متن حدیث|و فی کتاب کمال الدین بِإِسْنَادِهِ إلَي إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أُمِّ هَانِئٍ الثَّقَفِيَّةِ قَالَتْ غَدَوْتُ عَلَى سَيِّدِي مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ {{ع}} فَقُلْتُ لَهُ يَا سَيِّدِي آيَةٌ فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَرَضَتْ بِقَلْبِي فَأَقْلَقَتْنِي وَ أَسْهَرَتْ لَيْلِي قَالَ فَسَلِي يَا أُمَّ هَانِئٍ قَالَتْ قُلْتُ يَا سَيِّدِي قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ {{متن قرآن|فَلَا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ * الْجَوَارِ الْكُنَّسِ}}<ref>«نه، سوگند به اختران فراگرد * و به سیّارگان پنهان‌نورد» سوره تکویر، آیه ۱۵-۱۶.</ref> قَالَ نِعْمَ الْمَسْأَلَةُ سَأَلْتِينِي يَا أُمَّ هَانِئٍ هَذَا مَوْلُودٌ فِي آخِرِ الزَّمَانِ هُوَ الْمَهْدِيُّ مِنْ هَذِهِ الْعِتْرَةِ تَكُونُ لَهُ حَيْرَةٌ وَ غَيْبَةٌ يَضِلُّ فِيهَا أَقْوَامٌ وَ يَهْتَدِي فِيهَا أَقْوَامٌ فَيَا طُوبَى لَكِ إِنْ أَدْرَكْتِيهِ وَ يَا طُوبَى لِمَنْ أَدْرَكَهُ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۴، ص۱۵۲ - ۱۵۳ به گزارش از کمال الدین، ج۱، ص۳۳۰، ح۱۴: {{متن حدیث|وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ نَصْرِ بْنِ الصَّبَّاحِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سُهَيْلٍ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ أَخُو أَبِي عَلِيٍّ الْكَابُلِيِّ عَنِ الْقَابُوسِيِّ عَنْ نَصْرِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنِ الْخَلِيلِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ الْفَزَارِيِّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أُمِّ هَانِئٍ الثَّقَفِيَّةِ قَالَتْ...}}.</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۴۰۶.</ref>
| |
| | |
| == شرح حال [[راوی]] ==
| |
| [[سید امین]]، راوی یادشده را با «ابراهیم بن عطیة الواسطی» که [[شیخ طوسی]] وی را از [[اصحاب امام صادق]] {{ع}}<ref>ر. ک: رجال الطوسی، ص۱۵۸، ش۱۷۶۸.</ref> به شمار آورده، [[متحد]] دانسته و سپس می‌نویسد که مراد از ابراهیم بن عطیه واسطی در [[رجال]] شیخ طوسی، ابراهیم بن عطیة الواسطی ابو اسماعیل الثقفی است که در سال ۱۸۱ (ق) [[وفات]] کرده<ref>ر. ک: التاریخ الکبیر، ج۱، ص۳۱۱، ش۹۸۸.</ref> و در [[کتب رجالی]] [[اهل سنت]] یاد شده است<ref> ر. ک: أعیان الشیعة، ج۲، ص۱۸۳، ش۲۸۵.</ref>.
| |
| | |
| ایشان پس از تقویت [[اتحاد]] و گزارش دیدگاه [[رجالیان اهل سنت]] در [[تضعیف]] ابراهیم بن عطیة الواسطی<ref>{{عربی|قال البخاری عنده مناکیر و قال النسائی متروک؛ و قال أحمد لا یکتب حدیثه... ؛ وقال الساجی: لا یکتب عنه و لا یروی عنه؛ لیس حدیثه بشیء و قال ابن عدی: قلیل الحدیث... و قال ابن حبان: خراسانی الأصل؛ منکر الحدیث جداً}}؛ (لسان المیزان، ج۱، ص۸۰ - ۸۱، ش۲۲۸).</ref> می‌نویسد: {{عربی|و من ملاحظة ما مر لا یستبعد أن یکون القدح فیه للتشیع}}<ref>أعیان الشیعه، ج۲، ص۱۸۳، ش۲۸۵.</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۴۰۶-۴۰۷.</ref>
| |
| | |
| == تحقیق ==
| |
| بعید نیست که ابراهیم بن عطیة الواسطی که در [[رجال شیخ طوسی]] یاد شده، با ابراهیم بن عطیة الواسطی الثقفی مذکور در رجال [[اهل سنت]]، یکی باشند، به قرینه اینکه هر دو واسطی هستند و از جهت طبقه هم تقریباً یکسان‌اند؛ ولی قرینه و شاهدی بر اتحادش با ابراهیم بن عطیه که در [[سند روایت]] مورد بحث آمده، یافت نشد، پس [[راوی]] معنون از نگاه رجالی، [[راوی مهمل]] شمرده می‌گردد.
| |
| | |
| [[مذهب]] راوی را براساس عبارت {{متن حدیث|هُوَ الْمَهْدِيُّ مِنْ هَذِهِ الْعِتْرَةِ}} که در [[متن حدیث]] آمده، می‌‌توان امامی دانست.
| |
| | |
| ===یادآوری===
| |
| [[حدیث]] یادشده را مرحوم [[کلینی]] با سند دیگر و اندکی تفاوت در متن، از «[[أم هانی]]» از [[امام باقر]] {{ع}} نقل کرده: {{متن حدیث|عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الرَّبِيعِ الْهَمْدَانِيِّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنْ أُسَيْدِ بْنِ ثَعْلَبَةَ عَنْ أُمِّ هَانِئٍ قَالَتْ لَقِيتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ {{ع}} فَسَأَلْتُهُ عَنْ هَذِهِ الْآيَةِ- {{متن قرآن|فَلَا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ الْجَوَارِ الْكُنَّسِ}}<ref>«نه، سوگند به اختران فراگرد و به سیّارگان پنهان‌نورد» سوره تکویر، آیه ۱۵-۱۶.</ref> قَالَ الْخُنَّسُ إِمَامٌ يَخْنِسُ فِي زَمَانِهِ عِنْدَ انْقِطَاعٍ مِنْ عِلْمِهِ عِنْدَ النَّاسِ سَنَةَ سِتِّينَ وَ مِائَتَيْنِ ثُمَّ يَبْدُو كَالشِّهَابِ الْوَاقِدِ فِي ظُلْمَةِ اللَّيْلِ فَإِنْ أَدْرَكْتِ ذَلِكِ قَرَّتْ عَيْنُكِ}}<ref>الکافی، ج۱، ص۳۴۱، ح۲۳؛ نیز ر. ک: الغیبه (نعمانی)، ص۱۵۰، ح۷. </ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۴۰۷-۴۰۸.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده:IM009725.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۱''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:رجال تفسیری]]
| |
| [[رده:اعلام]]
| |
