پرش به محتوا

بنی‌اشعر در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'عمر رضا کحاله' به 'عمر رضا کحاله'
جز (جایگزینی متن - 'عمر رضا کحاله' به 'عمر رضا کحاله')
خط ۱۷: خط ۱۷:
[[منزل]] این قبیله در تهامه یمن بود که همراه با برخی دیگر از [[قبایل یمنی]]، در آن سکنی گزیده بودند. جایگاه آنها در [[غرب]] سراة در دره «ملح» قرار داشت<ref> حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۱۱۸ و ۲۴۴.</ref> و از شهرهای آنان «زَبید» و قریه آن «الحُصیب» <ref>یعقوبی، البلدان، ص۹۸.</ref> و بندر آن «غَلافِقَة»<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۳۰(ذیل کلمه زبید) و ج۴، ص۲۰۸ (ذیل کلمه غلافقه).</ref> و شهرهای القَحْمَة،<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۳۱۱(ذیل کلمه القحمه).</ref> حَیْس و الکَدْراء در دره سهام<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۴۴۱(ذیل کلمه کدراء).</ref> بود.<ref> منتظر القائم، نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت، ص۸۲-۸۳.</ref> از مناطقی مانند «رمع» نیز به عنوان مساکن اشعریان یاد شده است.<ref> حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۹۶.</ref> جغرافی‌دانان «رکب» -از شاخه‌های اشعر- را از ساکنان [[شرق]] و جنوب «زبید» گفته‌اند<ref> حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۹۶.</ref> و از سکونت گروهی از اشعریان با [[بنی واقد]] از [[قبیله ثقیف]] در زبید و روستای آن «الحصیب» خبر داده‌اند.<ref> ابوالفداء، تقویم البلدان، ص۱۲۲.</ref> «الکدراء» نیز [[منزل]] مشترک [[عک]] و اشعر به شمار آمده است.<ref> حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۹۶.</ref> ضمن آنکه از دیگر مکان‌هایی که اشعریان در آن سکونت داشتند، «قمحه» بود که بر کرانه دریای احمر قرار گرفته بود. در «قمحه»، [[اشاعره]] به همراه [[خولان]] و [[همدان]] مشترکاً سکونت داشتند.<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۷، ص۲۲.</ref>
[[منزل]] این قبیله در تهامه یمن بود که همراه با برخی دیگر از [[قبایل یمنی]]، در آن سکنی گزیده بودند. جایگاه آنها در [[غرب]] سراة در دره «ملح» قرار داشت<ref> حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۱۱۸ و ۲۴۴.</ref> و از شهرهای آنان «زَبید» و قریه آن «الحُصیب» <ref>یعقوبی، البلدان، ص۹۸.</ref> و بندر آن «غَلافِقَة»<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۳۰(ذیل کلمه زبید) و ج۴، ص۲۰۸ (ذیل کلمه غلافقه).</ref> و شهرهای القَحْمَة،<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۳۱۱(ذیل کلمه القحمه).</ref> حَیْس و الکَدْراء در دره سهام<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۴۴۱(ذیل کلمه کدراء).</ref> بود.<ref> منتظر القائم، نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت، ص۸۲-۸۳.</ref> از مناطقی مانند «رمع» نیز به عنوان مساکن اشعریان یاد شده است.<ref> حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۹۶.</ref> جغرافی‌دانان «رکب» -از شاخه‌های اشعر- را از ساکنان [[شرق]] و جنوب «زبید» گفته‌اند<ref> حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۹۶.</ref> و از سکونت گروهی از اشعریان با [[بنی واقد]] از [[قبیله ثقیف]] در زبید و روستای آن «الحصیب» خبر داده‌اند.<ref> ابوالفداء، تقویم البلدان، ص۱۲۲.</ref> «الکدراء» نیز [[منزل]] مشترک [[عک]] و اشعر به شمار آمده است.<ref> حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۹۶.</ref> ضمن آنکه از دیگر مکان‌هایی که اشعریان در آن سکونت داشتند، «قمحه» بود که بر کرانه دریای احمر قرار گرفته بود. در «قمحه»، [[اشاعره]] به همراه [[خولان]] و [[همدان]] مشترکاً سکونت داشتند.<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۷، ص۲۲.</ref>


برخی از اشعریان نیز در [[سرزمین]] «الشعور» واقع در بین وادی ملح و منطقه تباشعه سکونت داشتند.<ref> حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۱۱۸؛ نشریه پژوهش‌های تاریخی اسلام و ایران، مقاله «نقش سیاسی اجتماعی قبیله اشعر در ابتدای گسترش اسلام»، اصغرمنتظر القائم و قاسم خردمندی، ص۶.</ref> پس از [[رحلت پیامبر اکرم]] {{صل}} و فرا رسیدن موسم [[فتوحات اسلامی]]، جز اندکی از اشعریان که در [[یمن]] باقی ماندند<ref> عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۳۰</ref> ما بقی آنان در مناطق [[فتح]] شده همچون [[عراق]]، [[شام]]، [[مصر]]، [[ایران]] و [[اندلس]] پراکنده شدند و در آن رحل اقامت افکندند.<ref> ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۷ و ۳۹۸؛ بری، القبائل العربیة فی المصر فی القرون الثلاثة الاولی، ص۲۲۳.</ref>  
برخی از اشعریان نیز در [[سرزمین]] «الشعور» واقع در بین وادی ملح و منطقه تباشعه سکونت داشتند.<ref> حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۱۱۸؛ نشریه پژوهش‌های تاریخی اسلام و ایران، مقاله «نقش سیاسی اجتماعی قبیله اشعر در ابتدای گسترش اسلام»، اصغرمنتظر القائم و قاسم خردمندی، ص۶.</ref> پس از [[رحلت پیامبر اکرم]] {{صل}} و فرا رسیدن موسم [[فتوحات اسلامی]]، جز اندکی از اشعریان که در [[یمن]] باقی ماندند<ref> [[عمر رضا کحاله]]، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۳۰</ref> ما بقی آنان در مناطق [[فتح]] شده همچون [[عراق]]، [[شام]]، [[مصر]]، [[ایران]] و [[اندلس]] پراکنده شدند و در آن رحل اقامت افکندند.<ref> ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۷ و ۳۹۸؛ بری، القبائل العربیة فی المصر فی القرون الثلاثة الاولی، ص۲۲۳.</ref>  


== [[حیات سیاسی]] – [[اجتماعی]] اشعر در [[جاهلیت]] ==
== [[حیات سیاسی]] – [[اجتماعی]] اشعر در [[جاهلیت]] ==
خط ۷۳: خط ۷۳:
از دیگر چهره‌های بنام اشعریان در این جنگ، [[ابوموسی اشعری]] است. وی در ادامه جنگ صفین و با وقوع [[فتنه]] [[قرآن بر سر نیزه]] کردن، از سوی عناصر [[منحرف]] و ساده اندیش - با وجود مخالفت‌های علی {{ع}} - به عنوان [[حکم]] [[انتخاب]] گردید و [[رأی]] به [[عزل]] علی {{ع}} از [[خلافت]] داد.
از دیگر چهره‌های بنام اشعریان در این جنگ، [[ابوموسی اشعری]] است. وی در ادامه جنگ صفین و با وقوع [[فتنه]] [[قرآن بر سر نیزه]] کردن، از سوی عناصر [[منحرف]] و ساده اندیش - با وجود مخالفت‌های علی {{ع}} - به عنوان [[حکم]] [[انتخاب]] گردید و [[رأی]] به [[عزل]] علی {{ع}} از [[خلافت]] داد.


در جنگ صفین، اشعریان [[شام]] نیز، حضور چشمگیری در [[سپاه معاویه]] داشتند.<ref> عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۵، ص۳۱.</ref> چندان که بر اساس برخی گزارشات، [[مالک اشتر]] همراه با هشتصد تن از [[جوانان]] [[همدانی]]، در یکی از معارک این جنگ -در [[روز]] [[پنج شنبه]] نهم صفر [[سال ۳۷ هجری]]- در برابر هجمه وسیع [[سپاه شام]] که متشکل از [[قبایل]] [[لخم]]، [[عک]]، [[جذام]] و اشعر بودند، سخت [[پایداری]] نمودند، آنان را وادار به عقب‌نشینی کردند.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۲۹۴.</ref> این حضور، [[عتاب]] و [[سرزنش]] [[منذر بن ابی‌ حمیصه وادعی]] -شهسوار و شاعر همدانی- بر اشعریان را موجب گردید. وی در [[صفین]]، آنان و نیز عکی‌ها را بواسطه فروختن دین‌شان به [[دنیا]] و [[همراهی]] با [[معاویه]] مورد ملامت قرار داده بود.<ref> او خطاب به امام {{ع}} چنین گفت: «عکی‌ها و اشعری‌ها از معاویه پاداش و مقرری خواستند و دینشان را به دنیا فروختند اما ما آخرت را بر دنیا برگزیدیم و پاداش نیکو با پایداری در جهاد در راه خداوند را درخواست کردیم». نصر بن مزاحم منقری، وقعه صفین، ص۴۳۶؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۳، ص۱۳۴.</ref>  
در جنگ صفین، اشعریان [[شام]] نیز، حضور چشمگیری در [[سپاه معاویه]] داشتند.<ref> [[عمر رضا کحاله]]، معجم قبائل العرب، ج۵، ص۳۱.</ref> چندان که بر اساس برخی گزارشات، [[مالک اشتر]] همراه با هشتصد تن از [[جوانان]] [[همدانی]]، در یکی از معارک این جنگ -در [[روز]] [[پنج شنبه]] نهم صفر [[سال ۳۷ هجری]]- در برابر هجمه وسیع [[سپاه شام]] که متشکل از [[قبایل]] [[لخم]]، [[عک]]، [[جذام]] و اشعر بودند، سخت [[پایداری]] نمودند، آنان را وادار به عقب‌نشینی کردند.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۲۹۴.</ref> این حضور، [[عتاب]] و [[سرزنش]] [[منذر بن ابی‌ حمیصه وادعی]] -شهسوار و شاعر همدانی- بر اشعریان را موجب گردید. وی در [[صفین]]، آنان و نیز عکی‌ها را بواسطه فروختن دین‌شان به [[دنیا]] و [[همراهی]] با [[معاویه]] مورد ملامت قرار داده بود.<ref> او خطاب به امام {{ع}} چنین گفت: «عکی‌ها و اشعری‌ها از معاویه پاداش و مقرری خواستند و دینشان را به دنیا فروختند اما ما آخرت را بر دنیا برگزیدیم و پاداش نیکو با پایداری در جهاد در راه خداوند را درخواست کردیم». نصر بن مزاحم منقری، وقعه صفین، ص۴۳۶؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۳، ص۱۳۴.</ref>  


== نقش اشعریان در مواجهه با جنبش‌های [[سیاسی]]-[[اجتماعی]] دوران [[اموی]] ==
== نقش اشعریان در مواجهه با جنبش‌های [[سیاسی]]-[[اجتماعی]] دوران [[اموی]] ==
۲۱۸٬۸۵۷

ویرایش