شام در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

* سرزمین [[شام]] متشکل از کشورهای [[سوریه]]، [[لبنان]]، [[اردن]] و [[فلسطین]] کنونی، سابقه‌ای طولانی حدود پنج‌هزار سال در [[تاریخ]] [[تمدن بشری]] دارد. در طول [[تاریخ]]، [[اقوام]] متعددی در آن نواحی ساکن شده‌اند. [[شام]] در فاصله سال‌های ۱۳ تا ۱۶ هجری به‌دست [[سپاه اسلام]] [[فتح]] شد. [[شامیان]] از آن پس [[آیین اسلام]] را به‌عنوان [[آیین]] رسمی برگزیدند. این سرزمین به‌لحاظ موقعیت سوق‌الجشی از اهمیت بالایی برخوردار است. [[شام]]، محل اتصال سه قاره اروپا، آسیا و آفریقاست<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 480.</ref>.

* ریشه لغوی [[شام]]، "ش أ م" است و به‌صورت "الشَآم" و "الشَّأْم" هم تلفظ شده است. معنای آن هم "جانب چپ" است. وجه تسمیه "سرزمین [[شام]]" نیز قرار گرفتن آن در جانب چپ [[قبله]]، گفته شده است<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 480.</ref>.

* [[امام علی]] {{ع}} در [[نهج البلاغه]] درباره "[[شام]]" و "[[شامیان]]" به مناسبت‌های مختلف سخن گفته‌اند. این مناسبت‌ها عبارت‌اند از:

# مذمت [[شامیان]] با اوصاف متعدد<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 480.</ref>.

* [[امام]] {{ع}} در پاسخ به نامه‌ای که [[معاویه]] در آن، برای دومین بار، [[حکومت]] بی‌قید و شرط بر شما را طلب کرده است، می‌فرماید: و امّا این‌که از من [[شام]] را خواستی، پس من پیش از این، آن را از تو نگرفته و باز نداشته بودم تا امروز آن را به تو ببخشم<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا طَلَبُكَ إِلَيَّ الشَّامَ، فَإِنِّي لَمْ أَكُنْ لِأُعْطِيَكَ الْيَوْمَ مَا مَنَعْتُكَ أَمْسِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۱۷</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 480.</ref>.

* [[امام]] در خطبه‌ای در مورد [[عمرو بن عاص]] می‌فرماید: می‌گوید به [[مردم]] [[شام]] [به] [[دروغ]]، که من مردی شوخ و بسیار بازی‌گوشم و به شوخی و بازی ممارست دارم؛ نادرست سخن گفته و به این گفتار گناه‌کار است<ref>{{متن حدیث|عَجَباً لاِبْنِ النَّابِغَةِ! يَزْعُمُ لااَهْلِ الشَّامِ أَنَّ فِىَّ دُعَابَةً، وَ أَنِّي امْرُؤٌ تِلْعَابَةٌ، أُعَافِسُ وَ أُمَارِسُ! لَقَدْ قَالَ بَاطِلا وَ نَطَقَ آثِماً}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۸۴</ref>. نیز در نامه‌ای به [[معاویه]] می‌فرماید: گروه بسیاری از [[مردم]] را تباه ساختی، ایشان را به [[گمراهی]] خود فریفتی و در موج دریای ([[نفاق]] و دورویی) خویش انداختی...<ref>{{متن حدیث|وَ أَرْدَيْتَ جِيلًا مِنَ النَّاسِ كَثِيراً، خَدَعْتَهُمْ بِغَيِّكَ وَ أَلْقَيْتَهُمْ فِي مَوْجِ بَحْرِكَ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۳۲</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 480.</ref>.

* در [[خطبه‌ها]] و نامه‌های متعدد، [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} اوصافی را برای [[اهل شام]] ذکر فرموده‌اند. البته باید توجه داشت که در غالب موارد، مراد [[حضرت]] از "[[اهل شام]]"، [[لشکریان]] [[معاویه]] در [[نبرد]] با حضرت‌اند. برخی از این اوصاف، عبارت‌اند از: [[دشمن]]<ref>{{متن حدیث|عَدُوَّهُ مِنْ نَفْسِهِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۳۴ و {{متن حدیث|جِهَادِ الْعَدُوِّ}}؛ نامه ۴۲</ref>؛ [[اهل بغی]]<ref>{{متن حدیث|أَهْلِ الْبَغْيِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۷</ref>؛ [[ستمگر]]<ref>{{متن حدیثپ|إِلَى ظَلَمَةِ أَهْلِ الشَّامِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۴۲</ref>؛ [[سنگ‌دل]] رذل<ref>{{متن حدیث|تَحُوزُكُمُ الْجُفَاةُ الطَّغَامُ}}؛ نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۰۷ و {{متن حدیث|جُفَاةٌ طَغَامٌ}}؛ ۲۳۸</ref>؛ [[عرب]] بادیه‌نشین<ref>{{متن حدیث|أَعْرَابُ أَهْلِ الشَّامِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۰۷</ref>؛ زیردست [[پست]]؛ دارای اصل و [[نسب]] نامعلوم؛ [[نادان]] و سزاوار [[آموزش]] و [[تربیت]]<ref>{{متن حدیث|جُفَاةٌ طَغَامٌ وَ عَبِيدٌ أَقْزَامٌ، جُمِعُوا مِنْ كُلِّ أَوْبٍ وَ تُلُقِّطُوا مِنْ كُلِّ شَوْبٍ، مِمَّنْ يَنْبَغِي أَنْ يُفَقَّهَ وَ يُؤَدَّبَ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۲۳۸</ref>؛ کوردل؛ کر و کور؛ جوینده [[حق]] از [[باطل]]؛ معصیت‌کننده [[خالق]] با [[اطاعت]] مخلوق<ref>{{متن حدیث|أُنَاسٌ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ، الْعُمْيِ الْقُلُوبِ، الصُّمِّ الْأَسْمَاعِ، الْكُمْهِ الْأَبْصَارِ، الَّذِينَ يَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْباطِلِ وَ يُطِيعُونَ الْمَخْلُوقَ فِي مَعْصِيَةِ الْخَالِقِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۳۳</ref>؛ حریص بر [[دنیا]]<ref>{{متن حدیث|كُنْتُمْ مِمَّنْ دَخَلَ فِي الدِّينِ إِمَّا رَغْبَةً وَ إِمَّا رَهْبَةً}}؛ نهج البلاغه، نامه ۱۳</ref>؛ سرعت‌گیرنده به‌سوی [[باطل]]؛ [[مطیع]] [[حاکم]] معصیت‌کار<ref>{{متن حدیث|وَ لَكِنْ لِإِسْرَاعِهِمْ إِلَى [بَاطِلِهِمْ] بَاطِلِ صَاحِبِهِمْ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۷</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 481.</ref>.

* [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]