پرش به محتوا

ربیع بن خثیم تمیمی در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب امام علی | عنوان مدخل  = [[ربیع بن خثیم تمیمی]] | مداخل مرتبط = [[ربیع بن خثیم تمیمی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = ربیع بن خثیم تمیمی | عنوان مدخل  = ربیع بن خثیم تمیمی | مداخل مرتبط = [[ربیع بن خثیم تمیمی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
==[[ربیع بن خثیم کوفی]] [[کارگزاران قزوین]] ==
 
== [[ربیع بن خثیم کوفی]] [[کارگزاران قزوین]] ==
در [[تاریخ]] گزیده<ref>این کتاب تألیف حمد الله مستوفی، صاحب نزهة القلوب است، (متوفی سال ۷۵۰ یا ۷۳۰)؛ تهرانی، الذریعه، ج۳، ص۲۸۱.</ref> است که ربیع بن خثیم کوفی، از جانب حضرت [[والی قزوین]] بود<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوائی، ص۱۹۳ و ۷۸۷.</ref>.
در [[تاریخ]] گزیده<ref>این کتاب تألیف حمد الله مستوفی، صاحب نزهة القلوب است، (متوفی سال ۷۵۰ یا ۷۳۰)؛ تهرانی، الذریعه، ج۳، ص۲۸۱.</ref> است که ربیع بن خثیم کوفی، از جانب حضرت [[والی قزوین]] بود<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوائی، ص۱۹۳ و ۷۸۷.</ref>.


خط ۱۷: خط ۱۸:
[[ابن فقیه]] اعزام وی را به قزوین با چهارهزار نفر آورده و می‌افزاید وی تا پایان جنگ صفین در آنجا بود<ref>ابن فقیه، البلدان، ص۵۶۲.</ref>.
[[ابن فقیه]] اعزام وی را به قزوین با چهارهزار نفر آورده و می‌افزاید وی تا پایان جنگ صفین در آنجا بود<ref>ابن فقیه، البلدان، ص۵۶۲.</ref>.


از آنچه نقل شد، می‌‌توان نتیجه گرفت که ربیع بن خثیم به عنوان [[کارگزار امام علی]]{{ع}} در محدوده ری و قزوین فعالیت می‌کرده است و شاید نقل قزوین صحیح‌تر باشد؛ زیرا قزوین و ری از قبل فتح شده بود. اما دیلمان و [[گیلان]] هنوز فتح نشده و به عنوان مرز [[جهادی]] قزوین بود. قسمتی از [[طبرستان]] با اینکه فتح شده بود، اما تا مدت‌ها در آنجا [[جنگ]] و درگیری وجود داشت.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۱، ص 500-501.</ref>
از آنچه نقل شد، می‌‌توان نتیجه گرفت که ربیع بن خثیم به عنوان [[کارگزار امام علی]]{{ع}} در محدوده ری و قزوین فعالیت می‌کرده است و شاید نقل قزوین صحیح‌تر باشد؛ زیرا قزوین و ری از قبل فتح شده بود. اما دیلمان و [[گیلان]] هنوز فتح نشده و به عنوان مرز [[جهادی]] قزوین بود. قسمتی از [[طبرستان]] با اینکه فتح شده بود، اما تا مدت‌ها در آنجا [[جنگ]] و درگیری وجود داشت<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۱، ص 500-501.</ref>.


==شرح حال ربیع بن خثیم==
== شرح حال ربیع بن خثیم ==
به هر حال، ربیع بن خثیم به منطقه ری و قزوین رفته است و جزو [[کارگزاران]] حضرت امیر{{ع}} محسوب می‌شود. او همچنین از زُهّاد هشت‌گانه معروف است<ref>علامه حلی، خلاصة الأقوال، ص۷۱.</ref>. مسجدی به نام وی در قزوین بوده است<ref>فتوح البلدان، ص۳۱۸.</ref>.
به هر حال، ربیع بن خثیم به منطقه ری و قزوین رفته است و جزو [[کارگزاران]] حضرت امیر{{ع}} محسوب می‌شود. او همچنین از زُهّاد هشت‌گانه معروف است<ref>علامه حلی، خلاصة الأقوال، ص۷۱.</ref>. مسجدی به نام وی در قزوین بوده است<ref>فتوح البلدان، ص۳۱۸.</ref>.


خط ۵۰: خط ۵۱:
او کاغذی در مقابل خود می‌گذاشت و آنچه می‌‌گفت؛ می‌نوشت و بعد گفته‌های خود را بررسی می‌کرد<ref>قمی، سفینة البحار، ج۱، ص۵۰۶.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۱، ص 501-504.</ref>
او کاغذی در مقابل خود می‌گذاشت و آنچه می‌‌گفت؛ می‌نوشت و بعد گفته‌های خود را بررسی می‌کرد<ref>قمی، سفینة البحار، ج۱، ص۵۰۶.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۱، ص 501-504.</ref>


==ربیع بن خثیم و [[شهادت امام حسین]]{{ع}}==
== ربیع بن خثیم و [[شهادت امام حسین]]{{ع}} ==
ربیع به مدت بیست سال صحبت نمی‌کرد تا این که [[حضرت امام حسین]]{{ع}} به [[شهادت]] رسید. بعد از این که خبر شهادت حضرت را شنید، یک کلمه گفت: اوه. به تحقیق انجام دادند و سپس گفت: {{متن قرآن|قُلِ اللَّهُمَّ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ عَالِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ أَنْتَ تَحْكُمُ بَيْنَ عِبَادِكَ فِي مَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ}}<ref>«بگو خداوندگارا! ای پدیدآورنده آسمان‌ها و زمین! دانای پنهان و آشکار! تویی که میان بندگانت در آنچه اختلاف می‌ورزیدند داوری می‌کنی» سوره زمر، آیه ۴۶.</ref>.
ربیع به مدت بیست سال صحبت نمی‌کرد تا این که [[حضرت امام حسین]]{{ع}} به [[شهادت]] رسید. بعد از این که خبر شهادت حضرت را شنید، یک کلمه گفت: اوه. به تحقیق انجام دادند و سپس گفت: {{متن قرآن|قُلِ اللَّهُمَّ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ عَالِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ أَنْتَ تَحْكُمُ بَيْنَ عِبَادِكَ فِي مَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ}}<ref>«بگو خداوندگارا! ای پدیدآورنده آسمان‌ها و زمین! دانای پنهان و آشکار! تویی که میان بندگانت در آنچه اختلاف می‌ورزیدند داوری می‌کنی» سوره زمر، آیه ۴۶.</ref>.


خط ۶۶: خط ۶۷:
او در سال ۶۳ از [[دنیا]] رفت<ref>روضات الجنات، ج۳، ص۳۳۷؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ترجمه، ج۵، ص۲۵۷.</ref>. مرگ وی را در [[زمان]] [[حکومت]] [[ابن زیاد]]<ref>تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۲۳۸.</ref> در کوفه و زمان [[خلافت یزید]]<ref>تذکرة الحفاظ، ج۱، ص۵۸.</ref> دانسته‌اند. از این گزارش‌ها و دیگر گزارش‌ها مانند اظهار نظرش برای اشیاخ کوفه به دست می‌آید که وی در کوفه از دنیا رفته و بعید است که در زمان یزید برای [[جهاد]] به [[خراسان]] رفته باشد. در نتیجه مرگ وی در خراسان و مقبره‌اش در آنجا درست به نظر نمی‌رسد.
او در سال ۶۳ از [[دنیا]] رفت<ref>روضات الجنات، ج۳، ص۳۳۷؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ترجمه، ج۵، ص۲۵۷.</ref>. مرگ وی را در [[زمان]] [[حکومت]] [[ابن زیاد]]<ref>تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۲۳۸.</ref> در کوفه و زمان [[خلافت یزید]]<ref>تذکرة الحفاظ، ج۱، ص۵۸.</ref> دانسته‌اند. از این گزارش‌ها و دیگر گزارش‌ها مانند اظهار نظرش برای اشیاخ کوفه به دست می‌آید که وی در کوفه از دنیا رفته و بعید است که در زمان یزید برای [[جهاد]] به [[خراسان]] رفته باشد. در نتیجه مرگ وی در خراسان و مقبره‌اش در آنجا درست به نظر نمی‌رسد.


در باره ربیع<ref>برای اطلاع بیشتر از حالات ربیع به (خوانساری، روضات الجنات؛ مامقانی، تنقیح المقال؛ أعیان الشیعة، ج۶، ص۴۵۳) مراجعه شود.</ref>، بحث‌های زیادی بین [[علمای شیعه]] واقع شده است. بعضی مثل [[محدث نوری]] و صاحب [[ریاض العلماء]] او را [[تضعیف]] کرده‌اند و در مقابل، صاحب [[تنقیح المقال]] و [[مجالس المؤمنین (کتاب)|مجالس المؤمنین]] او را [[تأیید]] و مورد [[ستایش]] قرار داده‌اند. [[محدث قمی]] هر دو قول را نقل نموده و خود اظهار نظر قاطعی نکرده است، اما مامقانی [[ادله]] مرحوم نوری را واهی دانسته و به شدّت به ایشان [[حمله]] کرده است. روایتی از وی در باره [[طواف]] [[امام حسین]]{{ع}} در [[کتب اربعه]] نقل شده که [[نشانه]] [[اعتماد]] به وی می‌باشد<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۹، ص۴۵۶؛ حویزی، نور الثقلین، ج۳، ص۴۸۸؛ طباطبائی، المیزان، ج۴، ص۳۷۷.</ref>. البته باید دانست این روش که برخی از وی نقل کرده‌اند در صورت صحّت با [[روح]] [[اسلام]] سازگار نیست؛ زیرا نه [[پیامبر]]{{صل}} و نه [[ائمه]]، [[مردم]] را به [[سکوت]] و گوشه‌نشینی [[دعوت]] نکرده‌اند، بلکه مردم را از آن [[نهی]] نموده‌اند. اما شواهدی وجود دارد که به برخی اشاره شد که ابن خثیم از مردم [[کناره‌گیری]] نمی‌کرد و فقط سخن [[بیهوده]] را مردود می‌دانست.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۱، ص 506-508.</ref>
در باره ربیع<ref>برای اطلاع بیشتر از حالات ربیع به (خوانساری، روضات الجنات؛ مامقانی، تنقیح المقال؛ أعیان الشیعة، ج۶، ص۴۵۳) مراجعه شود.</ref>، بحث‌های زیادی بین [[علمای شیعه]] واقع شده است. بعضی مثل [[محدث نوری]] و صاحب [[ریاض العلماء]] او را [[تضعیف]] کرده‌اند و در مقابل، صاحب [[تنقیح المقال]] و [[مجالس المؤمنین (کتاب)|مجالس المؤمنین]] او را [[تأیید]] و مورد [[ستایش]] قرار داده‌اند. [[محدث قمی]] هر دو قول را نقل نموده و خود اظهار نظر قاطعی نکرده است، اما مامقانی [[ادله]] مرحوم نوری را واهی دانسته و به شدّت به ایشان [[حمله]] کرده است. روایتی از وی در باره [[طواف]] [[امام حسین]]{{ع}} در [[کتب اربعه]] نقل شده که [[نشانه]] [[اعتماد]] به وی می‌باشد<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۹، ص۴۵۶؛ حویزی، نور الثقلین، ج۳، ص۴۸۸؛ طباطبائی، المیزان، ج۴، ص۳۷۷.</ref>. البته باید دانست این روش که برخی از وی نقل کرده‌اند در صورت صحّت با [[روح]] [[اسلام]] سازگار نیست؛ زیرا نه [[پیامبر]]{{صل}} و نه [[ائمه]]، [[مردم]] را به [[سکوت]] و گوشه‌نشینی [[دعوت]] نکرده‌اند، بلکه مردم را از آن [[نهی]] نموده‌اند. اما شواهدی وجود دارد که به برخی اشاره شد که ابن خثیم از مردم [[کناره‌گیری]] نمی‌کرد و فقط سخن [[بیهوده]] را مردود می‌دانست<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۱، ص 506-508.</ref>.


== منابع ==
== منابع ==
خط ۷۸: خط ۷۹:
[[رده:اصحاب امام علی]]
[[رده:اصحاب امام علی]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:ربیع بن خثیم تمیمی]]
۱۱۷٬۲۲۱

ویرایش