آزادی بیان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[نهی]] از کتمان حق از اصول دیگری است که آزادی بیان را تثبیت می‌‌کند. [[خداوند متعال]] در [[قرآن]] در موارد متعدد کسانی را که از روی [[هوا و هوس]] یا [[ترس]] و [[طمع]] به کتمان حق روی می‌‌آورند [[نکوهش]] کرده و خواستار [[تبیین حقایق]] شده است<ref>سوره یوسف، آیه ۱۰۸، سوره آل عمران، آیه ۷۱، سوره بقره، آیه ۱۴۰.</ref>؛ [[لزوم]] [[بیان حق]] و ممنوعیت [[کتمان]] با آزادی بیان در تلازم است و گرنه جایی برای نکوهش از کتمان و لزوم بیان باقی نمی‌ماند.

بیان این نکته هم لازم است که گرچه اسلام آزادی بیان و قلم را برای همگان در [[جامعه اسلامی]] پذیرفته است، ولی حدود و مقرراتی برای آن مشخص کرده که در صورت رعایت نکردن آنها به [[هرج و مرج]] [[فرهنگی]] تبدیل خواهد شد. مهم‌ترین این محدودیت‌ها در این زمینه عبارت‌اند از: ممنوعیت توهین به [[مقدّسات]]<ref>سوره انعام، آیه ۱۰۸.</ref>؛ ممنوعیت هتک افراد، ممنوعیت افشای [[اسرار]] و شایعه پراکنی و [[وجوب دفاع]] از حیثیت [[نظام]]<ref>سوره نساء، آیه ۸۳، سوره توبه، آیه ۱۰۷.</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی]] و [[محمد جواد اصغری|اصغری]]، [[آزادی - اسحاقی و اصغری (مقاله)|مقاله «آزادی»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص۵۲-۵۹.</ref>

[[انگیزه]] مخالفت [[علمای دین]] با آزادی در [[حقیقت]] به آزادی مطلق و اخلال در [[دین]] برمی‌گردد<ref>محمد ترکمان، رسایل، اعلامیه‌ها، ص۳۶۵ به نقل از محیط مافی.</ref>؛ اما [[علما]] و فقهای موافق با روشن کردن مراد خود از آزادی، آن را به گونه‌ای [[تفسیر]] کردند که مُخلّ [[احکام دینی]] نگردد و با این دیدگاه، اصل آزادی بیان را در [[اسلام]] و [[فقه]] پذیرفتند.

# [[روایات]] [[نصیحت]]: نصیحت یعنی [[تذکر]] [[ضعف‌ها]] و کاستی‌های فعلی یا محتمل دیگران به خودشان از روی [[دلسوزی]] و [[شفقت]]، که این عمل متضمن آزادی بیان است.

علاوه بر [[قرآن]] و [[روایات]]، [[عقل]] نیز اصل آزادی بیان را تأیید می‌کند. [[نعمت]] زبان و بیان از نعمت‌های [[طبیعت]] و [[فطری]] [[الهی]] است که [[خداوند]] به همه [[انسان‌ها]] [[عطا]] کرده است و هیچ کس نمی‌تواند این نعمت و [[حق]] فطری را تحدید یا سلب کند، زیرا تحدید آن موجب از دست دادن یک حق طبیعی می‌شود که با [[ظلم و ستم]] برابر است<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[آزادی در فقه و حدود آن (کتاب)|آزادی در فقه و حدود آن]]، ص۱۵۶-۱۶۷.</ref>.

اندیشه [[انسان]] در قالب بیان گفتاری، نوشتاری و [[رفتاری]] جلوه‌گر می‌شود و بدین ترتیب، آزادی بیان از لوازم آزادی اندیشه است و از آن جدا نخواهد بود<ref>منتسکیو، روح القوانین، ترجمه علی‌اکبر مهتدی، ج۱، ص۵۹۰.</ref>. [[آزادی اندیشه]] بدون آزادی بیان معنا پیدا نمی‌کند. آزادی بیان یعنی اینکه [[انسان]] بتواند آزادانه [[اندیشه‌ها]]، [[اعتقادات]] و [[احساسات]] خود را به صورت طبیعی و مرسوم بیان کند. [[اسلام]] چون آزادی را در جهت [[تحول]] و [[رشد]] و [[تکامل]] [[بشر]] می‌خواهد، در هیچ جا مانع این گونه آزادی نشده و حتی مشوّق هم بوده است. آزادی آراء در اسلام از زمان[[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه]] وجود داشته و [[مخالفان]] حرف‌هایشان را می‌زدند؛ چراکه اسلام دلیل و [[حجت]] دارد و هر کس دلیل یا حجت داشته باشد از آزادی بیان نمی‌ترسد<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۲۷۷.</ref>. [[قرآن کریم]] [[انسان‌ها]] را به گوش دادن سخن‌ها و [[انتخاب]] بهترین‌ها [[تشویق]] می‌کند<ref>سوره زمر، آیه ۱۸.</ref>. آزادی بیان ضوابط و محدوده‌هایی هم دارد که [[مصالح]] نوعی و عمومی آن را ایجاب می‌کند. مهم‌ترین آنها [[حرمت]] خصوصی افراد، رعایت مرز [[اخلاقی]]، [[حفظ]] [[اسرار]] [[جامعه]] و [[مصالح عمومی]] آن جامعه است که همه کشورها در این منظر متفق‌القول هستند<ref>[[علی حسن‌زاده|حسن‌زاده، علی]]، [[آزادی اسلامی - حسن‌زاده (مقاله)| مقاله «آزادی اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]].</ref>.