انتظار فرج در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

| مداخل مرتبط = [[انتظار فرج در حدیث]] - [[انتظار فرج در کلام اسلامی]] - [[انتظار فرج در معارف و سیره رضوی]]

== معناشناسی انتظار ==

اما در اصطلاح، [[انتظار]] به معانی مختلفی آمده است، لکن باید توجه داشت [[معنای انتظار]] با توصیف حاصل نمی‌شود؛ اگر کسی هیچ گاه حالت [[انتظار]] را نچشیده باشد، با توصیف و توضیح، نمی‌توان انتظار را برایش روشن کرد. حتی ممکن است توضیحات زیاد، باعث ابهام بیشتر در مفهوم آن شود. در واقع [[معنای انتظار]] یک حالت وجدانی است مثل مسافر عزیزی که شخص برای آمدنش [[انتظار]] وی را می‌‌کشد، بدین ترتیب برای [[یادآوری]] مفهوم [[انتظار]]، یک سری [[نشانه‌ها]] به مخاطب می‌دهیم تا حال [[انتظار]] خود را به یاد آورد و یا اگر در حال [[انتظار]] است آن حالت را به او [[تذکر]] می‌‌دهیم تا [[معنای انتظار]] برایش روشن شود<ref>ر. ک: بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص ۲۷.</ref>.

[[انتظار]] در اصطلاح [[مهدویت]]، به معنای [[انتظار ظهور امام زمان]] {{ع}} برای اقامۀ [[عدل]] و تشکیل [[حکومت واحد جهانی]] با [[حاکمیت قرآن]] و [[اسلام]] است. "[[انتظار فرج]]" یعنی [[امید]] و آرزوی تحقق نوید کلی جهانی مبتنی بر [[فطرت الهی]]] برای رسیدن [[انسان]] به [[زندگی]] عادلانه. [[انتظار]] یعنی [[وجوب]] [[آماده‌سازی]] و [[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[امام]] [[منتظر]] که هر [[قدر]] [[انتظار]] بیشتر شود، [[آمادگی]] نیز بیشتر می‌گردد و هر اندازه که حادثه برای [[منتظِر]] دوست‌داشتنی‌تر باشد و وقوع آن نزدیک‌تر، او بر [[آمادگی]] خویش می‌افزاید<ref>ر. ک. [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|ما منتظریم]]، ص۹۵-۹۶؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۴، ۳۵۵؛ [[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۳۰. </ref>.

[[انتظار فرج]] یعنی [[چشم به راه]] بودن، همراه با [[امید]] و [[بسترسازی]] برای [[پیروزی]] نهایی [[حق]] بر [[باطل]]، گسترش جهانی [[صلح]]، [[عدالت]] و [[ایمان]] [[اسلامی]] و استقرار [[دولت حق]] در سراسر [[گیتی]] به دست [[مهدی موعود]] {{ع}} <ref>تاریخ غیبت کبری، ص۲۹۱؛ قیام وانقلاب مهدی، ص۱۴</ref>.

انتظار از نظر [[روان‌شناسی]]، کیفیتی [[روحی]] است که سبب پیدایش حالت [[آمادگی]] است برای آنچه انتظار می‌‌رود و نقطه مقابل آن [[یأس]] و [[ناامیدی]] است<ref>مکیال المکارم، ج۲، ص۲۱۸</ref> و از نظر اصطلاحی به معنای [[اعتقاد]] به این است که فرجام [[تاریخ]] با عدالت و [[سعادت]] جهانی رقم خواهد خورد.

ماهیت و [[چیستی انتظار]] آمیزه ای از دو عنصر است: عنصر [[نفی]] و عنصر [[اثبات]]. عنصر نفی همان بیگانگی با وضع موجود و [[ناخشنودی]] از آن است و عنصر اثبات [[امید به آینده]] ای روشن و آرمانی و بسترسازی برای آن است<ref>تفسیر نمونه، ج۷، ص۳۸۲؛ منتخب الأثر، ص۴۱۹</ref>.

مفهوم انتظار در اصطلاح کلامی‌اش برگرفته از [[روایات]] و همان چشم داشتن به [[وعده الهی]] است همراه با سعی و تلاش در آماده ساختن [[روح]] و [[جسم]] خود و [[جامعه]] برای روزی که با [[طلوع]] [[خورشید]] عالمتاب [[حضرت مهدی]] {{ع}} گشایشی در همه [[شئون زندگی]] [[بشر]] پدید آید<ref>رسالت جهانی حضرت مهدی {{ع}}، ص۲۴۱</ref>.

خاستگاه بحث [[انتظار در اسلام]] به [[زمان]] [[رسول اکرم]] {{صل}} برمی گردد؛ از آن حضرت ده‌ها [[روایت]] درباره [[نشانه‌های ظهور]]، ویژگی‌های [[موعود]] و کارهای بزرگی که [[پس از ظهور]] انجام می‌‌دهد، رسیده است<ref>کمال الدین و تمام النعمه، ۲۸۸ـ ۲۵۶</ref>.<ref>[[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار - فروهی (مقاله)|مقاله «انتظار»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۴۹۶.</ref>

[[انتظار]] یکی از مهم‌ترین و پرارزش ترین [[وظایف]] و [[تکالیف]] [[شیعه]] در [[عصر غیبت]] است. [[انتظار فرج]] از اصل کلی [[اسلامی]] و [[قرآنی]] "حرمت یأس از روح الله" [[استنتاج]] می‌‌شود بدان معنا که لازمۀ [[امیدواری]] به [[لطف]] و [[عنایت خداوند]]، ایجاد جهانی مبتنی بر [[آموزه‌های دینی]] و [[عقلی]] و براساس [[فطرت]] خداوندی است. از آنجا که [[انتظار فرج]]، [[جامعۀ منتظر]] و [[مهدوی]] را به جامعه‌ای فعال و پویا تبدیل می‌‌کند و با رکود و [[تحجر]] در تضاد است، مهم‌ترین [[عامل رشد]] و [[شکوفایی]] [[اخلاقی]] برشمرده می‌‌شود؛ از این رو همواره مورد تأکید و توجه تمام حضرات [[معصومین]] از شخص [[پیامبر اکرم]] {{صل}} تا [[حضرت مهدی]] {{ع}} بوده است. علاوه بر اینکه [[انتظار فرج]] زمینۀ [[امید]] و کنار گذاشتن [[یأس]] و [[پوچ‌گرایی]] است. این موضوع تا به امروز مهم‌ترین عامل [[شکوفایی]] و درخشندگی [[مکتب]] و [[تفکر]] [[اهل بیت]] {{ع}} بوده است. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[امامان]] {{ع}} [[انتظار فرج]] را عملی جهادی<ref>.{{متن حدیث|أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۲۸؛ {{متن حدیث|أَفْضَلُ جِهَادِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۷۴، ص۱۴۱.</ref>، [[برترین]] [[عبادت]]<ref>{{متن حدیث|أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۲۵.</ref>، [[بهترین]] و محبوب‌ترین<ref>{{متن حدیث|أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۹۴.</ref> [[اعمال]] نزد [[خداوند]] معرفی نموده‌اند. در روایتی آمده است از [[امام صادق]] {{ع}} درباره [[فضیلت]] کسی می‌پرسند که دارای [[ولایت]] [[امامان]] است و به حال [[انتظار حضرت مهدی]] {{ع}} از [[دنیا]] می‌رود. [[حضرت]] پاسخ می‌دهد: «او همانند کسی است که با [[حضرت مهدی]] در یک [[خیمه]] همنشین است»<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ مُنْتَظِراً لِهَذَا اَلْأَمْرِ کَانَ کَمَنْ کَانَ مَعَ اَلْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ}}؛ دانشنامه امام مهدی، ج ۵، ص ۳۴۴، ح ۹۳۳.</ref>. آن گاه می‌فرماید: «او همانند کسی است که در رکاب [[پیامبر]] {{صل}} جنگیده است»<ref> بحارالانوار، ج ۵۲، ص۱۲۵-۱۲۹</ref> البته این پاداش‌ها برای منتظرانی است که صادقانه در [[انتظار]] اویند و هر [[قدر]] [[شرایط انتظار]] در [[منتظران]] بیشتر شود و [[آمادگی]] آنان فزونی یابد، بر [[پاداش]] نیز افزوده می‌گردد<ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۳۶؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۲۴۰ ـ ۲۴۲.</ref>.

 

# [[انتظار اعتقادی]]: یعنی [[معرفت به امام]]؛ در واقع می‌‌توان [[معرفت به امام]] را جزئی از [[معنای انتظار]] دانست<ref>ر. ک. [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۱۴ (کتاب)|پیشوایان هدایت]]؛ [[میرتقی حسینی گرگانی|حسینی گرگانی، میرتقی]]، [[نزول مسیح و ظهور موعود (کتاب)|نزول مسیح و ظهور موعود]]، ص ۳۵-۳۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۲۷. </ref>.

# [[انتظار اجتماعی]]: معنایش همان [[انتظار عملی]] است که محصول و نتیجۀ [[انتظار اعتقادی]] است<ref>ر. ک [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۲۷. </ref>.