انتظار ظهور امام مهدی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
'''انتظار ظهور امام مهدی {{ع}}''' از مهمترین ارکان [[اعتقادی]] [[شیعیان]] است که بسیاری آن را صرفا یک حالت [[قلبی]] تلقی می کنند در حالی که [[روح]] سازنده [[انتظار]]، با حرکت و عمل پیوند خورده است و تمام ابعاد فردی و [[اجتماعی]] [[زندگی]] [[انسان]] را دربر می گیرد و آثار عمیق [[تربیتی]]، روانشناختی، [[سیاسی]]، [[اقتصادی]] و... بر فرد و [[جامعه]] باقی می گذارد. | '''انتظار ظهور امام مهدی {{ع}}''' از مهمترین ارکان [[اعتقادی]] [[شیعیان]] است که بسیاری آن را صرفا یک حالت [[قلبی]] تلقی می کنند در حالی که [[روح]] سازنده [[انتظار]]، با حرکت و عمل پیوند خورده است و تمام ابعاد فردی و [[اجتماعی]] [[زندگی]] [[انسان]] را دربر می گیرد و آثار عمیق [[تربیتی]]، روانشناختی، [[سیاسی]]، [[اقتصادی]] و... بر فرد و [[جامعه]] باقی می گذارد. | ||
== معناشناسی | == معناشناسی == | ||
انتظار در لغت به معنای توقع، چشم داشت پیدا کردن و چشم به [[راه]] بودن برای آیندهای مطلوب است<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ذیل کلمه انتظار؛ معین، محمد، فرهنگ فارسی، ذیل کلمه انتظار؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۵، ص ۲۱۹.</ref> و در اصطلاح، مهمترین مصداق [[انتظار فرج]]، [[انتظار ظهور حضرت مهدی]] [[موعود]] {{ع}} است که با [[ | انتظار در لغت به معنای توقع، چشم داشت پیدا کردن و چشم به [[راه]] بودن برای آیندهای مطلوب است<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ذیل کلمه انتظار؛ معین، محمد، فرهنگ فارسی، ذیل کلمه انتظار؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۵، ص ۲۱۹.</ref> و در اصطلاح، مهمترین مصداق [[انتظار فرج]]، [[انتظار ظهور حضرت مهدی]] [[موعود]] {{ع}} است که با برپایی [[حکومت]] عدلِ جهانی، بساط [[طاغوت]] و [[ظلم]] و ستم را برمیچیند. باتوجه به اینکه انتظار فرج یک مفهوم بسیار وسیع و گسترده است، در معنای عام به انتظار [[گشایش]] در تمام امور اشاره دارد؛ بنابراین مفهوم انتظار در دو معنای عام و خاص استفاده میشود: | ||
# '''[[انتظار عام]]:''' مقصود از انتظار به معنای عام، انتظار کشیدن برای گشایش در تمام مشکلاتی است که [[انسان]] در امور [[زندگی]] خود با آن مواجه میشود. | # '''[[انتظار عام]]:''' مقصود از انتظار به معنای عام، انتظار کشیدن برای گشایش در تمام مشکلاتی است که [[انسان]] در امور [[زندگی]] خود با آن مواجه میشود. | ||
# '''[[انتظار خاص]]:''' به انتظار کشیدن برای [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} یا [[زمینهسازی برای ظهور]] ایشان گفته میشود<ref>ر. ک | # '''[[انتظار خاص]]:''' به انتظار کشیدن برای [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} یا [[زمینهسازی برای ظهور]] ایشان گفته میشود<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص۱۸۴؛ [[سید محمد بنیهاشمی|بنیهاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درسهای مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص۲۷؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص۲۴۱ ـ ۲۴۲؛ [[سید جعفر موسوینسب|موسوینسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (مقاله)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۳۲۱؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۸۸ـ ۱۸۹.</ref>. | ||
== انتظار در قرآن == | == انتظار در قرآن == | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
انتظار ظهور امام زمان {{ع}} به [[انتظار قلبی]] و عملی تقسیم میشود: | انتظار ظهور امام زمان {{ع}} به [[انتظار قلبی]] و عملی تقسیم میشود: | ||
# '''انتظار قلبی:''' حالتی [[قلبی]] و [[نفسانی]] است که وقتی شدت و عمق پیدا کرد، از [[قلب]] به اعضا و جوارح سرازیر میشود و آثار خود را در عمل نشان میدهد. انتظار مورد نظر [[پیشوایان معصوم]] این نوع از انتظار است که موجب [[تلاش]] و [[مجاهدت]] [[منتظر]] میشود. | # '''انتظار قلبی:''' حالتی [[قلبی]] و [[نفسانی]] است که وقتی شدت و عمق پیدا کرد، از [[قلب]] به اعضا و جوارح سرازیر میشود و آثار خود را در عمل نشان میدهد. انتظار مورد نظر [[پیشوایان معصوم]] این نوع از انتظار است که موجب [[تلاش]] و [[مجاهدت]] [[منتظر]] میشود. | ||
# '''[[انتظار عملی]]:''' انتظار عملی به این معنی است که [[منتظر واقعی]] در تمامی عرصهها، زندگیِ [[امام زمان]] پسند داشته باشد و [[عصر غیبت]] را [[عصر]] [[تکلیف]] بداند و علاوه بر | # '''[[انتظار عملی]]:''' انتظار عملی به این معنی است که [[منتظر واقعی]] در تمامی عرصهها، زندگیِ [[امام زمان]] پسند داشته باشد و [[عصر غیبت]] را [[عصر]] [[تکلیف]] بداند و علاوه بر اصلاح خود در [[اصلاح جامعه]] نیز کوشا باشد<ref>ر.ک: [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[انتظار مسئولانه (مقاله)|انتظار مسئولانه]]، [[پاسدار اسلام (نشریه)|ماهنامه پاسدار اسلام]].</ref>. | ||
همچنین [[انتظار ظهور]] براساس [[بینش]] و اهدافی که [[منتظران]] برای خود در نظر گرفتهاند به دو قسم منفی و مثبت نیز تقسیم میشود: | همچنین [[انتظار ظهور]] براساس [[بینش]] و اهدافی که [[منتظران]] برای خود در نظر گرفتهاند به دو قسم منفی و مثبت نیز تقسیم میشود: | ||
# '''[[انتظار منفی]] و ویرانگر:''' این نگاه، برداشت سطحی از [[مهدویت]]، [[قیام]] و [[انقلاب مهدی]] {{ع}} است که از ما میخواهد یا در برابر هر نوع [[ضعف]]، [[عیب]] و ستمی [[سکوت]] کنیم تا خود | # '''[[انتظار منفی]] و ویرانگر:''' این نگاه، برداشت سطحی از [[مهدویت]]، [[قیام]] و [[انقلاب مهدی]] {{ع}} است که از ما میخواهد یا در برابر هر نوع [[ضعف]]، [[عیب]] و ستمی [[سکوت]] کنیم تا خود حضرت [[ظهور]] کرده و آن را [[اصلاح]] مینماید، یا به [[اعتراض]]، بدون هیچ [[اقدام]] و عملی در برابر [[ظلم]] و [[بیداد]] [[ستمگران]] اکتفا کنیم؛ این نوع انتظار ظهور به هیچوجه با [[موازین اسلامی]] و [[قرآنی]] سازگار نیست، چراکه اقدام و عمل، اصل جدایی ناپذیر از مفهوم [[انتظار]] است. | ||
# '''[[انتظار مثبت]] و سازنده:''' در این انتظار، [[ظهور مهدی موعود]] {{ع}} حلقهای از حلقههای مبارزۀ [[اهل حق]] علیه [[باطل]] است که به [[پیروزی]] نهایی اهل حق منتهی میشود. شخص [[منتظِر]]، از وضعیت موجود [[جهان]] ناراضی است، اما در عین حال نقش خود را نیز مهم و موثر میداند و با | # '''[[انتظار مثبت]] و سازنده:''' در این انتظار، [[ظهور مهدی موعود]] {{ع}} حلقهای از حلقههای مبارزۀ [[اهل حق]] علیه [[باطل]] است که به [[پیروزی]] نهایی اهل حق منتهی میشود. شخص [[منتظِر]]، از وضعیت موجود [[جهان]] ناراضی است، اما در عین حال نقش خود را نیز مهم و موثر میداند و با امید به آیندهای روشن، برای فراهم ساختن [[زمینههای ظهور]] میکوشد و خود را برای سربازی امام زمان آماده میکند<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۸۵؛ [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۴۴؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، فرهنگ شیعه]]، ص ۱۳۵.</ref>. | ||
== [[ویژگیهای انتظار]] پویا و سازنده == | == [[ویژگیهای انتظار]] پویا و سازنده == | ||
مهمترین ویژگیهای انتظار سازنده که [[روحیه امید]] را در [[انسان]] زنده نگه میدارد عبارت است از: | مهمترین ویژگیهای انتظار سازنده که [[روحیه امید]] را در [[انسان]] زنده نگه میدارد عبارت است از: | ||
# ''' | # '''ناخشنودی از وضعیت موجود یا قانع نبودن به آن:''' انتظار شایسته و سازنده آن است که انسان نسبت به شرایط عصر انتظار و [[جامعه]] موعود [[آگاهی]] داشته باشد تا از پذیرش [[نظام]] [[فاسد]] [[حکومتی]] و [[دین ستیزی]] آشکار سرباز زند. | ||
# '''[[امید]] و | # '''[[امید]] و باور نسبت به آیندۀ مطلوب:''' مشخصۀ اساسی [[انتظار سازنده]]، [[خوشبینی]] به آیندۀ [[بشریت]] است؛ آیندهای روشن و [[سعادتبخش]] و [[انسانی]] که در آن [[تقوای الهی]] و [[عدالت]] و [[آزادی]]، در برابر [[زور]] و [[استکبار]]، در سراسر [[گیتی]]، قد [[علم]] میکند. | ||
# ''' | # '''تلاش برای تحقق آیندۀ مطلوب:''' انتظار جنبشآفرین، سرچشمۀ [[قیام]] و [[مقاومت]] و حرکت است و حالت فرسایشی و سستکنندگی ندارد؛ زیرا با [[تلاش]] و زمینهسازی، [[فرج]] و [[گشایش]] نزدیک میشود. | ||
# '''[[مسئولیتپذیری]]:''' [[انتظار]]، [[احساس مسئولیت]] در قبال [[سرنوشت]] خود و [[اجتماع]] و [[ | # '''[[مسئولیتپذیری]]:''' [[انتظار]]، [[احساس مسئولیت]] در قبال [[سرنوشت]] خود و [[اجتماع]] و زمینهسازی برای تحقق [[حکومت]] [[عدل]] است و به عبارتی دیگر [[انتظار سازنده]] همان [[انتظار مثبت]] است که تعهدآور، [[مسئولیت]] آفرین، نیروبخش و به حرکت درآورنده است<ref>ر.ک: [[عبدالله محمدهاشمی|محمدهاشمی، عبدالله]]، [[فرهنگ انتظار زمینهساز تحقق جامعه مهدوی (کتاب)|فرهنگ انتظار زمینهساز تحقق جامعه مهدوی]]، ص ۲۷؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفههای انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|مؤلفههای انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین]]؛ [[میرزا عباس مهدویفرد|مهدویفرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۸۵-۸۹؛ [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص ۱۹۹، ۲۰۲.</ref>. | ||
== منشأ و [[عناصر انتظار]] == | == منشأ و [[عناصر انتظار]] == | ||
مفهوم انتظار ریشه در اصل کلیِ «[[حرام]] بودن [[یاس]] از گشایش و [[رحمت]] [[خداوند]]» دارد که از [[آیه]] {{متن قرآن|يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ}}<ref>«ای فرزندان من! بروید و از یوسف و برادرش خبر گیرید و از رحمت خداوند نومید نگردید» سوره یوسف، آیه 87.</ref> گرفته شده است، پس روحِ اصلی انتظار، [[امید به آینده]] و | مفهوم انتظار ریشه در اصل کلیِ «[[حرام]] بودن [[یاس]] از گشایش و [[رحمت]] [[خداوند]]» دارد که از [[آیه]] {{متن قرآن|يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ}}<ref>«ای فرزندان من! بروید و از یوسف و برادرش خبر گیرید و از رحمت خداوند نومید نگردید» سوره یوسف، آیه 87.</ref> گرفته شده است، پس روحِ اصلی انتظار، [[امید به آینده]] و رسیدن به وضعیت مطلوب و ایدهآل است. [[انتظار ظهور حضرت مهدی]] {{ع}}، حالتی [[نفسانی]] است که برای تحقق این آرمان در [[انسان]] آمادگی ایجاد میکند؛ ضد این حالت [[یأس]] و [[ناامیدی]] است؛ ازاینرو، هر [[قدر]] انتظار شدیدتر باشد، یعنی با [[امید]] و تلاش کامل همراه باشد، آمادگی قویتر خواهد بود؛ لذا هویتِ انتظار مرکب از دو عنصر "[[نفی]]" و "[[اثبات]]" است. عنصر نفی، بیگانگی از وضع موجود و ناخشنودی از آن و عنصر اثبات، امید به آیندهای روشن و آرمانی و تلاش برای آن است<ref>برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج۱، ص۲۷۸؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۶۴۴؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۶.</ref>. | ||
در نگاهی دقیقتر پنج عنصر [[حقیقت انتظار]] عبارت است از: [[اعتراض به وضع موجود]] و قانع نشدن به داشتهها؛ [[آگاهی از وضع مطلوب]] و تحلیل درست [[عصر ظهور]]؛ [[اعتقاد و امید به تحقق وضع مطلوب]] و اینکه [[عدالت]] حداکثری، شدنی و [[حقیقت]] | در نگاهی دقیقتر پنج عنصر [[حقیقت انتظار]] عبارت است از: [[اعتراض به وضع موجود]] و قانع نشدن به داشتهها؛ [[آگاهی از وضع مطلوب]] و تحلیل درست [[عصر ظهور]]؛ [[اعتقاد و امید به تحقق وضع مطلوب]] و اینکه [[عدالت]] حداکثری، شدنی و [[حقیقت]] ظهور نزدیک است و [[اقدام برای تحقق وضع مطلوب]] که نشاندهنده [[صداقت]] در ادعای [[انتظار]] است<ref>ر. ک. [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص۱۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص۱۵۹-۱۶۸.</ref>. | ||
== [[انتظار در روایات]] == | == [[انتظار]] در [[روایات]] == | ||
[[انتظار ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} در [[روایات معصومین]] {{ع}} بخش قابل توجهی را به خود اختصاص داده که در اینجا به عنوان نمونه به چند مورد اشاره شده است: | [[انتظار ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} در [[روایات معصومین]] {{ع}} بخش قابل توجهی را به خود اختصاص داده که در اینجا به عنوان نمونه به چند مورد اشاره شده است: | ||
# درباره اینکه چرا [[حضرت مهدی]] {{ع}} را "مُنتَظَر" (مورد انتظار واقع شده) نامیدهاند، صقر بن ابی دلف میگوید: از [[امام جواد]] {{ع}} پرسیدم پس از [[حسن]] ([[امام حسن عسکری]] {{ع}}) چه کسی [[امام]] است؟ فرمودند: «همانا پس از حسن، فرزندش [[قائم]]، به [[حق]]، امام [[منتظر]] است». ، گفتم: ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]! چرا او را قائم میگویند؟ فرمودند: «زیرا او پس از آنکه یادش از بین [[مردم]] برود و اکثر معتقدین به امامتش [[مرتد]] شوند [[قیام]] کند»، گفتم: چرا او را منتظر گویند؟ فرمودند: «زیرا ایام غیبتش زیاد شود و مدتش طولانی گردد، [[مخلصان]]، در انتظار قیامش باشند و شکاکان، انکارش کنند و [[منکران]]، یادش را [[استهزاء]] نمایند و [[عجله]] کنندگان در آن هلاک شوند و [[تسلیم]] شوندگان در آن [[نجات]] یابند»<ref>{{متن حدیث|قَالَ إِنَّ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنُهُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ الْمُنْتَظَرُ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ لِمَ سُمِّیَ الْقَائِمَ قَالَ لِأَنَّهُ یَقُومُ بَعْدَ مَوْتِ ذِکْرِهِ وَ ارْتِدَادِ أَکْثَرِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ فَقُلْتُ لَهُ وَ لِمَ سُمِّیَ الْمُنْتَظَرَ قَالَ لِأَنَّ لَهُ غَیْبَةً یَکْثُرُ أَیَّامُهَا وَ یَطُولُ أَمَدُهَا فَیَنْتَظِرُ خُرُوجَهُ الْمُخْلِصُونَ وَ یُنْکِرُهُ الْمُرْتَابُونَ وَ یَسْتَهْزِئُ بِهِ الْجَاحِدُونَ وَ یَکْذِبُ فِیهَا الْوَقَّاتُونَ وَ یَهْلِکُ فِیهَا الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ یَنْجُو فِیهَا الْمُسْلِمُونَ}}؛ خزاز قمی، علی بن محمد بن علی، کفایة الأثر، ص۲۸۴؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۳۷۸.</ref>. | # درباره اینکه چرا [[حضرت مهدی]] {{ع}} را "مُنتَظَر" (مورد انتظار واقع شده) نامیدهاند، صقر بن ابی دلف میگوید: از [[امام جواد]] {{ع}} پرسیدم پس از [[حسن]] ([[امام حسن عسکری]] {{ع}}) چه کسی [[امام]] است؟ فرمودند: «همانا پس از حسن، فرزندش [[قائم]]، به [[حق]]، امام [[منتظر]] است». ، گفتم: ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]! چرا او را قائم میگویند؟ فرمودند: «زیرا او پس از آنکه یادش از بین [[مردم]] برود و اکثر معتقدین به امامتش [[مرتد]] شوند [[قیام]] کند»، گفتم: چرا او را منتظر گویند؟ فرمودند: «زیرا ایام غیبتش زیاد شود و مدتش طولانی گردد، [[مخلصان]]، در انتظار قیامش باشند و شکاکان، انکارش کنند و [[منکران]]، یادش را [[استهزاء]] نمایند و [[عجله]] کنندگان در آن هلاک شوند و [[تسلیم]] شوندگان در آن [[نجات]] یابند»<ref>{{متن حدیث|قَالَ إِنَّ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنُهُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ الْمُنْتَظَرُ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ لِمَ سُمِّیَ الْقَائِمَ قَالَ لِأَنَّهُ یَقُومُ بَعْدَ مَوْتِ ذِکْرِهِ وَ ارْتِدَادِ أَکْثَرِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ فَقُلْتُ لَهُ وَ لِمَ سُمِّیَ الْمُنْتَظَرَ قَالَ لِأَنَّ لَهُ غَیْبَةً یَکْثُرُ أَیَّامُهَا وَ یَطُولُ أَمَدُهَا فَیَنْتَظِرُ خُرُوجَهُ الْمُخْلِصُونَ وَ یُنْکِرُهُ الْمُرْتَابُونَ وَ یَسْتَهْزِئُ بِهِ الْجَاحِدُونَ وَ یَکْذِبُ فِیهَا الْوَقَّاتُونَ وَ یَهْلِکُ فِیهَا الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ یَنْجُو فِیهَا الْمُسْلِمُونَ}}؛ خزاز قمی، علی بن محمد بن علی، کفایة الأثر، ص۲۸۴؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۳۷۸.</ref>. | ||
# [[ائمه]] {{ع}} در همان حال که [[شیعیان]] را [[دعوت]] به [[دعای تعجیل فرج]] میکردند، به آنان [[پند]] میدادهاند در [[ظهور امام]] [[شتاب]] نکنند و تسلیم [[قضای الهی]] شوند؛ زیرا شتاب مایه [[یأس]] و نامیدی از [[ظهور]] و [[راضی]] نبودن به قضای الهی و [[انکار]] [[حکمت]] [[خداوند متعال]] و [[پیروی]] از [[گمراهان]] است. | # [[ائمه]] {{ع}} در همان حال که [[شیعیان]] را [[دعوت]] به [[دعای تعجیل فرج]] میکردند، به آنان [[پند]] میدادهاند در [[ظهور امام]] [[شتاب]] نکنند و تسلیم [[قضای الهی]] شوند؛ زیرا شتاب مایه [[یأس]] و نامیدی از [[ظهور]] و [[راضی]] نبودن به قضای الهی و [[انکار]] [[حکمت]] [[خداوند متعال]] و [[پیروی]] از [[گمراهان]] است. | ||
# [[انتظار فرج]] [[برترین]] و محبوبترین عمل است. [[رسول اکرم]] {{صل}} فرمودند: «[[برترین عمل]] [[امت]] من، [[انتظار فرج]] از جانب خدای بلند مرتبه است»<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}: «أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ فَرَجِ اللَّهِ}}؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۳۶.</ref><ref>ر. ک | # [[انتظار فرج]] [[برترین]] و محبوبترین عمل است. [[رسول اکرم]] {{صل}} فرمودند: «[[برترین عمل]] [[امت]] من، [[انتظار فرج]] از جانب خدای بلند مرتبه است»<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}: «أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ فَرَجِ اللَّهِ}}؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۳۶.</ref><ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۴۴؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، فرهنگ شیعه]]، ص ۱۳۵؛ [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۸۵.</ref> | ||
== [[ابعاد انتظار]] == | == [[ابعاد انتظار]] == | ||
[[انتظار ظهور امام زمان]] {{ع}} تمام ابعاد [[زندگی]] [[انسان]] را در بر میگیرد، برخی از آنها عبارتاند از: | [[انتظار ظهور امام زمان]] {{ع}} تمام ابعاد [[زندگی]] [[انسان]] را در بر میگیرد، برخی از آنها عبارتاند از: | ||
# '''[[بعد فکری و اعتقادی انتظار]]:''' [[انتظار صحیح]] استفاده از [[قدرت]] [[تعقل]] و [[تفکر]] را در درون خویش دارد، زیرا [[حضور]] [[منتظِر]] در [[جامعه]] وقتی کارساز و کارآمد است که همراه با [[دانش]] و [[آگاهی]] باشد، او باید بنیانهای [[اعتقادی]] و [[فکری]] خود را تقویت کند تا در دام مکتبهای [[انحرافی]] گرفتار نشود. در بعد اعتقادی نیز [[انتظار]] [[موعود]] به عنوان | # '''[[بعد فکری و اعتقادی انتظار]]:''' [[انتظار صحیح]] استفاده از [[قدرت]] [[تعقل]] و [[تفکر]] را در درون خویش دارد، زیرا [[حضور]] [[منتظِر]] در [[جامعه]] وقتی کارساز و کارآمد است که همراه با [[دانش]] و [[آگاهی]] باشد، او باید بنیانهای [[اعتقادی]] و [[فکری]] خود را تقویت کند تا در دام مکتبهای [[انحرافی]] گرفتار نشود. در بعد اعتقادی نیز [[انتظار]] [[موعود]] به عنوان اصل مسلّم اعتقادی که بر [[ضرورت]] و [[وجوب]] آن تصریح شده، مطرح است<ref>امام صادق {{ع}} پس از گواهی به یگانگی خدای سبحان و ایمان به نبوت رسول خدا {{صل}} و اعتراف به وحیانی بودن قرآن کریم و اقرار به ولایت امامان معصوم {{ع}}، انتظار ظهور قائم اهل بیت {{ع}} را مایه دینداری خداپسندانه دانست و سبب پذیرش اعمال بندگان برشمرد (نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص ۲۰۰).</ref>. به علاوه میتوان در بازتاب منشور [[عظیم]] انتظار، تمام رنگهای [[اصول عقاید]] را دید مانند: اصل [[توحید]]؛ اصل [[نبوت]]؛ اصل [[امامت]]؛ اصل [[عدل]] و اصل [[معاد]]. | ||
# '''[[بعد روحی و روانی انتظار]]:''' [[انتظار عام]]لی است تا شخص منتظِر به تقویت [[حیات]] [[روحی]] و | # '''[[بعد روحی و روانی انتظار]]:''' [[انتظار عام]]لی است تا شخص منتظِر به تقویت [[حیات]] [[روحی]] و روانی و جسمی خود و کسب [[فضیلتهای اخلاقی]] روی آورد و ظرفیت وجودی خود را برابر [[گرفتاریها]] و [[مشکلات]] بالا ببرد. | ||
# بعد [[اخلاقی]] و [[تربیتی]]: انتظار در [[جامعۀ منتظر]] که جامعهای [[اسلامی]] است باید دارای [[اخلاق]] و [[رفتار]] اسلامی نیز باشد لذا [[جامعۀ اسلامی]]، برای ایجاد [[فرهنگ مهدوی]]، به ابعاد اخلاقی و تربیتی افراد از جمله: [[خودسازی]] و [[پارسایی]]، [[ایمان]] و [[عمل صالح]]، [[اقتدا]] به [[امام]]، [[تقوا]] و [[عدالت]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]]، توجه دارد. | # بعد [[اخلاقی]] و [[تربیتی]]: انتظار در [[جامعۀ منتظر]] که جامعهای [[اسلامی]] است باید دارای [[اخلاق]] و [[رفتار]] اسلامی نیز باشد لذا [[جامعۀ اسلامی]]، برای ایجاد [[فرهنگ مهدوی]]، به ابعاد اخلاقی و تربیتی افراد از جمله: [[خودسازی]] و [[پارسایی]]، [[ایمان]] و [[عمل صالح]]، [[اقتدا]] به [[امام]]، [[تقوا]] و [[عدالت]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]]، توجه دارد. | ||
# '''[[بعد سیاسی انتظار]]:''' [[انسانها]] حاکمی را میطلبند که بتواند [[ارزشهای انسانی]] را در [[جهان]] [[حاکم]] سازد، [[ظلم]] و | # '''[[بعد سیاسی انتظار]]:''' [[انسانها]] حاکمی را میطلبند که بتواند [[ارزشهای انسانی]] را در [[جهان]] [[حاکم]] سازد، [[ظلم]] و اختناق را [[نفی]] کند و به طرد [[استکبار]] بپردازد، آنان خواستار سیاستی هستند که [[حد]] و مرز جغرافیایی نشناسد، [[حکومتی]] که مخصوص تیپ و نژادی خاص نباشد. | ||
# '''[[بعد اقتصادی]]:''' [[بعد اقتصادی انتظار]] [[ظهور]] | # '''[[بعد اقتصادی]]:''' [[بعد اقتصادی انتظار]] [[ظهور]] حضرت به عنوان یکی از مؤلفههای [[زمینهسازی ظهور]] ایشان، به دو شکل قابل [[تفسیر]] است یکی ایجاد [[رفاه عمومی]] در همه ابعاد [[زندگی]] که با [[تلاش]] و [[کوشش]] فراوان انسانها و آباد کردن [[زمین]] به دست میآید و دیگری اقامه [[قسط و عدل]] که [[ارتباط]] مستقیمی با جنبههای [[اقتصادی]] زندگی دارد. | ||
# '''[[بعد نظامی و انتظامی انتظار]]:''' به تصریح [[روایات]]، آماده کردن [[سلاح]] و کسب مهارت | # '''[[بعد نظامی و انتظامی انتظار]]:''' به تصریح [[روایات]]، آماده کردن [[سلاح]] و کسب مهارت نظامی، برای شرکت در [[سپاه]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} از [[وظایف منتظران]] است. بر این اساس [[حکومت اسلامی]] [[وظیفه]] دارد [[آمادگی نظامی]] [[جامعه اسلامی]] را بیشتر نموده تا دشمنان [[اسلام]]، [[طمع]] آسیبرسانی به حکومت اسلامی را نداشته باشند<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۶۹، ۳۷۱؛ [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص ۱۹۹، ۲۰۲؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص۲۴۲؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. | ||
== [[آثار انتظار]] == | == [[آثار انتظار]] == | ||
# '''آثار [[اخلاقی]] و [[تربیتی]]:''' برخی آثار اخلاقی و تربیتی [[انتظار]] عبارتاند از: | # '''آثار [[اخلاقی]] و [[تربیتی]]:''' برخی آثار اخلاقی و تربیتی [[انتظار]] عبارتاند از: | ||
## گسترش امیدهای [[واقعی]]: یکی از ویژگیهای [[نسل]] [[منتظر]] [[امیدواری]] و نگرش مثبت به آیندۀ جهان است. | ## گسترش امیدهای [[واقعی]]: یکی از ویژگیهای [[نسل]] [[منتظر]] [[امیدواری]] و نگرش مثبت به آیندۀ جهان است. | ||
## معنا یافتن زندگی: اندیشۀ [[مهدویت]]، میتواند به [[انسان]] بیاموزد جهت رسیدن به جامعۀ آرمانی با محوریت [[امام مهدی]] {{ع}}، همواره باید به این کانون [[فکر]] کرد و فعالیتهای خود را بدان سو معطوف ساخت، لذا در مقایسه با زندگی بدون [[هدف]] و سرشار از | ## معنا یافتن زندگی: اندیشۀ [[مهدویت]]، میتواند به [[انسان]] بیاموزد جهت رسیدن به جامعۀ آرمانی با محوریت [[امام مهدی]] {{ع}}، همواره باید به این کانون [[فکر]] کرد و فعالیتهای خود را بدان سو معطوف ساخت، لذا در مقایسه با زندگی بدون [[هدف]] و سرشار از روزمرگی، میتواند معنای بسیار عمیقی به زندگی انسان ببخشد. | ||
## ایجاد [[وحدت]] و [[همبستگی]] فردی و [[اجتماعی]]: چنانچه انتظار را [[آرمان]] مشترک بدانیم، این [[احساس]]، از حیث فردی موجب تمرکز [[افکار]] و نیروهای [[آدمی]] میشود و از حیث جمعی، موجب هم دلی، هم نوایی و هم اندیشی [[امت]] [[منتظر]] خواهد شد. | ## ایجاد [[وحدت]] و [[همبستگی]] فردی و [[اجتماعی]]: چنانچه انتظار را [[آرمان]] مشترک بدانیم، این [[احساس]]، از حیث فردی موجب تمرکز [[افکار]] و نیروهای [[آدمی]] میشود و از حیث جمعی، موجب هم دلی، هم نوایی و هم اندیشی [[امت]] [[منتظر]] خواهد شد. | ||
## [[سلامت]] [[اخلاقی]] [[جامعه]]؛ الگوسازی؛ | ## [[سلامت]] [[اخلاقی]] [[جامعه]]؛ الگوسازی؛ مداومت بر [[دعا]]، به جریان افتادن نیروهای نهفته و سرمایههای راکد [[انسان]] در پرتو دوران سخت [[انتظار]] نیز از دیگر [[آثار تربیتی انتظار]] [[ظهور]] است. | ||
# '''آثار [[فکری]] و [[اعتقادی]]:''' آنچه | # '''آثار [[فکری]] و [[اعتقادی]]:''' آنچه قیام جهانی امام زمان را از دیگر [[انقلابها]] متمایز و ممتاز میسازد، دگرگونیهایی در [[اعتقاد]] و [[باور]] انسانهاست، که در پرتو تلاشهای او و یارانش پدید خواهد آمد. برخی از آثار فکری و [[معرفتی]] انتظار عبارتاند از: [[دینشناسی]]؛ [[شناخت]] و [[اطاعت از امام زمان]] {{ع}}؛ رشد عقلانی [[انسانها]] در دوران غیبت امام عصر {{ع}} و وسعت [[فکر]] و [[اندیشه]]. | ||
# '''آثار [[روانشناختی]]:''' برخی از آثار روانشناختی عبارت است از: | # '''آثار [[روانشناختی]]:''' برخی از آثار روانشناختی عبارت است از: پیشگیری از بیماریهای روانی؛ ماندگاری اصل [[امید]] در [[دلها]]؛ برخورداری از [[احساس امنیت]] با داشتن [[پناهگاه]] [[معنوی]]؛ مراقبۀ دائمی و سلامت اخلاقی جامعه. | ||
# '''آثار | # '''آثار نظامی و انتظامی:''' جمعآوری و مجهز شدن به [[سلاح]] و مهمات و کسب مهارت و [[آمادگی]] و تلاشهای نظامی و نیروی سلحشوری و آمادگی برای [[نبرد]] نهایی؛ تقویت و آمادگی جسمانی از آثار نظامی و انتظامی انتظار است. | ||
# '''آثار [[اقتصادی]]:''' آثار اقتصادی هم میتوان برای انتظار نام برد مانند: [[مصرف]] [[مال]] در موارد مورد [[رضایت]] [[امام زمان]] {{ع}}؛ تعدیل عادلانۀ [[ثروت]] و برداشته شدن فواصل طبقاتی؛ جلوگیری از حملۀ تجاوزکارانه برای [[منافع]] اقتصادی. | # '''آثار [[اقتصادی]]:''' آثار اقتصادی هم میتوان برای انتظار نام برد مانند: [[مصرف]] [[مال]] در موارد مورد [[رضایت]] [[امام زمان]] {{ع}}؛ تعدیل عادلانۀ [[ثروت]] و برداشته شدن فواصل طبقاتی؛ جلوگیری از حملۀ تجاوزکارانه برای [[منافع]] اقتصادی. | ||
# '''آثار [[سیاسی]]:''' دو اثر از آثار سیاسی [[انتظار امام مهدی]] {{ع}} عبارت است از: [[حقطلبی]] و [[ظلم ستیزی]] و [[عدالتگرایی]]<ref>ر. ک | # '''آثار [[سیاسی]]:''' دو اثر از آثار سیاسی [[انتظار امام مهدی]] {{ع}} عبارت است از: [[حقطلبی]] و [[ظلم ستیزی]] و [[عدالتگرایی]]<ref>ر.ک: [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]، ص۳۸-۳۹؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|'''انتظار و منتظران''']]، ص۱۹۷ـ ۱۹۸ و [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸؛ [[میرزا عباس مهدویفرد|مهدویفرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۱۱۸ـ ۱۳۵؛ [[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص۷۵؛ [[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[انتظار موعود (کتاب)|انتظار موعود]]، ص۴۹-۵۹.</ref>. | ||
== [[آمادگی برای ظهور]] == | == [[آمادگی برای ظهور]] == | ||
# '''[[خودسازی]]:''' منتظر باید [[اعمال]] و رفتارش را [[اصلاح]] کند؛ [[منتظر واقعی]] باید [[حسادت]]، [[کینه]]، [[نفاق]] و کارهای خلاف را از خود دور کرده و سپس خود را به [[فضایل اخلاقی]] آراسته کند و در جهت تثبیت آن گام بردارد، زیرا فرد [[ناپاک]] و [[آلوده]] نمیتواند [[منتظر]] تحوّل و انقلابی باشد که شعله اوّلش دامان او را میگیرد و افراد [[ظالم]] و [[فاسد]] در [[نظام مهدوی]] هیچ گونه نقشی ندارند، بلکه مطرود و منفور خواهند بود. | # '''[[خودسازی]]:''' منتظر باید [[اعمال]] و رفتارش را [[اصلاح]] کند؛ [[منتظر واقعی]] باید [[حسادت]]، [[کینه]]، [[نفاق]] و کارهای خلاف را از خود دور کرده و سپس خود را به [[فضایل اخلاقی]] آراسته کند و در جهت تثبیت آن گام بردارد، زیرا فرد [[ناپاک]] و [[آلوده]] نمیتواند [[منتظر]] تحوّل و انقلابی باشد که شعله اوّلش دامان او را میگیرد و افراد [[ظالم]] و [[فاسد]] در [[نظام مهدوی]] هیچ گونه نقشی ندارند، بلکه مطرود و منفور خواهند بود. | ||
# ''' | # '''اصلاح دیگران:''' برنامۀ [[عظیم]] [[انقلاب جهانی]] که انتظارش را میکشند برنامه فردی نیست؛ بلکه باید [[کار]] به صورت دسته جمعی و همگانی باشد. در یک میدان وسیع مبارزۀ دستجمعی هیچ فردی نمیتواند از حال دیگران [[غافل]] بماند؛ بلکه موظّف است هر نقطه ضعفی را در هرکجا ببیند [[اصلاح]] کند؛ زیرا بدون شرکت فعّالانه و هماهنگِ تمام مبارزین، پیاده کردن چنان برنامه عظیمی امکانپذیر نیست. | ||
# '''[[ایمان]] و [[عمل صالح]]:''' تحقّق انقلاب جهانی بدون ایمان مستحکم، که هر گونه [[ضعف]] و [[زبونی]] و [[ناتوانی]] را دور سازد و بدون [[اعمال]] صالحی که | # '''[[ایمان]] و [[عمل صالح]]:''' تحقّق انقلاب جهانی بدون ایمان مستحکم، که هر گونه [[ضعف]] و [[زبونی]] و [[ناتوانی]] را دور سازد و بدون [[اعمال]] صالحی که راه را برای اصلاح [[جهان]] بگشاید، امکانپذیر نیست و آنها که در [[انتظار]] چنین اصلاحی هستند، باید سطح [[آگاهی]] و ایمان خود را بالا ببرند. | ||
# '''[[دعا برای ظهور]]:''' از [[دعا کردن]] برای [[ظهور]] | # '''[[دعا برای ظهور]]:''' از [[دعا کردن]] برای [[ظهور]] حضرت نباید [[غفلت]] کرد زیرا علاوه بر آثاری که دارد، برای برخورداری از [[نعمت]] حضور ظاهری امام [[معصوم]] و [[امیدوار]] بودن به آن، اشتیاقِ را در [[انسان]] زنده نگه میدارد، از [[پیامبر اسلام]] {{صل}} [[نقل]] است که [[خدای متعال]]، [[فرج امام زمان]] {{ع}} را در یک شب محقق میسازد و لذا وظیفۀ [[منتظران]] آن است که همواره انتظار کشند و برای ظهور مقدمات و [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}} [[دعا]] و لحظهشماری کنند<ref>ر.ک: [[محمد حکیمی|حکیمی، محمد]]، [[عصر زندگی (کتاب)|عصر زندگی]]، ۲۷۴- ۲۶۳؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، فرهنگ شیعه]]، ص ۱۳۶-۱۳۷.</ref>. | ||
== پرسش مستقیم == | == پرسش مستقیم == |