|
|
| خط ۸۷: |
خط ۸۷: |
| {{اصلی|شهادت امام سجاد}} | | {{اصلی|شهادت امام سجاد}} |
| شیوه کارساز [[امام]] {{ع}} در [[مبارزه]] با [[حکومت]]، [[امویان]] را واداشت تا برای بقای خویش چاره‌ای بیندیشند و ناجوانمردانه آن [[امام همام]] {{ع}} را [[مسموم]] سازند. [[شهادت امام سجاد]] {{ع}} در روز ۱۲ یا ۲۵ [[محرم]] سال ۹۵ه واقع شده است و عاملان [[ولید بن عبدالملک]]، آن [[حضرت]] را در پنجاه و هفت سالگی به [[شهادت]] رساندند. [[امام باقر]] {{ع}} او را [[غسل]] داد و [[کفن]] نمود و در [[قبرستان بقیع]] [[مدینه]] در کنار [[تربت]] [[پاک]] عمویش [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} به [[خاک]] سپرد<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۱۳۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۶؛ [[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «امام سجاد»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۷۸.</ref> | | شیوه کارساز [[امام]] {{ع}} در [[مبارزه]] با [[حکومت]]، [[امویان]] را واداشت تا برای بقای خویش چاره‌ای بیندیشند و ناجوانمردانه آن [[امام همام]] {{ع}} را [[مسموم]] سازند. [[شهادت امام سجاد]] {{ع}} در روز ۱۲ یا ۲۵ [[محرم]] سال ۹۵ه واقع شده است و عاملان [[ولید بن عبدالملک]]، آن [[حضرت]] را در پنجاه و هفت سالگی به [[شهادت]] رساندند. [[امام باقر]] {{ع}} او را [[غسل]] داد و [[کفن]] نمود و در [[قبرستان بقیع]] [[مدینه]] در کنار [[تربت]] [[پاک]] عمویش [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} به [[خاک]] سپرد<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۱۳۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۶؛ [[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «امام سجاد»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۷۸.</ref> |
|
| |
| ==تبارشناسی==
| |
| امام سجاد{{ع}} فرزند امام حسین{{ع}}، نخستین امامی است که از پدر [[هاشمی]] و قرشی و از [[مادر]] [[ایرانی]] تبار است.
| |
| درباره نام و [[شخصیت]] [[مادر امام سجاد]]{{ع}} در منابع پراکندگی فراوانی دیده می‌شود. با این حال، بیشتر [[مورخان]] و [[محدثان]] معتقدند [[مادر]] آن [[حضرت]] دختر [[یزدگرد سوم]]، آخرین [[پادشاه ساسانی]]، است، اما در نام و نحوه ازدواجش با [[امام حسین]]{{ع}} گزارش یکسانی ارائه نکرده‌اند. قدیمی‌ترین گزارش بیانگر آن است که مادر حضرت در [[جنگ]] میان [[مسلمانان]] و [[ایرانیان]] در [[زمان]] [[عمر بن خطاب]] (حک: ۱۳ - ۲۳ق) به [[اسارت]] در آمد و به [[مدینه]] نزد [[خلیفه دوم]] آورده شد و در همان مجلس امام حسین{{ع}} او را به همسری برگزید<ref>صفار قمی، بصائرالدرجات، ص۳۵۵؛ کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۶۷.</ref>. این [[روایت]]، افزون بر اشکال‌های سندی و دلالی، با نقل‌های معتبر [[تاریخی]] مطابقت ندارد و حضور [[یزدگرد]] و خانواده‌اش در هیچ‌یک از صحنه‌های جنگ گزارش نشده است<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین{{ع}}، ص۱۷؛ طیبی، شهربانو، ص۱۲۴.</ref>.
| |
| شماری دیگر موضوع اسارت [[دختران]] یزدگرد را مربوط به زمان [[خلافت]] [[خلیفه سوم]]، [[عثمان]] (حک: ۲۳ - ۳۵ق) دانسته و گفته‌اند: [[عبدالله بن عامر]] [[خراسان]] را فتح کرد و دو دختر یزدگرد را به اسارت گرفت و نزد عثمان فرستاد، خلیفه سوم هم بنا بر دلائلی، که از نگاه نویسندگان پیشین مغفول مانده، یکی از آنان را به [[امام حسن]] و دیگری را به امام حسین{{ع}} بخشید<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۱۳۵.</ref>.
| |
| قول سومی نیز وجود دارد که دختران یزدگرد در زمان [[خلافت امام علی]]{{ع}} به مدینه آمدند<ref>مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۳۷؛ اربلی، کشف الغمة، ج۲، ص۲۹۵.</ref>. این گزارش به سبب معارضان [[قوی]] مورد [[تأیید]] نیست<ref>طبری، تاریخ، ج۵، ص۶۴؛ شهیدی، زندگانی علی بن الحسین{{ع}}، ص۲۲.</ref>. در این میان برخی محققان معتقدند روایت [[شیخ صدوق]] در کتاب [[عیون اخبار الرضا]]{{ع}} مبنی بر اسارت دختران یزدگرد در [[زمان عثمان]]، ترجیح دارد<ref>یوسفی غروی، «حول السیدة شهربانو»، مجله رسالة الحسین{{ع}}، شماره دوم، سال اول.</ref>.
| |
|
| |
| جمع میان [[روایات]] مشکل است، ولی در تکمیل روایت عیون اخبار الرضا{{ع}} می‌توان گفت که [[مادر امام سجاد]]{{ع}} مشهور به «[[شهربانو]]» یا «[[شاه زنان]]»، اشراف‌زاده [[ایرانی]] است که در زمان عثمان به مدینه آورده شد و پس از [[ازدواج]] با [[امام حسین]]{{ع}} صاحب [[فرزندی]] به [[نام علی]]{{ع}} شد و در حال نفاس درگذشت<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۱۲۸؛ همان، ج۱، ص۱۳۶؛ یوسفی غروی، «حول السیدة شهربانو»، مجله رسالة الحسین{{ع}}، شماره دوم، سال اول.</ref>.
| |
| آنچه مهم است، اینکه بنا بر روایاتی، [[مادران]] [[ائمه]] از هر نژاد، [[سرزمین]] و مسلکی پیش از ازدواج با [[امام]] [[معصوم]]، [[پاک]] و طاهر بوده‌اند و با عبارت‌هایی چون «[[ارحام]] الطاهرات المطهرات»<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۹۷، ص۳۲۵.</ref>، یاد شده‌اند. چنان که در [[زیارت]] [[حضرت زین العابدین]]{{ع}} نیز چنین تعبیراتی به کار رفته است<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ص۱۱۹.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]] ص ۱۷۵.</ref>
| |
|
| |
| ==نام، [[کنیه]] و [[القاب]]==
| |
| نام [[امام چهارم]]{{ع}}، علی است و به تیره [[بنی‌هاشم]] از [[قبیله قریش]] [[نسب]] می‌برد<ref>زبیری، نسب قریش، ص۵۸.</ref>. کنیه ایشان را ابومحمد، [[ابوالحسن]]، [[ابوالقاسم]]، [[ابوالحسین]] و [[ابوعبدالله]] گفته‌اند که احتمال تصحیف در برخی از آنها وجود دارد<ref>ر.ک: ابن قتیبه، المعارف، ص۲۱۵؛ طبری شیعی، دلائل الامامة، ص۱۹۲؛ طبرسی، اعلام الوری، ج۱، ص۴۸۰.</ref>. سجّاد، [[زین العابدین]]، [[سید العابدین]]، زین الصالحین، امام الامّه، امام [[المؤمنین]]، [[وصی]] الوصیّین، مَنار القانتین، ذوالثَّفَنات<ref>لقب ذوالثفنات به معنی صاحب پینه‌ها، از آن روست که در موضع پیشانی حضرت پینه‌هایی داشت. ر.ک: صدوق، علل الشرایع، ج۱، ص۲۳۳.</ref>، [[زاهد]]، [[عابد]]، قدوة الزاهدین از القاب آن [[حضرت]] است<ref>ر.ک: ابن ابی ثلج، تاریخ الائمه{{عم}}، ص۲۸؛ مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۶۱؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۳، ص۳۱۰.</ref>. این القاب با توجه به خصوصیات و صفات آن جناب از سوی [[مردم]] داده شده است<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین{{ع}}، ص۸.</ref>. البته نام علی و [[لقب]] زین العابدین را پیش‌تر [[رسول خدا]]{{صل}} برای ایشان برگزیده بود<ref>صدوق، الامالی، ص۴۱۰؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۳، ص۳۰۴.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]] ص ۱۷۶.</ref>
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| خط ۱۱۰: |
خط ۹۸: |
| # [[پرونده:1100516.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|'''درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه''']] | | # [[پرونده:1100516.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|'''درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه''']] |
| # [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «امام سجاد» و «دیگر آثار امام سجاد»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']] | | # [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «امام سجاد» و «دیگر آثار امام سجاد»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']] |
| # [[پرونده:IM010522.jpg|22px]] پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|'''تاریخ اسلام بخش اول ج۲''']]
| |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
